گزارش
ساعت را برای نوجوان کوک کن
وقت گذاشتن برای نوجوان در خانه‌ای که کودک خردسال نیز حضور دارد سخت است اما با مدیریت اولویت‌ها، نیازهای هر دو جواب خواهد گرفت
الهام مصدقی راد- روزنامه‌نگار
نیاز ویژه به توجه و وقت گذاشتن والدین، از اصلی‌ترین و جدی‌ترین خواسته‌های دوران نوجوانی است. در این سن دختر یا پسر نوجوان، تشنه وقت گذاشتن انحصاری والدین مخصوصا مادر هستند و تلاش می‌کنند وقت‌های مادر را برای خودشان داشته باشند. این یک نیاز طبیعی و اساسی در این سن است اما با وجود مشغله‌هایی که یک مادر چه در محیط خانه یا در محیط بیرون از خانه دارد، گاهی اوقات شرایط آن‌طور که نوجوان انتظار دارد، پیش نمی‌رود. این مسئله در خانه‌هایی که چند فرزند در سنین مختلف حضور دارند، پیچیده‌تر هم می‌شود. فرزندان کوچک و خردسال، نوع نیازها، مراقبت و توجه‌طلبی‌شان متفاوت است و هر قدر سن آنها کمتر باشد، وقت مادر بیشتر گرفته می‌شود. در این میان نه می‌توان نیاز دیگر فرزندان را نادیده گرفت و نه می‌توان خواسته‌های نوجوان را از اولویت خارج کرد ما مسئول همه فرزندانمان هستیم و باید برای هر کدام والدی کافی باشیم.
باورهای غلط در ارتباط با نوجوانی
معمولا همه ما در طی روز در تلاش هستیم که چندین نیاز را برطرف کنیم، نیازهای شخصی، نیازهای جمعی خانواده، نیازهای اطرافیان، همسر، فرزندانمان و ... . گاهی اوقات مجبور می‌‌شویم چند نیاز را همزمان با هم مرتفع کنیم، مانند مادری که ضمن آشپزی، کالسکه فرزندش را هم تکان می‌دهد تا بخوابد و به فرزند دیگرش هم دیکته میگوید و اگر نوجوانی هم در خانه داشته باشد باید در کنار همه اینها به صحبت‌های او هم گوش سپارد، همراهی‌اش کند و ... . رفع همه این نیازها به ویژه وقتی پای یک نوجوان در میان است سخت است؛ نوجوانی که نیاز و انتظار دارد والدینش بخش اعظم توجه و وقت خود را به او معطوف کنند. گاهی اوقات اولین کاری که برخی مادران انجام می‌دهند کم‌توجهی و کم‌اهمیت دانستن خواسته نوجوان است و از تغذیه روحی فرزندشان غافلند یا آن را دارای اولویت نمی‌دانند. مهدیه کرمانشاه، کارشناس والدگری و خود راهبری، در این خصوص به همشهری میگوید:«باور اشتباهی در میان بعضی خانواده‌ها وجود دارد که تصور می‌کنند نوجوان دیگر بزرگ شده، خودش توانایی انجام کارهایش را دارد و مستقل شده است. آنها حتی ممکن است از او انتظار حمایت، به‌عهده‌گرفتن مسئولیت نگهداری از فرزند کوچک و خردسال برای ساعت‌های طولانی و... را داشته باشند و همه اینها موجب می‌شود بخشی از نیازهای نوجوان برآورده نشود.» در کنار این موضوع، باوری نیز وجود دارد که مادران تصور می‌کنند نیازهای فرزند کوچک‌ترشان را فقط خودشان می‌توانند برآورده کرده و از او حمایت کنند و این موجب می‌شود در این مسیر از کسی کمک نگیرند. کار این والدین در مواجهه با خواسته‌های نوجوانشان سخت‌تر است و در مقابل، فرزند نوجوان آنها نیز با محدودیت‌های بیشتری در ارتباط‌گیری با والدینش روبه‌روست. این نوجوانان معمولا از ارتباط‌شان با والدین گلایه‌مندند و می‌گویند:«فرزند کوچک‌تر، توجه خانواده را از من گرفته است، ارتباط ما با والدین مخصوصا مادر را قطع کرده و به جای آن از ما توقع حمایت‌های دائمی و همیشگی دارند.»
