تحریم و آشوب، دو روی یک سکه

رئیس‌جمهور در هفتمین گفت‌وگوی تلویزیونی خود به موضوعات اجلاس شانگهای، سفر نیویورک، پرونده هسته‌ای و اعتراضات ناشی از فوت مهسا امینی در بازداشتگاه پلیس امنیت اخلاقی اشاره داشت. به گزارش همشهری، سیدابراهیم رئیسی در این گفت‌وگو با تمایز میان اعتراض و اغتشاش در کشور از تشکیل کرسی‌های نظریه‌پردازی و نقد شیوه‌های اجرای قانون استقبال کرد و گفت که نباید از ارائه نظرات منتقد و معترض جلوگیری کرد. بخش‌هایی از این گفت‌وگو را می‌خوانید:

همزمان با سفر سمرقند نخستین خبرها درباره خانم مهسا امینی منتشر شد. اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
اولین خبر را در سمرقند شنیدم و همانجا با مسئولان تماس گرفتم و به مسئولان بخش‌های مختلف گفتم که با حساسیت موضوع را دنبال کنید و پیگیری کردند. بعد از بازگشت از سمرقند هم خبر فوت ایشان را دادند. من با خانواده ایشان تماس گرفتم و اعلام همدردی کردم و گفتم این خبر برای هر ایرانی متاثرکننده است. ایران ما خانواده‌محور است و عاطفه بین خانواده‌های ایرانی امر محوری است. اینکه خبر بیاورند دختر خانمی اینگونه فوت کرده است همه را متاثر می‌کند. تأکید داشتم اگر قصوری صورت گرفته باشد حتما پیگیری می‌کنم. ما این موضوع را از بخش‌های مختلف پیگیری کردیم و همچنان هم این پیگیری دارد انجام می‌گیرد. در مسئله فوت این خانم آنچه وظیفه ماست این است که پیگیری کنیم و حتما هم پیگیری خواهد شد. اصل کار ما در این قضیه شفافیت و عدالت است و منتظر نظر پزشکی قانونی هستیم.
تا الان گزارشی گرفته‌اید؟
برخی گزارش‌های مقدماتی آمده است ولی گزارش نهایی را باید پزشکی قانونی و قوه قضاییه بدهند.
چقدر طول می‌کشد؟
پزشکی قانونی گفته است ظرف چند روز آینده اعلام می‌کنیم. نکته دوم این است که اظهارنظرهایی در این مدت در رسانه‌ها و فضای حقیقی و مجازی نسبت به روش اجرای قانون شده است. پیشنهادات و نظراتی مطرح شده است. به‌نظرم از مطرح شدن نظرات نباید هیچ وحشتی داشت. دیدگاه‌ها به ارتقای کار کمک می‌کند. دستگاه‌ها باید توجه‌شان به سمت اصلاح امور باشد و مثبت نگاه کنند. 15سال است دارد این روش(گشت ارشاد) اجرا می‌شود ولی چه اشکالی دارد روش اجرای قانون اصلاح شود. اما بحث من بالاتر از این حرف‌هاست. رهبر انقلاب زمانی بحث کرسی‌های آزاداندیشی را مطرح کردند. چه اشکالی دارد ما برای اعتراض به یک تصمیم، مراکزی در دانشگاه‌ها تاسیس کنیم تا نسبت به برخی تصمیمات و روش‌ها اعتراض شود. این در قانون اساسی جایگاه دارد و شنیدن نقدها و اعتراض‌ها به ارتقای کار کمک می‌کند. نکته سوم اینکه باید حدفاصل اعتراض و اغتشاش مشخص شود. یک وقت نقد و سخن مخالفی وجود دارد، هیچ اشکالی ندارد و باید شنیده شود. اما اغتشاش به هم ریختن امنیت یک کشور است و تعدی به جان و مال مردم است. در هیچ کجای عالم تعرض به مال و جان مردم پذیرفته نمی‌شود. پلیس و نیروهای سپاه و بسیج شیرین‌ترین سرمایه‌شان که جان‌شان است برای امنیت و دفاع از مردم گذاشته‌اند. اینها جدا از مردم نیستند، بلکه حافظ جان و مال مردم هستند. مردم تعرض به اینها را نمی‌توانند تحمل کنند. خط قرمز جمهوری اسلامی جان و مال مردم است. به‌هیچ وجه نمی‌توان این اجازه را داد که افرادی با اغتشاش امنیت جامعه را مختل کنند. آحاد مردم چنین اجازه‌ای نمی‌دهند.
