گزارش
بخوانید مرا...
دعا بهترین اتصال میان خدا و انسان است
دعا، از مهم‌ترین و محکم‌ترین راه‌های نزدیک شدن انسان به خداوند است؛ راه روشنی که انسان سرگردان و سرگشته و متحیر را به آرام و قرار می‌رساند؛ مسیری که قدم گذاشتن در آن، هم بیش از پیش خدا را به انسان نشان می‌دهد و هم انسان ناتوان و حقیر در برابر عظمت خدا را به‌خودش معرفی می‌کند. راه استواری است که امیدواری را به انسان درمانده نشان داده و بلند و رسا می‌گوید: نترس! من هستم، دستت را می‌گیرم، خواسته‌ات را می‌دانم، بخواه، صدایم کن، من به تو نزدیکم، نزدیک‌تر از خودت، نزدیک‌تر از رگ‌های گردنت، بخوان مرا تا اجابت‌ات کنم.
دعا، همه امید است. تأکید بر انسان است تا خسته و ناامید نشود، تا رها نکند تا نترسد.حتی توان برگشت و تغییر آنچه را که برایش مقدر شده است دارد به شرط آنکه بخواهد. مرحوم کلینی در اصول کافی، به نقل از امام سجاد(ع) می‌گوید: این یک حقیقت است که دعا و بلا تا روز قیامت با یکدیگر رفاقت کنند و این هم حقیقتی است که دعا بلایی را که سخت محکم شده است بازگرداند. دعا، مسیری روشن برای رسیدن به هدفی روشن است.
ترجمه و تفسیر متن؛ پیش نیاز خواندن دعا
«مهم‌ترین وظیفه دعا این است که میان خدا و انسان اتصال برقرار کند، خدا را به انسان و انسان را هم به‌خودش معرفی کرده و نقاط ضعف و قوت انسان را به او نشان می‌دهد.» این تعریفی است که احمدرضا اخوت، استاد تدبر در قرآن، از نقش و وظیفه دعا بیان می‌کند. او با بیان اینکه ادعیه، متون شاخصی برای خودشناسی و خدا‌شناسی است برای داشتن درکی بهتر از خواندن دعا و متون آن به همشهری می‌گوید:«بهتر است قبل از اینکه دعا را چه برای ثواب چه با هدف دیگری که می‌خواهیم بخوانیم، ترجمه و محتوای آن را مورد مطالعه قرار دهیم که این ازبهترین مطالعات است.» به‌گفته این استاد قرآن، دعای جوشن کبیر ازجمله دعایی است که بایدپیش از خواندنش، ترجمه و تفسیر آن را خواند و مورد تدبر قرار داد تا بدانیم در مورد خداوند چه گفته و چه می‌خواهد. با این کار، هنگام خواندن دعا آمادگی بیشتری داشته و در زمان دعا از این آمادگی بیشتر بهره‌مند خواهیم شد. به تعبیر او بعضی دعاها نیزمناسبتی است و بعضی دیگر عمومی و غیرمناسبتی.اخوت می‌افزاید: «دعاهای مناسبتی مانند کلاس درس است، شبیه به موقعیتی همچون اردو است اما دعاهای عمومی مربوط به موقعیت خاصی نیست و در همه حال می‌توان آن را خواند. خواندن همین دعاهای عمومی و غیرعمومی موجب جلب شدن بسیاری از مواهب و عنایات به سمت ما خواهد‌شد.»
دعاهای روزانه‌ماه رمضان؛ دایره‌المعارف مقصد‌شناسی
ماه رمضان جز آنکه خود یکی از ماه‌هایی است که دعا در آن بسیار مورد تأکید قرار گرفته، هر روزش نیز دعایی منحصربه‌فرد دارد. ادعیه‌ای که هر کدام شامل درخواست‌هایی از خداوند متعال است و مجموعه‌ای منحصربه‌فرد شمرده می‌شود. استاد اخوت در مورد 30دعای‌ماه مبارک رمضان می‌گوید:«دعاهای ماه مبارک نشان می‌دهد انسان چه مقاصدی را باید در زندگی‌اش مورد توجه قرار دهد.باید این 30دعا را مطالعه کرد، مقاصد آن را استخراج کرد و در مسیرش قرار گرفت.این 30دعا، دایره‌المعارف خوبی برای مقصد‌شناسی است.
