گزارش
یوزپلنگ آسیایی ایران می‌ماند
پروژه تکثیر و حفاظت از زیستگاه یوزپلنگ آسیایی ایران ادامه می‌یابد
زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار
کمتر کسی از شنیدن خبر مرگ پیروز، توله یوزپلنگ 10ماهه منقلب نشده است. پیروز، آفتاب صبح دیروز را ندید؛ با اینکه به‌گفته پزشکش، قبل از مرگ کمی راه رفت، آب خورد و از پهلو روبه‌روی سینه نشست و همه تیم درمان را امیدوار کرد.
پیروز رفت، ولی از خود برای عده‌ای از مسئولان حفاظت از محیط‌زیست کشور تجربه‌ای گران‌قیمت برجای گذاشت. حالا سایت تکثیر یوزپلنگ در منطقه حفاظت‌شده توران، 4ماده و یک نر دارد و تجربه به‌دست آمده از 10ماه نگهداری از پیروز می‌تواند باعث موفقیت پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی شود. برای سازمان حفاظت محیط‌زیست هدف اصلی حفاظت از زیستگاه است و بیشتر هزینه‌های پروژه حفاظت از یوز صرف بهبود وضعیت زیستگاه اصلی آن، یعنی توران خواهد شد.
گا‌م‌های مثبت در پروژه یوز آسیایی
از اواخر دهه 70موضوع لزوم حفاظت از یوز آسیایی در ایران مورد توجه جدی قرار گرفت و همین مسئله نیز باعث شد که در سال 80پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ با همکاری برنامه عمران سازمان ملل آغاز شود. در آن زمان نیز سازمان محیط‌زیست با همکاریUNDP تعدادی نیروی حفاظتی را به‌طور خاص برای اجرای این پروژه و حفاظت از زیستگاه‌های یوزپلنگ استخدام کرد. این اقدام باعث شد تعداد قابل‌توجهی نیروی بومی و کارآمد به‌عنوان محیط‌بان پروژه یوزپلنگ در زیستگاه‌های یوز ایرانی مشغول به‌کار شوند و حضور این افراد سبب شد کیفیت حفاظت از یوزپلنگ و طعمه‌های آن در زیستگاه‌های طبیعی بهتر شود. بعد از گذشت مدتی از اجرای پروژه بین‌المللی یوز آسیایی و استخدام تعدادی محیط‌بان ویژه برای همکاری با این پروژه، مسئولان پروژه یوز آسیایی به سمت توسعه تجهیزات لازم برای پایش جمعیت و حفاظت از یوزپلنگ رفتند و در همین راستا نیز تعدادی دوربین تله‌ای وارد کشور شد که نه‌تنها به پروژه یوز کمک کرد، بلکه باعث شد سازمان محیط‌زیست بتواند پایش بهتری را درباره برخی گونه‌های در معرض انقراض دیگر انجام دهد و به‌خصوص اطلاعات بیشتری را درباره وضعیت گونه‌های شبگرد حیات وحش در سطح کشور کسب کند.
حفظ ژنوم
حسن اکبری، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست: با توجه به اینکه حفظ زیستگاه برای ما در اولویت است، کمیته‌هایی برای ساماندهی دام‌ها، حفاظت از زیستگاه و تکثیر در اسارت، برای استفاده از تمام ظرفیت‌های سازمان و همچنین خرد جمعی و تصمیم‌گیری درست و مهم‌تر از همه پیگیری اجرای تصمیمات در این زمینه تشکیل و جلسات به‌صورت منظم و با برنامه انجام می‌شود. تکثیر در اسارت می‌تواند به حفظ ژنوم (مجموعه کامل DNA هر موجود زنده) گونه کمک کند و حداقل جمعیت پایه حتی با تنوع ژنی کم را در اسارت ایجاد کند. برنامه داریم تا تکثیر در اسارت را ادامه دهیم و طوری برنامه‌ریزی کنیم که نواقص سال گذشته را پوشش دهیم و دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش، مسئولیت پیگیری جدی این موضوع را عهده‌دار شده است. برنامه‌ای برای دست زدن به طبیعت توران برای تکثیر در اسارت نداریم و از ظرفیت‌های موجود استفاده می‌کنیم. اداره کل محیط‌زیست استان سمنان در حال آماده‌سازی کلینیک صحرایی است و برنامه‌هایی هم برای تهیه شناسنامه ژنتیک یوزهای موجود در سایت داریم.
پیروز نمی‌توانست به نسل یوزپلنگ آسیایی در طبیعت ایران کمک کند
ایمان معماریان، دامپزشک حیات‌وحش: پیروز آخرین نسل از یوزپلنگ ایرانی نبود. درست است که پیروز می‌توانست نماد حفاظت از یوزپلنگ آسیایی باشد، اما باید دانست که پیروز نمی‌تواست به طبیعت بازگردد و به یوزپلنگ‌ها و نسل‌شان در طبیعت کمک کند. هنوز در طبیعت ایران یوزپلنگ آسیایی داریم و طبیعت هم نیازمند حفاظت است. از دست دادن پیروز اگرچه خیلی غم‌انگیز بود، اما پیروز آخرین یوزپلنگ آسیایی نبود و نمادی برای حفاظت از حیات‌وحش ایران بود، ولی باید دانست که آخرین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی در طبیعت ایران است و اگر از زیستگاه یوزپلنگ آسیایی حفاظت نشود، یوز آسیایی را از دست خواهیم داد و آن وقت است که انقراض اتفاق می‌افتد.
مکث
حفاظت از زیستگاه یوز ایرانی در توران
اختصاص 6میلیارد تومان بودجه برای یوز ایرانی در سال 1401
انعقاد قرارداد میان معاونت محیط‌زیست طبیعی، صندوق ملی محیط‌زیست و یک شرکت تولید موتورسیکلت با هدف حفاظت از زیستگاه یوز آسیایی
خالی کردن بخش مرکزی پارک ملی توران به وسعت ۱۰۰ هزار هکتار با همراهی مردم، سازمان‌های مرد‌م‌نهاد، عشایر و محیط‌زیست از وجود دام و سگ گله
مشاهده 4خانواده و ۱۰ توله یوزپلنگ در پارک ملی توران طی ۲ سال گذشته
پایش و آماربرداری از ۱۲منطقه در توران توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی
فنس‌کشی بخشی 4کیلومتری از جاده شاهرود - مشهد
پروژه حفاظت از 21گونه جانوری در معرض خطر انقراض (تدوین برنامه برای ۱۰گونه و اجرای برنامه برای 5گونه)
