این مجازات‌های دوست‌داشتنی
زینب قمی|خبرنگار:
زندان، شاید گاهی ناگزیرترین راه‌حل باشد اما بیشتر ما می‌دانیم که بهترین و کارسازترین راه‌حل نیست. در این مورد، حقوق‌دانان و نخبگان زیادی، نشسته‌اند و فکر کرده‌اند و راه‌حل‌های ریز و درشت زیادی را مطرح کرده‌اند. نتیجه این شور و مشورت‌ها نیز اصلاح بخشی از قوانین قضایی و طراحی و تصویب برخی قوانین جدید در این حوزه بوده است. حالا که بحث از احکام جایگزین حبس مطرح شده، بد نیست چند مورد از جالب‌ترین احکامی را که در این حوزه صادر شده مرور کنیم.
کنفرانس محیط‌زیست به جای زندان
محمدرضا عموزاده‌خلیلی ـ قاضی شعبه۱۰۱ کیفری گالیکش ـ جزو قضاتی بود که در مراسم تقدیر از کسانی که بیشترین آرای جایگزین حبس را صادر کرده‌اند، مورد تقدیر قرار گرفت. یکی از این احکام صادرشده خاص را به روایت او مرور می‌کنیم: «در منطقه ما جرم قطع‌کردن درختان و آسیب به منابع طبیعی آمار بالایی دارد. یکی از افرادی که دست به این کار زده بود، معلم بود. البته بیشتر این موارد را با کاشت نهال مجازات می‌کنم ولی با توجه به اینکه طرف معلم بود و می‌خواستم که نوعی فرهنگ‌سازی صورت بگیرد، موظفش کردم که 200ساعت در مدارس مختلف، کنفرانس‌هایی با موضوع حراست و نگهداری از محیط‌زیست داشته باشد. یکی دیگر از احکامی که صادر کرده‌ام، مربوط به کفاشی بود که به یک مأمور پلیس اهانت کرده و مجرم شناخته شده بود. با توجه به شغل او و اینکه قصد داشتیم فرهنگ‌سازی اتفاق بیفتد، به او اختیار دادیم که به‌عنوان مجازات جایگزین حبس، تعمیر و تمیزکردن کفش‌های 100دانش‌آموز بدسرپرست یا بی‌سرپرست را به عهده بگیرد. شبیه این حکم را هم برای پزشکی صادر کرده بودم که تخلف کوچکی مرتکب شده بود؛ به او اختیار دادم که به جای مجازات اصلی، ویزیت رایگان 100بیمار بی‌بضاعت را بر عهده بگیرد».
آموزش قوانین راهنمایی‌ورانندگی
موسی رهبر ـ رئیس شعبه108 دادگاه کیفری شعبه دوم شیراز ـ نیز از دیگر قضات تقدیرشده در این مراسم بود. او نیز روایت‌های جالبی از آرای صادرشده جایگزین حبس دارد که می‌خوانیم؛ «یکی از احکامی که صادر کرده‌ایم و می‌کنیم این است که مجرمان مرتبط با جرائم رانندگی را به معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری معرفی می‌کنیم. این افراد، باید محکومیت خود را در یک دوره آموزشی کامل آیین‌نامه و مقررات راهنمایی‌ورانندگی طی کنند. نکته اینجاست که این قوانین و مقررات را باید از همان ابتدا آموزش ببینند و اگر توانستند بعد از طی دوره، در آزمون‌های سخت و جدی‌ای که از سوی اجرای احکام پیگیری می‌شود، قبول شوند، یعنی محکومیت‌شان تمام‌شده است. این حکم با توجه به نوع جرم و مجرمان در نظر گرفته شده تا فرهنگ‌سازی اتفاق بیفتد».
این پنج نفر
یکی دیگر از قضاتی که احکام جایگزین حبس صادرشده توسط او در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی بسیار بازتاب داشته، محمد اطمینان، از قضات دادگاه‌های کیفری کرمان است. او احکام زیادی در این حوزه صادر کرده که جالب‌ترین آنها، جلوگیری از زندان‌رفتن چند معلم و مهندس بوده است. این پنج نفر، در ماجرای سقوط یک کارگر به چاله آسانسور در ساختمانی، مجرم شناخته شده بودند و علاوه بر پرداخت دیه، باید به زندان نیز می‌رفتند اما حکم صادرشده برای این گروه، آن بود که مهندس‌ها، هر کدام 100اصله درخت بکارند و معلم‌ها نیز جمعا 300ساعت تدریس برای دانش‌آموزان بی‌بضاعت داشته باشند. این رئیس شعبه، همچنین گفته است که در صدور چنین احکامی، به شخصیت، رفتار و منش و شرایط مجرمان نیز توجه کرده و سپس حکم را صادر می‌کند. او می‌گوید بخشی از این متهمان که بعدها او را در شهر دیده‌اند، حسابی از او تشکر کرده‌اند. از دیگر احکام جالبی که این قاضی صادر کرده است، مربوط به یک مدیرعامل بوده است. این شخص، مدیرعامل یک شرکت راه‌سازی، استاد دانشگاه و دکتری عمران و سازه بوده است. وقتی که می‌خواسته اقدام به راه‌اندازی تله‌کابینی در ارتفاعات اطراف کرمان بکند، یکی از کارگرها به دلیل عدم‌رعایت مسائل ایمنی جانش را از دست می‌دهد. این فرد محکوم شناخته می‌شود، دیه را پرداخت می‌کند و البته قرار بوده به زندان هم برود، اما قاضی اطمینان، حکم جایگزین صادر می‌کند و قرار بر این می‌شود که این مدیرعامل، معادل 5میلیون تومان کتاب فنی‌مهندسی برای کتابخانه دانشگاه خریداری کند تا دانشجویان بی‌بضاعت، از این کتاب‌ها استفاده کنند.
از دیگر احکام صادرشده توسط او، حکم جایگزین یک راننده تاکسی بوده که تصادف می‌کند و مجرم شناخته می‌شود. او باید به زندان می‌رفته اما به جایش قبول می‌کند که به مدت یک سال، 300مددجوی بهزیستی را به طور رایگان جابه‌جا کند.
حکم عجیب عاشقانه
البته شاید اگر کمی عقب‌تر هم برویم، چنین احکامی را به صورت استثنا مشاهده کنیم؛ هرچند به‌عنوان قانونی و رسمی، از سال92 به بعد عملیاتی شده است. به‌عنوان مثال در سال1388 یکی از شعب دادگاه‌های استان فارس، حکمی صادر کرد که حسابی رسانه‌ای شد. در این حکم، مردی که متهم به رها‌کردن زندگی مشترک و ترک نفقه و ضرب‌وشتم همسرش شده بود، به جای 3ماه و یک روز حبس، محکوم شد که سالانه 10روز به همسرش گل هدیه بدهد. این حکم با توجه به عدم‌سوء‌پیشینه کیفری این فرد، صادر شده بود. در این حکم آمده بود که حکم زندان فرد 3سال معلق می‌شود، مشروط به «پرداخت بموقع نفقه زوجه و حسن‌معاشرت با وی، هدیه‌دادن یک شاخه گل به‌مدت 3سال هر سال ۱۰روز به نحوی که پایان نوبت دهم سالگرد ازدواج زوجین باشد، استفاده از نصایح یکی از علمای مذهبی به تشخیص دادستان در سالروز ازدواج در هر سال، خودداری از استعمال سیگار و مواد دخانی».
