ایرانی ‌ها در متاورس چه‌می‌کنند؟

ساسان شادمان‌منفرد-  روزنامه‌نگار

 وقتی صحبت از متاورس می‌شود شاید خیلی‌ها تصوری دور از ذهن از آن داشته باشند یا تصور کنند که تا رسیدن آن به ایران فاصله خیلی زیادی وجود دارد. اما همین حالا گروهی از شرکت‌ها ایرانی در کنار رقبای خارجی اقدام به حضور در این دنیای مجازی جدید کرده‌اند و فاصله رواج آن در ایران بسیار کمتر از آن چیزی است که تصور می‌شود. برندهای مختلف از فراری گرفته تا نایک هم‌اکنون برای آزمایش و ایجاد مخاطب در متاورس عجله فراوانی دارند که شاید به‌دلیل ترس‌شان برای از دست دادن این بازار باشد.

الهام از گنبد مینا و مقبره خیام در متاورس


ایرانی‌ها از فناوری جدید دنیا عقب نیفتاده‌اند کم کم پایشان به این دنیای مجازی و استفاده گسترده از عینک‌های واقعیت مجازی در حال بیشتر شدن است. اخیراً کاربران ایرانی استقبال خوبی از متاورس کرده‌اند. این استقبال بعد از سرمایه‌گذاری کمپانی‌های بزرگ و رشد ارزش توکن این پلتفرم‌ها بیشتر هم شده‌ است. متاورس با تبدیل شدن به محلی برای دورهمی‌های مجازی، هر یک از برند‌های مطرح دنیا را ترغیب کرده با بنا کردن ساختمانی در این فضا، رابطه بهتری با کاربران خود برقرار کنند.این روزها اگر سری به دیسنترالند بزنید احتمالا ساختمانی به سبک ایرانی با الهام از گنبد مینا و مقبره خیام نظرتان را جلب می‌کند. یکی از شرکت‌های ایرانی این ساختمان مجازی را در کنار صرافی بایننس در این پلتفرم موفق متاورس راه‌اندازی کرده است. قرار است جشن مجازی شب یلدا در این ساختمان ایرانی دیسنترالند به‌مدت 6ساعت از ساعت ۱۸ تا ۲۴، برگزار شود. علاوه بر این ۵۰ اثر NFT‌ از هنرمندان ایرانی به نمایش گذاشته می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به این نمایشگاه مستقیماً آثار مورد علاقه خود را از صاحب اثر خریداری کنند.
دیسنترالند (Decentraland) یک پلتفرم جهانی مجازی و جامعه‌ای مبتنی بر فناوری بلاک‌چین است. در دیسنترالند کاربران می‌توانند از خرید و فروش قطعات زمین، آثار هنری و سایر توکن‌های NFT کسب درآمد کنند. توکن مانا (MANA) رمزارز بومی دیسنترالند است.

دید و بازدید متاورسی

تصورکنید که در ایران هستید و یکی از اقوام‌تان مثلا در لندن. تا پیش از مطرح‌شدن دنیای وب، ارتباط‌ها از طریق نامه و تلفن صورت می‌گرفت. اما در دنیای اینترنت، شرایط متفاوت شد و ابتدا چت نوشتاری و سپس ارتباط‌های صوتی و تصویری به کمک ما آمدند. اما حالا با استفاده از یک هدست واقعیت مجازی (VR) می‌شود، ارتباط‌ها را نزدیک‌تر نیز کرد. برنامه‌های اجتماعی در فضای واقعیت مجازی به‌وفور یافت می‌شود. به‌عنوان نمونه می‌توان از فضای برنامه Rec Room استفاده کرد که این امکان در آن وجود دارد که چند نفر در یک فضای سه‌بعدی، آواتار یکدیگر را دیده و به‌صورت آنلاین باهم گفت‌وگو کنند. ضمن اینکه می‌شود همزمان از سایت یوتیوب فیلم نیز تماشا کرد. حاضران در این اتاق همچنین می‌توانند نقاشی سه‌بعدی بکشند، سلفی بگیرند، پاپ کورن بخورند و حسابی سرگرم شوند. استفاده از این پلتفرم‌ها در میان کاربران ایرانی اکنون هم رواج دارد.

