از سفر علمی تا اهداف استراتژیک

انسان سال‌هاست که رؤیای رسیدن به مریخ را دارد. دانشمندان جهان مدت‌هاست که در حال مطالعه و بررسی همه مسیرهای ممکن هستند تا شاید سرانجام بشر بتواند روی سیاره سرخ قدم بگذارد. با آزمایش امروز استارشیپ عملا انسان یک قدم دیگر برای سفری طولانی به سیاره مرموز برمی‌دارد. علاوه بر آمریکا کشورهای دیگر ازجمله روسیه، چین و حتی امارات هم برنامه‌های مختلفی برای کاوش و سفر به مریخ دارند. قرار است به‌زودی با ماموریت آرتمیس سفر جدید انسان به‌ماه هم رقم بخورد. هر چند همه این سفرهای فضایی و هدف‌گذاری برای رسیدن به آنها با پیشرفت علم بشر میسر می‌شود اما در پشت‌پرده همه این فعالیت‌های علمی نقشه‌های استراتژیک سیاسی و اقتصادی هم قرار دارد. در دوران رقابت فضایی میان شوروی و آمریکا شاید هدف فقط یک قدرت‌نمایی سیاسی برای کشورها بود اما اکنون وضعیت زمین و کاهش منابع آن باعث شده تا برای سیاره‌های دیگر هم نقشه کشیده شود. برنامه فضایی کشورها، ابزاری برای ایجاد یک اکوسیستم به‌حساب می‌آید که در آن همه ذینفعان شامل دانشگاه، صنعت، جامعه مدنی و دولت از آن بهره می‌برند.
به گزارش همشهری، کشورها اکنون دیگر مریخ را فقط برای اکتشافات علمی نمی‌خواهند. رقابت جدیدی در جریان است تا با ساخت پایگاه‌های فضایی سیاره‌ها به مستعمرات قرن جدید تبدیل شوند و بتوان انسان‌ها را در آنها ساکن کرد.
پیمان ماورای جو (OST) که در دوره جنگ سرد در سال ۱۹۶۷ امضا شد و به تصویب تمام کشورهای فعال در عرصه اکتشاف‌های فضایی رسید، در 2مورد کاملا روشن است: هیچ کشوری به‌تنهایی نمی‌تواند مالک یک شیء فرازمینی (چه بخشی از آن و چه کل آن) باشد و تمام فضای بیرون جو برای استفاده همه مشترک است.
این پیمان اما ضمانت اجرایی ندارد. منابع و فرصت‌های موجود در کشورهای دیگر آن قدر ارزش اقتصادی دارند که بتوانند جرقه یک هرج‌ومرج جدید را در جهان بزنند. اقتصاد فضا هم‌اکنون صنعتی 400میلیارد دلاری به‌حساب می‌آید اما در راه یک تریلیون دلاری شدن است. اگر از اکنون قوانین بین‌المللی و الزام‌آور برای زمینی‌ها وضع نشود احتمالا ۵۰ یا ۱۰۰سال دیگر نسل آینده قضاوت چندان خوبی درباره ما نخواهد داشت. زمین را بشر با همه کارهایش به مرز نابودی کشانده است؛ شاید بشود جلوی سودجویی از مریخ را گرفت.