مادران بیش‌فعال
مهدیه‌کرمانشاه راه‌حل مناسب برای مادران پرمشغله و دارای فرزند کوچک و نوجوان را، «تلاش در ایجاد تعادل» می‌داند. هرچند کار آسانی نیست و به گفته این کارشناس، ایجاد تعادل نیازمند نوعی بیش‌فعالی مادران است. «مادران دارای چند فرزند در سنین مختلف، در صورت اولویت دادن به خواسته نوجوان و حمایت گرفتن در نگهداری از کودک خردسال خود می‌توانند به خوبی نیاز مهم نوجوان را برآورده کرده و تعادل برقرار کنند.» این مادران باید دایره حمایت‌گران خود را بزرگ‌تر کرده و جز نزدیکان، از مهدها، خانه‌های بازی و ... نیز در نگهداری چند ساعته فرزند خردسالشان بهره‌‌مند شوند تا امکان وقت‌گذرانی بدون حضور فرد دیگری را با نوجوان خود داشته باشند. این کارشناس تاکید می‌کند که در میان 168 ساعت در هفته زمان‌های از دست رفته زیادی داریم و گاهی به کارهایی اولویت می‌دهیم که می‌تواند در نظام ارزشی‌مان فاقد اولویت باشد و به جای آنها می‌توانیم برای فرزند نوجوان‌مان وقت گذاشته و به سن طلایی‌اش اهمیت دهیم. در این شرایط دیگر احتمال گلایه‌مندی نوجوان کاهش یافته و بستر امن در خانواده برایش شکل خواهد یافت.
وقت‌گذرانی به سبک نوجوان
زمانی که برای وقت گذاشتن به نوجوان اختصاص داده‌‌ایم باید به دلخواه او پیش برود، نه به خواست ما. گاهی اوقات مایل است با ما به پیاده‌روی برود. گاهی هوس یک ساعت نشستن در کافه و حرف زدن با مادر یا پدرش را دارد. بعضی وقت‌ها شاید بخواهد با ما فیلم ببیند و بعضی وقت‌ها هم فقط نیاز دارد در گوشه‌ای خلوت و بدون سر و صدا در خانه به یک فنجان چای مهمانش کنیم و او حرف‌هایش را با ما درمیان بگذارد. اگر این روند به خوبی پیش برود قطعا او هم مشتاق پیشنهادهای شما برای سپری کردن این زمان دو نفره و شنیدن حرف‌های شماست. طبیعت‌گردی کم هزینه، رفتن به نقاط تاریخی شهر، یاد دادن مهارتی که با آن آشنایید و نوجوانتان نیز ابراز تمایل به آن دارد، آموختن یک مهارت یا یک رشته ورزشی مورد علاقه همزمان با نوجوانتان، رفتن به مکان‌های مذهبی و زیارت‌های دونفره، ایجاد فرصت برای انجام کارهایی در خانه که به آنها علاقه‌مند است مانند آشپزی، تعمیر یک وسیله خراب یا رنگ کردن اتاقش حتی اگر همراه با اشتباهاتی باشد و حتی نگهداری چند دقیقه‌ای یا یک ساعته خواهر و برادر خردسالش در صورت مهیا بودن شرایط خودش. «بعضی والدین تفریحات آخر هفته دسته‌جمعی دارند و به مسافرت کوتاه یا پیک‌نیک می‌روند. تکرار این نوع تفریح و در عین حال بی‌توجهی به خواسته نوجوان خانواده به تصور اینکه او هم مانند ما بزرگسالان از این دورهمی‌ها همیشه لذت می‌برد، اشتباه است. بعضی نوجوانان در این شرایط به سمت تفریحات تنهایی یا تفریحات افراطی با دوستا‌نشان می‌روند و شاید بعضی‌شان پناه بردن به تلفن همراه را انتخاب کنند.»
سنگ بنا در روزهای عادی
زمان ارزشمند نوجوانی و روزهای عادی زندگی فرصت خوبی برای این کنار هم بودن است، گاهی در طول زندگی و یا حتی در طی روز بحران‌های بزرگ و کوچکی رخ می‌دهند که شرایط را برای چند ساعت یا چند روز از حالت طبیعی و عادی خارج کرده و ممکن است کودک و نوجوان را دچار نگرانی و اضطراب کند؛ اتفاقاتی نظیر فوت یکی از نزدیکان، بیماری سخت یکی از اعضای خانواده، به سرقت رفتن اموال منزل. گاهی اوقات نیز خود نوجوان درگیر بحران‌های کوچک و مشکلاتی می‌شود که به این همراهی و وقت گذاشتن والدین و ابراز همدلی و کسب آرامش از جانب آنها نیازمند است. کرمانشاه،کارشناس والدگری و خودراهبری در این خصوص معتقد است:«اگر پیش از این سنگ بنای ارتباط موثر و مفید را با نوجوانتان گذاشته باشید، در روزهای سخت و بحرانی کارتان به عنوان والدین راحت است در غیر این صورت، شرایط بحرانی و غیرعادی فرصت مناسبی برای آغاز ارتباط‌گیری و یکباره نزدیک شدن به نوجوانتان نیست.»