زاکربرگ آتش را روشن کرد
مارک زاکربرگ با تغییر نام فیسبوک به متا، بزرگ‌ترین سهم را در آغاز این موج جهانی دارد. او بر این باور است که فیسبوک نامی نیست که به‌کار دنیای جدید بیاید و به‌همین دلیل متا را برگزید. با این حال برخی از کارشناسان بر این باور هستند، کاری که فیسبوک و زاکربرگ در متاورس انجام می‌دهند جعلی است. یات سیو، رئیس و یکی از بنیانگذاران «آنیموکا برندز»، سرمایه‌گذار و یکی از سازندگان فضای متاورس در این‌باره گفته است: «آنچه فیسبوک با متا انجام می‌دهد یک متاورس جعلی است، مگر اینکه آنها واقعا توضیحی واقعی  ارائه کنند که چگونه می‌توانیم واقعا مالک آن باشیم. تا آن زمان، اینجا فقط یک دیزنی‌لند است. این مکان زیبا برای بودن است، اما احتمالا نمی‌خواهیم واقعا در آن زندگی کنیم. این جایی نیست که واقعا بتوانیم یک تجارت در آن بسازیم.» برخلاف نظرات سیو، شرکت‌های تجاری یکی پس از دیگری وارد این عرصه می‌شوند. به‌احتمال بسیار زیاد، آنهایی هم که تاکنون چیزی در این‌باره اعلام نکرده‌اند، به‌طور حتم در اندیشه ورود به متاورس هستند. چندی پیش هم فیسبوک اعلام کرد که «دنیاهای افقی» (Horizon Worlds)، دنیای آواتارهای واقعیت مجازی خود را به روی افراد بالای ۱۸ سال در ایالات متحده و کانادا باز کرده است. فیسبوک این فضا را در سال گذشته به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی کرد تا کاربران هدست‌های واقعیت مجازی «اوکولوس فیسبوک» با دعوتنامه به این دنیای مجازی بپیوندند اما با اعلام اخیر، کاربران دیگر نیازی به دعوتنامه نخواهند داشت. در «دنیاهای افقی»، کاربران هدست‌های واقعیت مجازی اوکولوس فیسبوک می‌توانند یک آواتار بدون پا برای گشت و‌گذار در دنیای مجازی متحرک بسازند. در آنجا می‌توانند بازی کنند و با آواتارهای دیگر کاربران تعامل داشته باشند.

کمک همه‌گیری به توسعه متاورس
شیوع ویروس کرونا از اواخر سال2019میلادی و همه‌گیری کووید-19بسیاری از مشاغل را به سمت دورکاری برد. کارمندان از خانه و با استفاده از رایانه‌ها، تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند خود امورات اداری را انجام می‌دادند. البته این روش با افول این همه‌گیری در بسیاری از شرکت‌های جهان از بین نرفته و مدیران بر این باور هستند که می‌توان از این طریق بهره‌وری اقتصادی هم داشت. به‌همین دلیل، دورکاری در برخی نقاط دنیا به‌صورت فرهنگ جدید کاری درآمده است. در همین فضا، مطرح‌شدن نام متاورس ایده‌های بسیاری را به‌دنبال داشته است. بیل‌ گیتس، مؤسس شرکت مایکروسافت می‌گوید:«طی دو یا سه سال آینده، پیش‌بینی می‌کنم که بیشتر جلسات مجازی از شبکه‌های تصویر دوربین دو بعدی به متاورس، یک فضایی سه بعدی با آواتارهای دیجیتال منتقل می‌شوند. ایده این است که شما در نهایت از آواتار خود برای ملاقات با افراد در فضای مجازی استفاده کنید که حس بودن در یک اتاق واقعی با آنها را ایجاد می‌کند.»

اول متا بعد واقعی
روشی که شرکت فراری اتخاذ کرده، در نوع خود جالب است. آنها پیش از اینکه خودروی جدید خود را در دنیای واقعی عرضه کنند، آن را در فضای مجازی و در یک بازی رو کرده‌اند! بدین‌ترتیب علاقه‌مندان به فراری می‌توانند مدل جدید را زودتر از اینکه به بازار بیاید، در بازی سوار شوند. فراری در‌ماه ژوئیه نسخه‌ای از مدل جدید GTB 296خود را با بازی فورتنایت عرضه کرد که تا سال ۲۰۲۲ در دنیای واقعی در دسترس نخواهد بود، اما می‌توان با آن در دنیای مجازی رانندگی کرد. با این روش می‌توان حدس زد که در آینده، خودروسازان نسخه‌های در دست تولید خود را زودتر وارد متاورس کنند. البته با توجه به انتزاعی‌بودن فضا، ساخت و تولید خودروهای متاورسی بسیار ساده‌تر خواهد بود و شاید طرح‌های این خودروها کمی از طرح‌های دنیای واقعی فاصله نیز بگیرد.

