افزایش سهم جهانی ایران از سلامت دیجیتال

عمادالدین قاسمی‌پناه - روزنامه‌نگار

«گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران ۱۴۰۰» روز گذشته با حضور فعالان اکوسیستم سلامت دیجیتال، مسئولان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و دست‌اندرکاران تهیه این گزارش، رونمایی شد. اگرچه تولد زیست‌بوم سلامت دیجیتال به سال‌های94و95 بازمی‌گردد، اما شیوع جهانی ویروس کرونا اهمیت این حوزه را بیش از گذشته برجسته کرد. در این دوران شاهد رشد و توسعه اکوسیستم سلامت دیجیتال در حوزه‌های مختلف ازجمله مراقبت در منزل، زنان و بارداری و زایمان، نوبت‌دهی و رزرو، مشاوره آنلاین، تشخیص و پایش سلامت، تناسب‌اندام و تغذیه، گردشگری سلامت، تجهیزات و سامانه‌های هوشمند بیمارستانی و البته پرونده الکترونیک سلامت بودیم. وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها، سامانه‌ها، ابزارهای پوشیدنی و پلتفرم‌های گوناگون در این حوزه‌ها شکل گرفتند تا بتوانند روند تشخیص، درمان و مراقبت را برای مردم تسهیل کنند. در ایران هم استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادهای ذیربط مانند وزارت بهداشت و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با درک به‌هنگام موقعیت موجود، تلاش خود را دوچندان کردند. حالا پس از گزارش سلامت دیجیتال1399 اکنون شاهد انتشار گزارش این حوزه در سال1400 هستیم. نکته قابل توجه این گزارش این است که باوجود تلاش‌های بسیاری که در کل حوزه سلامت دیجیتال انجام گرفته، اما سهم اپلیکیشن‌های ایرانی از بازار سلامت دیجیتال جهان تنها نیم‌درصد است که هنوز بسیار کم به‌حساب می‌آید.

تنظیم‌گری؛ دغدغه اصلی
امیر شریفیان، مدیر مرکز رصد و ترویج اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با همشهری، مهم‌ترین مسئله در توسعه اکوسیستم سلامت دیجیتال ایران را موضوع رگولاتوری (تنظیم‌گری و قانونگذاری) می‌داند.
شریفیان که در عین حال مدیریت پروژه گزارش سلامت دیجیتال1400 را بر‌عهده داشته با اشاره به اینکه بحث تنظیم‌گری و قانونگذاری در این اکوسیستم موضوعی است که همه نسبت به آن آگاهی دارند، ادامه می‌دهد: «موضوع هماهنگی نهادهای مختلف مانند وزارت بهداشت و نهادهایی که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با این حوزه در ارتباط هستند، از همان ابتدا، یعنی سال‌های 94 و 95 که شاهد آغاز به‌کار این اکوسیستم بودیم، به‌عنوان دغدغه اصلی مطرح بود.»
او تأکید می‌کند که موضوع رگولاتوری، اکنون و پس از گذشت این سال‌ها همچنان به‌عنوان مهم‌ترین چالش خودنمایی می‌کند.

شناسایی ابعاد توسعه‌نیافته
مدیر مرکز رصد و ترویج اقتصاد دیجیتال با اشاره به اینکه گزارش جامع سلامت دیجیتال1400 که به‌تازگی منتشر شده، ارتباط چندانی با موضوع رگولاتوری ندارد، یادآوری می‌کند این گزارش بیشتر به شناسایی ابعاد توسعه‌نیافته اکوسیستم سلامت کشور کمک می‌کند.
شریفیان این گزارش را برای استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذاران مفید می‌داند و می‌گوید: «گزارش منتشرشده می‌تواند حوزه‌های توسعه‌نیافته را برای نهادهای حمایتی و اشخاصی که پیگیر توسعه سلامت دیجیتال هستند، روشن کند.»

