گزارش
کاهش آتشسوزی در عرصههای طبیعی
در ۵ماه اول امسال ۸۶۷هکتار در آتش سوخت که یک‌هفتم سال گذشته است
سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار
درپی اختصاص بودجه 6برابری برای کاهش آتش‌سوزی‌های جنگلی، حریق مناطق چهارگانه نسبت به سال گذشته 850درصد کاهش یافت و به عددی رسید که یک‌هفتم سال گذشته است. این کاهش چشمگیر در شرایطی رخ داده که الگوی تغییر اقلیم و بادهای گرم هم‌اندازه سال گذشته در مناطق جنگلی ادامه یافت و لبه‌های تند خشکسالی همچنان تهدیدی جدی برای منابع طبیعی کشور محسوب می‌شود اما بودجه‌دهی‌ها، آموزش جوامع محلی و افزایش امکانات اطفا توانست شرایط را برای کاهش آتش‌‌ها فراهم کند. سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان متولی محیط‌زیست کشور 26.5میلیون هکتار معادل 19.6درصد از مناطق کشور را تحت عنوان مناطق چهارگانه حفاظت می‌کند که جزو ذخیره‌گاه‌های ارزشمندی هستند که اگر دچار آتشسوزی شوند، خسارت زیادی را متحمل می‌شوند که گاهی شاید دیگر قابل جبران نباشد. در دولت سیزدهم گام‌های خوبی در راستای مقابله با آتشسوزی در مناطق چهارگانه برداشته شده به‌طوری که امسال مبلغ ۱۷میلیارد تومان برای اطفای حریق در این مناطق اختصاص داده شده است؛ این در حالی است که تا سال‌های گذشته این مبلغ ۳میلیارد تومان بود.
وقتی آتش می‌آید...
آتشسوزی یکی از سخت‌ترین مشکلات برای عرصههای طبیعی کشور است. وقتی درختان و بوته‌ها در شعله‌ها گرفتار می‌شوند و می‌سوزند، گونه‌هایی که تحرک بیشتری دارند مانند پرندگان و مهره‌داران بزرگ‌جثه می‌توانند از مهلکه فرار کنند و خود را نجات دهند اما بی‌مهرگان مخصوصا گونه‌هایی که تحرک کمتری دارند، در آتش می‌سوزند و از بین می‌روند. براساس آمار اعلامی پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، تا ابتدای ماه شهریور سال گذشته ۶هزارو۲۷۲هکتار آتشسوزی رخ داد اما امسال در همین مدت ۸۶۷هکتار آتشسوزی گزارش شده است. از نظر تعداد هم سال گذشته ۱۸۴فقره و امسال ۱۰۲فقره آتشسوزی رخ داده است. با توجه به این آمارها حفاظت از این مناطق ارزشمند باید با جدیت و برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری صورت گیرد که این امر نیازمند داشتن تجهیزات مورد نیاز برای و اطفای حریق است. سازمان حفاظت محیط‌زیست امسال نسبت به سال‌های قبل اعتبار قابل‌ملاحظه‌تری را به این بخش اختصاص داده است. اطفای حریق در مناطق چهارگانه جزو وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست است. البته این کار با همکاری سایر نهادهای مرتبط مانند منابع طبیعی انجام می‌شود، اگرچه سطح مناطق چهارگانه نسبت به کل کشور کم است اما چون عمدتا مراتع و جنگل‌های بکر را پوشش می‌دهد، از این‌رو از اهمیت بیشتری نسبت به سایر مناطق برخوردار است، چون در مناطق حفاظت‌شده نسبت به سایر مناطق کمتر چرای دام صورت می‌گیرد.