دعای شب‌های آخر‌ماه رمضان هم امیدبخش است و اگر فردی مسیر زندگی‌اش را اشتباه رفته باشد، امید بازگشت به او داده می‌شود.اگربنا بوده نامش در فهرست تیره‌بختان قرار گیرد، خط خورده و در میان سفیدبختان قرار می‌گیرد.این روند ادامه دارد تا به دعا و نماز ویژه عید فطر می‌رسیم که انسان را به صالحین و مخلصین گره می‌زند، به آنها که اهل عصمتند و دنبال گناه نمی‌روند.ماه رمضان به‌گونه‌ای است که انسان اگر با خداعهد ببندد، پاکدامنی را دریافت می‌کند، پاکدامنی‌ای که به این راحتی از بین نمی‌رود.»
مکث
آداب دعا کردن
پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند:«دعایی که با بسم‌الله الرحمن الرحیم آغاز شود، رد نمی‌شود.» هنگام دعا کردن، توجه قلبی وجود داشته باشد.به‌گفته امیرالمومنین علی(ع) خداوند بزرگ، دعای دلی را که غافل و مشغول باشد نمی‌پذیرد. همچنین بهتر است هنگام دعا کردن دست‌ها رو به آسمان بلند شود، این خصلت پیامبر خدا بوده و امام صادق(ع) در مورد حکمت آن می‌فرمایند: «هرگاه بنده دست‌هایش را به‌سوی خدا بالا ببرد خداوند آنها را خالی برنمی‌گرداند.» در مورد زمان دعا کردن نیز توصیه‌هایی شده است، هرچند که درهای رحمت الهی همیشه به روی بندگان باز است اما به‌گفته معصومین در بعضی زمان‌های خاص، احتمال استجابت دعا بیشتر است.
این زمان‌ها عبارتند از:ماه مبارک رمضان و به‌ویژه شب‌های قدر، روز عرفه، عید فطر، عید قربان، عید غدیر، شب‌های جمعه، ایام البیض در 3 ماه رجب، شعبان و رمضان، روزهای تولد و وفات امامان معصوم، هنگام بارش باران، بین الطلوعین، بعد از تسبیح حضرت زهرا(س) در نماز، در قنوت. از امام صادق(ع) نیز نقل شده است که دعا در سه وقت مستجاب خواهد شد، بعد از نماز واجب، هنگام آمدن باران و هنگام ظاهرشدن نشانه‌ای از طرف خدا برای بندگان خود. هر چند مکان نیز مانند زمان شرطی برای متوسل شدن بندگان به خداوند نیست اما براساس احادیث نقل شده از معصومین(ع) هرچه مکان مقدس‌تر باشد احتمال استجابت دعا نیز بیشتر است. مکان‌هایی همچون مکه، مدینه، مساجد، امامزاده‌ها، در جوار بارگاه ائمه معصوم(ع)، در جوار بارگاه رسول اکرم(ص)، درجوار مرقد مطهر سیدالشهدا حسین بی‌علی(ع). جز اینها مواردی نیز عنوان شده که رعایت آنها در استجابت دعا مؤثر است.یکی از آنها دسته‌جمعی دعا کردن است. از امام صادق(ع) نقل شده است که هرگاه امری پدرم امام باقر(ع) را محزون می‌کرد زنان و کودکان را جمع کرده و دعا می‌کردند و آنها آمین می‌گفتند.یکی دیگر از این موارد، واسطه قراردادن اهل‌بیت(ع) است تا خداوند حاجات بندگانش را به واسطه اولیای مقربش به اجابت نزدیک کند.رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: «مرا در اول و وسط و آخر دعا قرار دهید.» جز عواملی که موجب سرعت بخشیدن به اجابت دعا می‌شود، عواملی نیز وجود دارد که مانع اجابت دعا هستند. ازجمله این عوامل عبارتند از:گناه و تقاضای امر محال یا غیرجایز است. با همین تفاسیر برای دعا کردن 5مرحله عنوان شده است که به‌ترتیب عبارتند از: توبه کردن از گناهان، شکر نعمت‌ها، صلوات بر محمد و آل محمد(ص)، دعا کردن و حاجت خواستن و باز صلوات بر محمد و آل محمد(ص).