نکته بعد اینکه چه کسانی به این اغتشاش دامن می‌زنند؟ کشوری که کودکان بومی را زنده‌به‌گور کرده است افرادی را دعوت به اغتشاش می‌کند. کشوری که در 28هفته 81زن به‌دست پلیس آن کشته شدند، آمریکا که از سال2015 به بعد هر ساله بیش از هزار نفر به دست پلیس این کشور کشته می‌شوند مردم ایران را دعوت به اغتشاش می‌کند و  امنیت مردم ما را به خطر می‌اندازد و رسانه‌هایشان ساخت مواد منفجره را تعلیم می‌دهند. 43سال است که می‌گویند 6ماه دیگر جمهوری اسلامی تغییر می‌کند ولی در جایگاه اقتدار و عزت قرار داریم. پرچم جمهوری اسلامی برافراشته است.
ما نفاق و آشوب را 2روی یک سکه می‌دانیم. تحریم و آشوب را 2روی یک سکه می‌دانیم. مسئله فوت مرحوم امینی در حال پیگیری است. در اتفاقات کشورهای دیگر حتی یک بخشدار هم در آن کشورها تماس نگرفته است که چرا یک زن کشته شده است.
مردم در این قضیه ضدانقلاب را ناکام گذاشتند. کشوری که سلاح شیمیایی در اختیار صدام گذاشت و بسیاری از مناطق کردنشین ما بمباران شیمیایی شد، امروز می‌خواهد مردم را به‌نحوی تحریک کند. مردم بلندگوهای دشمن را خوب می‌شناسند.
من می‌خواهم به مردم بگویم: 1- مسئله خانم امینی همه را متاثر کرد و همه ما با هر سلیقه و گویشی خواهان پیگیری شفاف و عادلانه آن هستیم. 2- همه قبول دارند هرگونه اغتشاش، تعدی به جان و مال مردم است 3- همه معتقدند دشمن به‌دنبال ایجاد ناامنی است 4- همه معتقدند نقد و اعتراض در هر امری باید مورد توجه باشد.
امروز ملت ما خوب می‌داند که دشمنان سعادت ملت ایران را نمی‌خواهند. امروز وظیفه ما این است که خوب مسائل را بشناسیم. دشمن به‌دنبال این است که تولید و درس و بحث در کشور نباشد. ما رونق تولید را می‌خواهیم. امروز همه استادان، دانشجویان و دانش‌آموزان، کارگران و فعالان اقتصادی بدانند آنچه دشمنان را ناامید می‌کند حضور فعالانه در میدان کار و همه عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی است. این به‌معنای آن نیست که مسائل نادیده گرفته شوند. شنیدن سخن مخالف اشکالی ندارد. باید آستانه تحمل را بالا برد. در جلسه با اندیشکده‌های آمریکایی از توضیحات من قانع می‌شدند. کسانی که ناامنی ایجاد کردند باید به عدالت سپرده شوند، چه کسانی که تحریک کردند و چه کسانی که مباشرت کردند. افرادی که غافل بودند بحث دیگری است. این خواست مردم است که با افراد متخلف در این قضیه برخورد شود. ایجاد وحشت در دل زن و بچه‌ مردم جرم است.
اجرای قانون منتقدان جدی دارد‎‎‏؛آیا در عمل اصلاح اتفاق می‌افتد؟
در هر موضوعی بحث نسبت به تصمیمات امکان‌پذیر است. من همیشه در جلسات می‌گفتم مسئولان باید آستانه تحمل خودشان را برای شنیدن انتقادات بالا ببرند. مسئولان باید بررسی کنند بهترین روش‌ها را برای اجرای قانون دنبال کنند و راه باز است تا روش‌ها را مورد بررسی قرار دهند. آنچه قابل تغییر نیست ارزش‌هاست. عدالت یک ارزش است و همه جا خوب است. ظلم در همه جا بد است. روش‌ها برحسب زمان و مکان و مقاطع مختلف قابل بحث است. این بحث نیاز به گفت‌وگو دارد. اما بیان کردن نظر، غیر از اغتشاش است.
