مین‌گذاری کنگره آمریکا در مسیر احیای برجام
کنگره آمریکا برای دومین بار طی یک هفته اخیر پیام سنگ‌اندازی و مخالفت در مسیر مذاکرات احیای برجام را ارسال کرده است. این تلاش‌ها به‌ویژه در نخستین سالگرد لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران براساس برجام و قطعنامه2231تقویت هم شده است. سال گذشته یک‌بار دولت آمریکا و دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق این کشور بازگرداندن تحریم‌های ایران با سوءاستفاده از سازوکار موسوم به مکانیسم ماشه را کلید زده بودند. کاخ سفید در آن ماجراجویی به بن‌بست خورد، اما این بار 2عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا طرحی برای محدود کردن معاملات تسلیحات با ایران ارائه کرده‌اند.
ممنوعیت فروش سلاح و تجهیزات نظامی سنگین به ایران از 27مهرماه سال گذشته براساس توافق2015برجام و قطعنامه2231شورای امنیت سازمان ملل لغو شد. دان بیکن و جو ویلسون2 عضو مجلس نمایندگان آمریکا طرحی موسوم به «قانون جلوگیری از مبادلات تسلیحاتی ایران» ارائه کرده‌اند که هدف آن تحریم هرگونه خرید و فروش و مبادله تسلیحات با ایران است. پیشبرد این طرح در کنگره آمریکا می‌تواند موانع جدیدی در مذاکرات پیش روی برجامی ایران با 1+4ایجاد کند که قرار است از هشتم آذرماه برگزار شود.
براساس گزارش ایسنا، این قانونگذاران آمریکایی که هر دو عضو کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان هستند در طرح خود از دولت خواسته‌اند تا علیه هر شخص یا نهادی که در مبادلات و خرید و فروش تسلیحات متعارف با ایران مشارکت دارد، تحریم وضع کند. دان بیکن در بیانیه‌ای ضمن اعلام این خبر مدعی شد که انتقال تسلیحات متعارف به ایران امنیت ملی آمریکا و متحدانش در منطقه، ازجمله اسرائیل، امارات متحده عربی، اردن، مصر، عربستان سعودی و سایرین را تهدید می‌کند. وی در بیانیه خود که روی وب‌سایت مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفته، آورده است: اگرچه ممکن است اعضای کنگره آمریکا بر سر روش‌های مقابله با برنامه هسته‌ای ایران اختلاف نظرهایی با یکدیگر داشته باشند اما همگی در این خصوص که باید از فروش سلاح توسط چین و روسیه به ایران جلوگیری کرد، اتفاق نظر دارند. این قانونگذار جمهوریخواه طرح جلوگیری از مبادلات تسلیحاتی ایران را طرحی عقلانی توصیف و تأکید کرده است که درصورت تصویب این قانون با تحمیل هزینه به سازمان‌ها و اشخاص دخیل در تسهیل معامله سلاح با ایران، محدودیت‌های (تسلیحاتی) قدیمی را بازمی‌گرداند. اواخر مردادماه سال قبل (2ماه قبل از سررسید لغو تحریم‌های هسته‌ای) مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، با سفر به نیویورک رسما شکایتی را به ریاست دوره‌ای شورای امنیت تسلیم کرد که در آن مدعی شده بود ایران از توافق هسته‌ای (برجام) «تخلف» کرده و مهم هم نیست که چه‌کسی ابتدا از برجام خارج شده و چقدر برای تحریک ایران به زیرپاگذاشتن برجام تلاش کرده است؛ مهم این است که مکانیسم «ماشه» فعال شود. طرح این شکایت با استناد به مفاد بند 36و 37برجام مبنی بر فعال‌سازی سازوکار حل اختلاف در برجام صورت گرفت. این در حالی بود که آمریکا در اردیبهشت‌ماه 1397رسما از برجام خارج شده بود و دیگر نمی‌توانست از مفاد برجام علیه خود آن استفاده کند. همین نیز باعث شد تا کاخ سفید در شورای امنیت به مانع بخورد و با گذشت بیش از یک‌ماه مهلت پیش‌بینی شده در برجام سازمان ملل موضوع بازگشت تحریم‌ها را جدی نگیرد و عملا با موضع آمریکا مخالفت کند. سازوکار ماشه، که در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام پیش‌بینی‌شده، هنگامی فعال می‌شود که یکی از طرف‌های برجام، اعتراض کند که طرف مقابل، به برجام متعهد نمانده است و باید این شکایت در کمیسیونی که در چارچوب برجام و با هدف نظارت بر اجرای آن تاسیس شده است، بررسی شود.
طرح مزاحم مذاکره
۱۷ عضو کنگره آمریکا هفته گذشته نیز در نامه‌ای به کاخ‌سفید با ادعای حمله پهپادی ایران به منافع آمریکا از رئیس‌جمهوری این کشور خواستند تا سیاست فشار حداکثری علیه ایران را ادامه دهد و دیپلماسی را کنار بگذارد. آنها حتی مدعی شدند که اگر در انتخابات میان‌دوره‌ای سال آینده کنترل کنگره آمریکا را به‌دست بیاورند توافق احتمالی میان تهران و واشنگتن در وین را ملغی خواهند کرد. این در حالی است که طبق قطعنامه 2231شورای امنیت سازمان ملل که در تأیید برجام صادر شده و به تصویب شورای امنیت رسیده است، قطعنامه‌های مرتبط با ممنوعیت مبادلات تسلیحاتی با ایران در شورای امنیت لغو شده است و ایران می‌تواند با هر کشوری مبادله تجاری تسلیحات داشته باشد. طبق مفاد برجام در اکتبر ٢٠٢٠ این محدودیت‌ها که از سال ٢٠٠٧ علیه ایران وضع شده بود، به‌طور مؤثر لغو شد.
