رانش جاده چالوس، محصول تراشیدن پوشش گیاهی

۱۹اسفند بود که رانش زمین در جاده چالوس رخ داد؛ اما این اتفاق حاصل بی‌اهمیتی به هشدارهایی است که از مدت‌ها قبل خبر از تمام‌شدن آستانه تحمل زمین و خاک می‌دادند. رانش زمین پدیده‌ای طبیعی است اما افزایش تعداد وقوع این پدیده طی سال‌های اخیر ردپای جدیدی از فعالیت‌های افسارگسیخته انسانی را آشکار می‌کند. معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن اشاره به علل وقوع رانش زمین، فعالیت‌های انسانی را تشدیدکننده این پدیده می‌داند.
تورج فتحی درباره علل زمین‌شناختی وقوع رانش زمین به ایسنا می‌گوید: رانش زمین به‌طور کلی پدیده‌ای زمین‌شناختی است. اگر شرایط توپوگرافی مانند شیب زمین به شکلی باشد که یک لایه زمین‌شناسی دارای خاک رس در زمین وجود داشته باشد، امکان وقوع رانش وجود دارد. درصورت بروز بارندگی یا جذب رطوبت توسط لایه‌های رسی، احتمال رخداد رانش هست چراکه این لایه رسی شرایط لغزندگی یا رانش را فراهم می‌کند. این شرایط مشابه زمانی است که روی زمین گلی لیز می‌خورید.
فتحی با اشاره به نقش عوامل انسانی در وقوع این پدیده گفت: این پدیده به‌صورت طبیعی حتی در مناطق بسیار بکر - که دست انسان به آن نرسیده است - نیز اتفاق می‌افتد اما زمانی که عاملی مانند فعالیت انسانی را مطرح می‌کنیم، شرایط متفاوت می‌شود چراکه در بسیاری از موارد عوامل انسانی در تشدید رانش زمین دخیل هستند. اگر شیب زمین مناسب باشد، دامنه روی رس حرکت می‌کند و رانش به سمت پایین اتفاق می‌افتد. در بسیاری از کوهستان‌ها و مناطق پرشیب ممکن است شرایط برای رانش از نظر شیب دامنه، جنس خاک و وجود لایه‌های رسی فراهم باشد اما درصورت نبود رطوبت کافی این پدیده مشاهده نمی‌شود. هر زمان که بارندگی اتفاق بیفتد و آب به لایه رسی نفوذ و آن را لغزنده کند، رانش رخ می‌دهد.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به افزایش تعداد رانش زمین در دهه‌های گذشته اظهار کرد: با بررسی وضعیت رانش زمین در دامنه‌های شمالی کشور می‌توان فهمید که تا پیش از 3دهه گذشته و تا اواخر دهه۵۰ تعداد رانش‌ها در دامنه‌های شمالی استان‌های گلستان، مازندران و گیلان به‌مراتب کمتر از تعداد رانش‌هایی بوده که طی سه دهه اخیر رخ داده است. وی اضافه کرد: قطع درختان جنگلی، جنگل‌زدایی و از بین‌بردن پوشش گیاهی و مراتع به همراه باران و رطوبت احتمالی، در دامنه‌های شیب‌دار و دارای پتانسیل رانش سبب وقوع این پدیده  می‌شود. در واقع تغییر کاربری اراضی به پدیده رانش زمین کمک کرده است. با بررسی آمار طی 3دهه اخیر در استان‌های شمالی می‌توان متوجه این نکته شد که رانش زمین به‌مراتب بیشتر از زمانی بوده که پوشش گیاهی مناسب وجود داشته است.
رانش زمین بیشتر از همه نقاط کشور در استان‌های مازندران و گلستان دیده می‌شود چرا که تغییر کاربری، جنگل‌زدایی و از بین‌رفتن مراتع در این دو استان بیشتر از استان گیلان بوده است. البته شرایط در غرب کشور نیز مناسب نیست. در مناطقی که میزان بارش بیش از ۳۰۰، ۴۰۰ یا ۵۰۰ میلی‌متر گزارش می‌شود به‌طور مکرر گزارش‌هایی مبنی بر وقوع رانش زمین گزارش می‌شود. ادارات راه و ترابری استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، چهارمحال و بختیاری و بخش‌هایی از خوزستان، ایلام، کرمانشاه و کردستان در دامنه‌های پر‌شیب زاگرس طی اواخر فصل بارش که مشخصا ماه‌های اردیبهشت و خرداد را شامل می‌شود، به‌طور مکرر باید راه‌هایی که به‌علت رانش از بین رفته‌اند را ترمیم کنند. در این مناطق نیز فعالیت‌های انسانی باعث تشدید رانش زمین شده است. تغییر کاربری و قطع درختان جنگلی بلوط اصلی‌ترین عوامل تشدیدکننده این پدیده در زاگرس هستند.