امروز در جامعه به وحدت و انسجام ملی نیاز داریم. به هیچ عنوان نباید وحدت و انسجام ما مخدوش شود. دشمن می‌خواهد فوتبالیست را در برابر فوتبالیست، هنرمند را در برابر هنرمند و دانشجو را در مقابل دانشجو و طلبه قرار دهد. انسجام در دانشگاه، مدارس، بازار و همه اقشار از مسائل مهم ماست. دشمن دقیقا این وحدت و انسجام را هدف گرفته است و کشته‌سازی‌هایی که می‌کند برای هدف قرار دادن این انسجام است.
اشاره به تمایز اعتراض و اغتشاش دارید. اما برخی اعتراض دارند که نمی‌خواهم کنار معاند باشم. چه بستری برای اعتراض قانونی وجود دارد؟
این کار در دانشگاه و حوزه و مراکز فرهنگی و علمی و دستگاه‌های اجرایی می‌تواند صورت گیرد. با الهام گرفتن از قانون اساسی و صحبت‌های رهبر معظم انقلاب می‌شود مراکزی برای گفت‌وگو، نقد و اعتراض در مرکز و استان‌ها ایجاد شود. این نباید در یک فضای آلوده جنجالی مطرح شود.
دولت با توجه به متن کارها که حل مشکلات اقتصادی مردم است. مسئله آب و شبکه آبرسانی خوزستان و یزد را در دستورکار قرار داده است. فعال شدن نیروگاه‌ها در دستور کار است تا مشکل برق حل شود. در حوزه میدان‌های مشترک گازی تلاش می‌شود به سیاست‌های ابلاغی عمل شود. دولت مسئله رونق تولید را دنبال می‌کند. امروز در کشور بیش از 100هزار هیأت علمی داریم که اتاق فکر دولت هستند. اینها افتخار کشور هستند. در برخی استان‌های ما ایجاد اشتغال به‌نحوی است که گزارش‌ها بسیار خوشحال‌کننده است. صدها واحد تولیدی تعطیل و نیمه‌تعطیل دارد فعال می‌شود. دشمن هم این را می‌بیند و فتنه‌گری می‌کند تا کشور را دچار اختلال کند که این کار نخواهد شد. هر سختی که در جهت ایجاد امید در مردم باشد، در جهت راهبرد نظام و جمهوری اسلامی است.
نتایج سفر شما به اجلاس شانگهای و مجمع عمومی سازمان ملل چه بوده است؟
عضویت ایران در شانگهای مسئله مهمی است. ما به زیرساخت‌های آسیا وصل شدیم. بخش مهمی از اقتصاد جهان متعلق به کشورهای عضو شانگهای است. ارتباط اقتصادی و تجاری ایران با این کشورها و زیرساخت‌ها به توسعه تجارت ما کمک می‌کند. در دیدار با رئیس‌جمهور چین اجرای برنامه راهبردی 25ساله مورد تأکید قرار گرفت. اراده 2کشور برای کار تجاری و مسائل پولی و مالی قرار گرفت. مشارکت چین در پروژه‌های مهم ریلی دنبال می‌شود. روابط تجاری ما با روسیه 80درصد افزایش پیدا کرده است. مسیر کریدور شمال جنوب و حوزه‌های نفتی مشترک، تجاری و فضایی پیگیری می‌شود. در نشست با نخست‌وزیر هند سرعت بهره‌برداری از بندر چابهار مورد تأکید قرار گرفت. روابط ما با تاجیکستان 5تا 6برابر در مقایسه با سفر اول بنده به این کشور افزایش یافته است. اینها همگی سیاست‌های همسایگی است. اعتماد متقابلی بین ما و کشورهای شانگهای به‌وجود آمده است. با سران 10کشور منطقه‌ای دیدار داشتم و توسعه کارهای اقتصادی بحث عمده ما بود. سال گذشته به‌علت شیوع کرونا به نیویورک نرفتم ولی امسال سفر کردم. این سفر نخستین سفر بعد از شهادت حاج قاسم سلیمانی بود و من باید صدای ملت ایران می‌بودم و مواضع سیاسی جمهوری اسلامی و ملت ایران را باید می‌توانستم در نطق خودم بیان کنم. در اجلاس عمومی سازمان ملل همانطور که مردم عزیزمان مشاهده کردند سعی کردیم مواضع جمهوری اسلامی و آنچه سیاست‌های بحق ما ازجمله در مسائل هسته‌ای و مظلومیت ماست بیان کنیم. ضرورت اجتناب از استانداردهای دوگانه مثل حقوق بشر و تروریسم تأکید بنده بود. شرکت در اجلاس یونسکو و بیان مواضع تعلیم و تربیتی جمهوری اسلامی ایران به‌صورت مختصر انجام شد.