کتانی‌های مجازی

چندی پیش نایک شرکت کتانی مجازی RTFKT را به مبلغی نامشخص خریداری کرد تا مقدمات حضور پرقدرتش در متاورس را فراهم آورد. تصور بر این است که اگر در دنیای مجازی بتوان محصولات را به‌فروش رساند، به‌طور حتم این موضوع می‌تواند به فروش در دنیای واقعی نیز کمک کند. در عین حال باید گفت که شرکت RTFKT که در سال۲۰۲۰ توسط بنوا پاگوتو، کریس لو و استیون واسیلوف ایجاد شده است، مجموعه‌ای از NFTها را نیز تولید می‌کند. جان دوناهو، مدیر اجرایی نایک در بیانیه‌ای اعلام کرد:«این خرید گام دیگری است که تحول دیجیتال نایک را تسریع می‌کند و به ما این امکان را می‌دهد که در تقاطع ورزش، خلاقیت، بازی و فرهنگ به ورزشکاران و سازندگان خدمت کنیم.»

پرواز در واقعیت مجازی

به‌نظر می‌رسد که شرکت بوئینگ می‌خواهد روزهای تاریک خود را با استفاده از فضای متاورس به پایان برساند. این شرکت اخیرا اعلام کرده است که در کارخانه آینده بوئینگ، طرح‌های مهندسی سه‌بعدی با روبات‌هایی که با یکدیگر صحبت می‌کنند، ترکیب می‌شود و این درحالی است که طراحان و مهندسان در سراسر جهان با هدست‌های ۳۵۰۰دلاری ساخته شده توسط شرکت مایکروسافت با یکدیگر در ارتباط خواهند بود. این در واقع تصویری است که بوئینگ از استراتژی جدیدش برای طراحی گسترده، تولید و عملیات خدمات هواپیمایی تحت یک اکوسیستم دیجیتال واحد ارائه می‌دهد. تصویری که گفته شده در کمتر از 2سال شکل خواهد گرفت. در این میان البته منتقدان بر این باور هستند که حرف‌های این‌چنینی این غول هواپیماساز را نباید خیلی هم جدی گرفت. این شرکت بارها و بارها تعهدات جسورانه مشابهی در مورد یک انقلاب دیجیتال داده اما در عمل نتایج متفاوتی به همراه داشته است. بوئینگ اکنون در حال وارد شدن به جنگ۲۰۲۲ برای تثبیت سلطه مهندسی خود پس از بحران‌های مربوط به بوئینگ ۷۳۷مکس است. همچنین یکی دیگر از اهداف آنها جلوگیری از مشکلات مربوط به تولید در آینده است که نقص‌های ساختاری همانند آنچه در طول سال گذشته برای هواپیماهای۷۸۷ رخ داد، دیگر تکرار نشود.

توکن‌های پولساز

اگر نایک قصد ورود به متاورس را دارد، پس چرا رقیب آلمانی‌اش این کار را نکند. پس از پیوستن به باشگاه میمون‌های کسل (Bored Ape Yacht Club)، آدیداس مجموعه NFT (توکن غیرقابل تعویض) خود را راه‌اندازی کرده است.
در بیانیه  این شرکت در این خصوص آمده است: «ما هر گوشه‌ای از فرهنگ را لمس کرده‌ایم، اما حالا در حال فرود آمدن به وب3هستیم؛ دنیایی وحشی که در آن امکانات واقعا نامحدود است.» اریکا وایکس سیند، معاون بازاریابی آدیداس اورجینال هم در این خصوص می‌گوید:«آدیداس قول داده است که فرد مالک NFT به محصولات و تجربیات دیجیتال و فیزیکی دسترسی خواهد داشت. با این NFT، شما به یک جامعه تعلق دارید و ما همچنان به ارزش آن در طول زمان اضافه می‌کنیم. همچنین با چیزهایی که در مورد جامعه می‌آموزیم و اینکه چگونه آنها در حال تغییر و تحول هستند، تکامل می‌یابیم.»