از این‌رو پوشش علفی فصلی در این مناطق بیشتر است به همین دلیل بیشتر مستعد آتشسوزی هستند، بنابراین معمولا کم و بیش در بیشتر استان‌های کشور درگیر مسئله آتشسوزی هستیم. در استان‌هایی مانند فارس و مازندران و در مجموع استان‌هایی که مناطق جنگلی و مرتعی زیادی دارند، آتشسوزی بیشتر رخ می‌دهد، برخی استان‌ها هم مانند استان‌های مرکزی و شرقی کمتر درگیر آتشسوزی می‌شوند. حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این‌باره می‌گوید: تاکنون اعتبارات به‌صورت محدود و به شکل جزئی در قالب طرح‌های عمرانی به استان‌ها داده می‌شد اما امسال مبلغ ۱۷میلیارد تومان اعتبار را بین استان‌ها تقسیم کردیم، اگرچه این مبلغ اعتبار برای خرید دستگاه‌های سنگین اطفای حریق ناچیز است، اما نسبت به سال‌های گذشته رشد خوبی داشته است، در سال‌های گذشته این عدد ۲ تا ۳میلیارد تومان بود. ۱۷میلیارد تومان اعتبار برای خرید ۲۰۰دمنده، هزار عدد فلاکسی پت (کوله‌پشتی که مشک آب دارد و قابل حمل است)، ۴دستگاه روت فایر که روی خودرو نصب می‌شود و آب را با قدرت پخش می‌کند، یک دستگاه موتور چهارچرخ تانکر حمل آب و تعدادی منابع ذخیره آب هزینه شده است درنظر داریم تانکرهای آب را در مکان‌هایی که پتانسیل آتشسوزی بیشتری دارند، نصب و آب را در آنها ذخیره کنیم، همچنین بخشی از این اعتبار برای تامین هزینه‌های مصرفی جوامع محلی مانند بیل، آتش‌کوب و وسایلی که در اطفای آتشسوزی به ما کمک می‌کنند، هزینه می‌شود.
بخش زیادی از مناطق در ارتفاعات قرار دارند و صعب‌العبور هستند، از این‌رو زمانی که دچار آتشسوزی شوند، ارسال امکانات و حتی نیرو به آن مناطق دشوار است، در چنین شرایطی بالگرد بسیار کمک‌کننده است که با هماهنگی‌های انجام‌شده با مدیریت بحران و وزارت دفاع در این شرایط بالگرد ارسال می‌کنند. چندی پیش در ارتفاعات کهگیلویه و بویراحمد به‌علت رعد و برق آتشسوزی رخ داده بود که بالگرد با هلی‌برد نیروها به منطقه کمک زیادی کرد.
ویژگی‌های امسال
امسال آمادگی نیروها، کمک وزارت دفاع و همکاری دستگاه‌های دیگر ازجمله منابع طبیعی، آتش‌نشانی به‌ویژه جامعه محلی مانع گسترش آتشسوزی شد. هم آگاهی مردم و نیروها در بحث اطفای حریق بهتر بود و هم اینکه خشکسالی باعث شده بود تا شرایط پوشش گیاهی کف جنگل‌ها و مراتع ضعیف‌تر باشد، از این‌رو پتانسیل آتشسوزی کمتر شده بود.
وی درباره اینکه آیا برآورد خسارتی از آتش‌سوزی‌ها شده است، می‌گوید: خیر، تاکنون این کار انجام نشده است، چون اکوسیستم‌ها خیلی متفاوت هستند، اگر قرار باشد برآورد خسارت انجام شود، باید برای هر نقطه‌ای که آتش می‌گیرد، به‌طور جداگانه مطالعه صورت گیرد، البته در هر آتشسوزی گونه‌های مهره‌دار و پرتحرک مانند پرندگان یا مهره‌داران بزرگ‌جثه متواری می‌شوند اما بی‌مهرگان مخصوصا گونه‌های کم‌تحرک از بین می‌روند. همچنین پوشش گیاهی هم نابود می‌شود اما اگر سطح آتشسوزی زیاد نباشد، طبیعت می‌تواند جبران کند و دوباره احیا شود که در این حالت گونه‌ها می‌توانند دوباره به محل برگردند.
در همینه زمینه :