در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل با 10نفر از سران ازجمله دبیرکل سازمان ملل دیدار داشتم. بنده با روسای جمهوری اروپایی، آفریقایی، آسیایی و آمریکای جنوبی دیدار و گفت‌وگو داشتم. در نشست با مسئولان مؤسسات تحقیقاتی مجال نقد کردن دادم و تا 2دور هم در برخی از این نشست‌ها مذاکره کردیم. در نشست با آقای مکرون مباحث هسته‌ای مطرح شد و آنچه مواضع جمهوری اسلامی بود مرور شد. توافق کردیم که توافق عادلانه و خوب کاملا قابل دستیابی است. نکته محوری این بود که آمریکایی‌ها از توافق خارج شدند و آقای مکرون قبول داشت که اروپایی‌ها به تعهدات‌شان عمل نکردند. تأکید بنده بر پایبندی به تعهدات و ارائه تضمین از طرف آمریکایی‌ها بود. من به آقای مکرون گفتم چرا شما اینقدر از آمریکایی‌ها پیروی می‌کنید؟ آقای مکرون گفت موضع ما مستقل است و مواردی را هم مطرح کرد. دبیرکل سازمان ملل هم معتقد بود ایران ظرفیت‌های بسیار زیادی دارد و من هم گفتم تلاش کنید سازمان ملل باشد نه سازمان تحت‌تأثیر قدرت‌های بزرگ. در جلسه ما بحثی در مورد موضوعات اخیر نشد. یک بحث حقوق بشر مطرح شد و گفتم ما امروز در جایگاه مدعی قرار داریم. ما در ذات جمهوری اسلامی توجه به حقوق انسان‌ها را مورد تأکید قرار دادیم. بنده مثال‌هایی برای ایشان درباره نقض حقوق بشر در اروپا و آمریکا زدم و گفتم اینها باعث می‌شود حرف‌های شما قابل باور نباشد.
ابتکار تصویر شهید سلیمانی برای انتقال چه پیامی بود؟
من می‌خواستم بگویم مؤسس داعش خودشان بودند. قهرمان مبارزه با تروریسم حاج قاسم بود که به‌دست رئیس‌جمهور آمریکا به شهادت رسید. من می‌خواستم بگویم شما به غلط مدعی حقوق بشر هستید و شهید سلیمانی را که برای حقوق مردم منطقه تلاش کرد را به شهادت رساندید. خواست جدی ما برای محاکمه آمران و مباشران این جنایت تروریستی بود.
 اگر این در دنیا مورد رسیدگی قرار نگیرد بی‌عدالتی در دنیا رواج پیدا خواهد کرد. من مصرانه از مجمع عمومی خواستم که عدالت درباره قاتلان شهید سلیمانی اجرا شود.

مکث
آخرین وضعیت پرونده هسته‌ای ایران
رئیسی گفت: جمهوری اسلامی در آخرین متنی که ارائه کرده بر تضمین تأکید کرده است. این تضمین اعتمادآور باید وجود داشته باشد. موضوع پادمانی باید حل‌وفصل شود تا بعد توافق قطعنامه به بهانه‌های مختلف ندهند. آقای مکرون می‌گفت کار آژانس سیاسی نیست ولی من گفتم آژانس 15بار بعد از برجام به انحراف نداشتن ایران در برنامه هسته‌ایش اشاره داشته است. مسئله رفع تحریم‌ها نیز باید به‌صورت پایدار ادامه داشته باشد تا ایران از منافعش بهره ببرد. در اجلاس مجمع عمومی رغبت زیادی به همکاری با ایران وجود داشت و می‌گفتند می‌خواهیم با جمهوری اسلامی کار کنیم. امروز با زمینه‌هایی که در ارتباط اقتصادی با کشورهای دنیا می‌بینم، زمینه برای کار زیاد است و فعالان اقتصادی باید تلاش کنند از این فرصتی که برای جمهوری اسلامی وجود دارد برای افزایش سهم خودمان در تجارت و ترانزیت منطقه استفاده کنیم.