«گون» در برابر معادن زنجان
بیش از 90درصد درخواست‌های سرمایه‌گذاری معدن زنجان به دلایل زیست‌محیطی رد می‌شود
پوپک قاسمی- خبرنگار
زنجان یک‌و‌نیم‌درصد سهم ذخایر معدنی کشور را در اختیار دارد و در زمینه ذخایر طلا، گرانیت، سرب، روی و سیلیس جزو 6 استان اول کشور است اما با وجود ذخایر غنی، صنایع فرآوری سنگ‌های معدنی در زنجان کم است و گاهی استخراج‌های معدنی به‌صورت خام برای فرآوری به استان‌هایی مانند اصفهان صادر می‌شود. از سوی دیگر، فعالان معدنی برای سرمایه‌گذاری در معدن‌های این استان مشکل صدور مجوز دارند که به‌دلایل زیست‌محیطی به ادعای نماینده مجلس این استان، 90درصد درخواست‌ها رد می‌شوند. فعالان معدنی زنجان از مشکلات خود به ضرورت ایجاد دادسرای ویژه درباره معارضان محلی، مشکلات مربوط به ماشین‌آلات و تداخل صدور مجوز سرمایه‌گذاری با محیط‌زیست و منابع طبیعی اشاره می‌کنند.
نیاز به سرمایه‌گذاری
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان با بیان اینکه این استان رتبه بیست‌و‌ششم ذخایر معدنی در کشور را دارد به همشهری می‌گوید: زنجان جایگاه بالایی در ذخیره سرب و روی دارد و از طرفی رتبه ششم ذخیره طلا را به‌خود اختصاص داده است. ناصر فغفوری می‌افزاید: زنجان یک‌و‌نیم‌درصد از سهم معدن کشور را دارد و رتبه دوم سیلیس و رتبه ششم ذخیره گرانیت ظرفیت قابل‌توجهی برای توسعه معدنی این استان است. به‌گفته وی، زنجان دومین استان تولیدکننده سنگ‌های معدنی در کشور است و ۲۱درصد معادن زنجان را معادن فلزی، ۶۰درصد معادن غیرفلزی و ۱۹درصد را سنگ‌های نما تشکیل می‌دهند. وی با بیان اینکه ۷۰درصد صادرات استان صنایع فلزات رنگین است، اعلام می‌کند: هم‌اکنون ۳۳۱معدن دارای پروانه بهره‌برداری در این استان فعال است و ذخیره قطعی این معادن بیش از ۶۳۰میلیون تن و استخراج سالانه آن ۱۱میلیون‌و۶۰۰هزار تن است.
فغفوری درباره وضعیت سرمایه‌گذاری در معدن‌های استان عنوان می‌کند: سال گذشته ۲۰پروانه بهره‌برداری معدن در زنجان صادر شد که نسبت به‌مدت مشابه پارسال ۱۸درصد رشد داشت اما ظرفیت سرمایه‌گذاری در معدن‌های زنجان بسیار بیش از این میزان است.
این مسئول تصریح می‌کند: نیمی از سنگ‌های تزئینی در زنجان فرآوری شده و بقیه در اصفهان و استان‌های دیگر فرآوری می‌شود درحالی‌که زنجان ظرفیت فرآوری سنگ معدن تراورتن را دارد و اصفهانی‌ها متخصص فرآوری گرانیت هستند. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان، نبود بازار مناسب، فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات و بالا بودن قیمت تمام‌شده را از مشکلات واحدهای استخراج معدن در استان عنوان می‌کند و می‌افزاید: مهم‌ترین سنگ‌های ساختمانی زنجان، سنگ گرانیت شامل گرانیت‌های منطقه حاجی‌سیران و زنجان و منطقه ابهر و خرم‌دره است.
وی با بیان اینکه اشتغال ایجاد‌شده در این معادن بیش از ۳۲۰۰نفر است، می‌افزاید: در اغلب معادن استان تجهیزات ایمنی و استاندارد وجود دارد و طی سال گذشته حادثه خطرناکی در معادن زنجان روی نداده است.
فغفوری عنوان می‌کند: با وجود ظرفیت‌های معدنی شناسایی شده جدید در طارم، سلطانیه و انگوران قوانین زیست‌محیطی و منابع طبیعی دست ما را برای جذب سرمایه‌گذار بسته است.
مانع اصلی سرمایه‌گذاری معدنی
نماینده زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی هم به قوانین دست‌و‌پاگیر در حوزه سرمایه‌گذاری معدنی اشاره می‌کند و می‌گوید: به‌دلیل قانون حفاظت از گیاه گون بیش از 90درصد درخواست‌های سرمایه‌گذاری رد می‌شوند. مصطفی طاهری با تأکید بر اهمیت محیط‌زیست می‌افزاید: گون‌ها گونه ذخایر بیولوژیک محسوب می‌شوند و بر اساس دستورالعمل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور امکان صدور مجوز فعالیت معدنی در اراضی ملی وجود ندارد اما در کنار حفظ این گونه گیاهی می‌توان راهکارهایی برای باز شدن زمینه فعالیت سرمایه‌گذاران معدنی ارائه کرد تا شاهد توسعه اقتصادی در زمینه معدن استان باشیم. وی تأکید می‌کند: اگر استانی با ظرفیت توسعه معدنی هستیم باید به‌دنبال حل مشکل سرمایه‌گذاری با راه‌حل علمی و عملی باشیم. نماینده زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد می‌کند صنایع پایین‌دستی معدن توسعه‌یابد و با ایجاد ارزش افزوده از خام‌فروشی پرهیز شود تا چرخه‌های تولید، کامل شود.
دلیل مخالفت و راهکار عملی
مدیرکل منابع طبیعی زنجان نیز در این زمینه اظهار می‌کند: اراضی ملی زنجان در سطح وسیعی رویشگاه گیاه گون است که تراکم متغیری دارد و به‌دلیل اهمیت این گیاه در حفظ خاک و وقوع حوادثی مانند سیل، امکان صدور مجوز بهره‌برداری معدنی طبق دستورالعمل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور وجود ندارد. خلیل آقاجانلو می‌افزاید: گونه «گون» بر اساس ماده یک قانون حفظ و حمایت مصوب سال۷۱ یکی از گونه‌های ممنوع‌القطع است که صراحتا در قانون نیز قید شده. ما مخالف توسعه معدنی نیستیم اما توسعه باید پایدار باشد و محیط‌زیست را تهدید نکند. کارشناسان، کاشت و جابه‌جایی گون‌ها را راهکار عملی برای حل این مشکل عنوان می‌کنند؛ تجربه‌ای که در آذربایجان‌غربی، دیگر استان شمال‌غرب کشور موفقیت‌آمیز بوده است.