چشم امید اروپا به گاز قطر

ترس از زمستان سختی که به‌دلیل کمبود گاز و منابع انرژی ماه‌هاست در گرمای تابستان لرزه بر اندام اروپایی‌ها انداخته است، مقامات اروپایی را به چاره‌جویی واداشته تا برای کمبود گاز صادراتی روسیه از هم‌اکنون به فکر باشند. هنوز زمستان فرا نرسیده و روس‌ها که به‌دلیل تحریم‌های سفت و سخت غرب پس از جنگ اوکراین حسابی از همسایگان اروپایی خود دل‌چرکین هستند، این روزها به هر بهانه‌ای جریان گاز در خط لوله نورداستریم-1 را قطع و وصل می‌کنند. آخرین‌بار، همین چند روز پیش در روز جمعه، شرکت گاز پروم روسیه اعلام کرد که در پی بروز نشتی در یکی از خطوط اصلی، صادرات گاز از نورداستریم را به‌صورت کامل قطع می‌کند تا مشکلات فنی برطرف شود. روس‌ها در ماه‌های اخیر بارها همزمان با جنگ در اوکراین، جریان گاز به اروپا را قطع کرده و در مواردی تعمیرات پمپ‌ها و توربین‌های انتقال را دلیل این قطعی عنوان کرده‌اند. اما آیا کسی نیست که نداند اختلالات پی‌درپی در خطوط انتقال گاز روسیه به اروپا بیش از آنکه دلایل فنی داشته باشد، ریشه در اختلافات سیاسی دارد.
ازهمین‌رو نیز در ادامه تکاپوی مقامات اروپایی برای جبران کمبود گاز روسیه، این بار «شارل میشل»، سیاستمدار 46ساله بلژیکی که از حدود 3سال پیش به‌عنوان رئیس شورای اروپا در بروکسل مشغول به‌کار است، روز سه‌شنبه(امروز) با چندین مقام بلندپایه در قطر دیدار می‌کند تا درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله جنگ در اوکراین رایزنی‌هایی داشته باشد. اگرچه جنگ در اوکراین یکی از موضوعات دیدار مقامات اروپایی و قطری است، اما مهم‌ترین بخش این دیدار به بحث بر سر تامین بخشی از گاز موردنیاز اروپا از سوی قطر اختصاص خواهد داشت. یک مقام دولتی قطر در گفت‌وگو با رویترز تأیید کرده که شارل میشل در جریان سفر به دوحه، درباره بحران انرژی اروپا گفت‌وگو خواهد کرد.
قطر سومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان را پس از روسیه و ایران دارد و طی چند سال گذشته نیز برخی شرکت‌های اروپایی ازجمله شرکت «انی» ایتالیا برای توسعه میادین گازی با قطر وارد مشارکت شده‌اند. این کشور اما تا‌کنون هیچ‌گاه جایگاه عمده و تعیین‌کننده‌ای در زمینه تامین گاز اتحادیه اروپا نداشته است. بخش عمده گاز اروپا از خطوط گازی روسیه تامین می‌شود. به گزارش بی‌بی‌سی تا پیش از جنگ اوکراین و تنش در روابط روسیه و غرب، روس‌ها 40درصد گاز طبیعی و 27درصد نفت مورد نیاز اتحادیه اروپا را تامین می‌کردند. آلمان، ایتالیا، هلند، فرانسه، لهستان و مجارستان با به‌ترتیب 56، 29، 13، 11، 10 و 7درصد، 6خریدار بزرگ گاز روسیه در اروپا هستند. اتحادیه اروپا سالانه بابت خرید انرژی از روسیه مبلغی حدود 400میلیارد دلار را به مسکو پرداخت کرده است. اما اکنون با تنش در روابط مسکو و اروپا، آیا اروپایی‌ها می‌توانند چشم امیدی به گاز قطر داشته باشند؟ 
«امل حمیدالله»، مدیر اجرایی یک اندیشکده عربی درباره توانایی قطر برای تامین گاز اروپا به پایگاه تحلیلی آمریکایی «مدیالاین» می‌گوید: به 3دلیل پرکردن شکاف ناشی از کاهش عرضه گاز روسیه به اروپا از سوی قطر ممکن نیست: نخست آنکه ظرفیت فعلی گاز قطر نمی‌تواند جایگزین 40درصد واردات گاز طبیعی اتحادیه اروپا از روسیه شود. دوم آنکه مسئله حمل‌ونقل گاز خود یک چالش بزرگ در این مسیر است و هیچ خط لوله گازی از قطر به اروپا وجود ندارد، بنابراین گاز قطر باید به‌صورت مایع به اروپا ارسال شود و دلیل سوم هم آنکه طی سال‌های گذشته قراردادهای گازی قطر به‌صورت بلندمدت با شرکای آسیایی از چین، هند و ژاپن به‌عنوان خریداران اصلی گاز مایع بسته شده و در شرایط فعلی برای قطر این امکان وجود ندارد که از تعهداتش در قراردادهای پیشین خود سرباز زند، چون لغو قراردادهای بلندمدت قبلی به تحمیل خسارت و غرامت‌های هنگفت علیه دوحه منجر خواهد شد.
این کارشناس عرب‌زبان همچنین معتقد است که مشتریان آسیایی قطر در این سال‌ها خریداران وفادار این کشور بوده‌اند، درحالی‌که در سال‌های گذشته اروپا از انعقاد قراردادهای بلندمدت با قطر اجتناب می‌کرده است. بر این اساس به‌نظر می‌رسد علاوه بر مشکلات فنی و زیرساختی برای تامین گاز اروپا از سوی قطر، به‌طور کلی نگاه اعتمادآمیزی به خریداران و مشتریان اروپایی در دوحه وجود ندارد و شاید قطری‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای چرخش به‌سوی بروکسل، همچنان به مشتریان سابق آسیایی خود وفادار بمانند. این شرایط است که باعث می‌شود نگاهی تردیدآمیز به دستاوردهای سفر شارل میشل به دوحه وجود داشته باشد.