دلایل توسعه‌نیافتگی
مدیر پروژه گزارش سلامت دیجیتال تشریح دلایل توسعه‌نیافتگی اکوسیستم سلامت دیجیتال را نیازمند زمان مفصل‌تری می‌داند، اما به‌طور خلاصه می‌گوید: «بخشی از دلایل توسعه‌نیافتگی اکوسیستم به همان موضوع رگولاتوری برمی‌گردد.» شریفیان همچنین با اشاره به اینکه فناوری‌های این اکوسیستم نوظهور هستند و از صنایع بسیار پیشرفته استفاده می‌کنند، اکوسیستم سلامت دیجیتال را نیازمند سرمایه‌گذاری کلان می‌داند.
علاوه براین، او به برخی مشکلات زیرساختی که در این حوزه وجود دارد، اشاره می‌کند و می‌گوید: «به‌عنوان مثال، در حوزه سلامت دیجیتال ما با مشکل «داده» مواجهیم.»
او در توضیح این مسئله تأکید می‌کند که یکی از علت‌های عدم‌توسعه‌یافتگی اکوسیستم سلامت دیجیتال این است که به دلایل مختلف، دیتاسنتر مناسبی در اختیار نداریم.

نقش اپلیکیشن‌ها
مدیر مرکز رصد و ترویج اقتصاد دیجیتال همچنین در این نشست با اشاره به حوزه‌های  سلامت دیجیتال در جهان ازجمله «مراقبت در منزل، زنان و بارداری و زایمان، نوبت‌دهی و رزرو، مشاوره آنلاین، تجهیزات و سامانه‌های هوشمند بیمارستانی و پرونده الکترونیک سلامت» اپلیکیشن‌های موبایل و پوشیدنی‌ها و ابزارهای هوشمند را 2نمونه از ابزارهای کاربردی در حوزه سلامت دیجیتال دانست. او رشد سریع اپلیکیشن‌ها و رونق بازار پوشیدنی‌ها را عنصر پیشران این اکوسیستم در جهان و ایران می‌داند، اما در عین حال یادآوری می‌کند: «کشور ما صرفاً در بخش اپلیکیشن‌های موبایل توسعه یافته است. درواقع ایران در بازار پوشیدنی‌ها و ابزارهای هوشمندی که می‌توانند در فرایند پایش، تشخیص و درمان مؤثر باشند، به موفقیتی نرسیده است.» شریفیان همچنین با اشاره به اینکه طی سال۲۰۲۰، در جهان روزانه ۲۵۰اپلیکیشن تهیه و عرضه شده و اکنون ۳۵۰هزار اپلیکیشن در حوزه سلامت دیجیتال وجود دارد، سهم ایران در ساخت و ارائه آنها را نیم‌درصد اعلام می‌کند.
علاوه بر این، او حجم بازار سلامت دیجیتال ایران در سال گذشته را حدود 1870میلیارد تومان اعلام می‌کند که در مقایسه ‌با سال۱۳۹۹ رشد ۲۳درصدی را تجربه کرده است. شریفیان پیش‌بینی می‌کند که حجم این بازار طی سال1401 به 2215میلیارد تومان و طی سال آینده به 2758میلیارد تومان برسد.

رضایت مردم، محور گزارش1400
علیرضا هاشم‌پور، سرپرست تیم گردآوری و تحلیل داده گزارش سلامت دیجیتال ایران۱۴۰۰ هم در تشریح چگونگی طراحی، تحلیل و تهیه این گزارش به رصد چند نمونه خارجی از گزارش‌های اکوسیستم سلامت دیجیتال برای دستیابی به قالب گزارش اشاره و یادآوری می‌کند که گزارش1400 در مقایسه با گزارش۱۳۹۹ دستخوش تغییراتی شده است.
به‌گفته هاشم‌پور، در گزارش سال۱۴۰۰ رضایت مشتریان را تحلیل کردیم تا داده‌های جدیدی به اکوسیستم سلامت دیجیتال کشور اضافه کنیم. یافته‌های ما درباره رضایت مشتریان حاکی از آن است که محصولات این حوزه ۷۵درصد رضایت مشتریان را به‌دست آورده‌اند؛ این در حالی است که گزارش1399 بیشتر مبتنی بر بازار و تحلیل‌های اقتصادی بود.
او با اشاره به اینکه کشورهای پیشرو در حوزه سلامت دیجیتال، ازجمله آمریکا و انگلستان، توانسته‌اند به رضایت 85درصدی مشتریان دست یابند، ایران را نیازمند تلاش و فعالیت بیشتر در این حوزه می‌داند.