دلار روی قله یک‌ساله

شیب صعودی قیمت دلار که از هفته گذشته آغاز شده بود، با آغاز هفته جاری، بیشتر شد و در مبادلات دیروز با رکورد‌شکنی به رقم 28هزارو 700تومان رسید؛ این بالاترین قیمت دلار در یک سال گذشته است.
به گزارش همشهری، در شرایطی که اعلام زمان آغاز مذاکرات هسته‌ای امیدواری را برای کاهش قیمت دلار بیشتر کرده بود، از هفته گذشته قیمت هر دلار آمریکا دوباره وارد یک کانال صعودی شده و از ابتدای هفته گذشته تاکنون بیش از 3.5درصد رشدکرده است. درمبادلات روز گذشته نیز قیمت هر دلار آمریکا بیش از 250تومان افزایش یافت و به سطح 28هزارو 700تومان رسید. این بالاترین قیمت برای هر دلار آمریکا در یک سال گذشته است. پیش از این قیمت دلار آمریکا در اواخر آبان‌ماه سال گذشته در این نرخ مبادله می‌شد. دیروز در عین حال قیمت هر دلار آمریکا در برخی ساعات به 28هزارو 770تومان هم رسید. همزمان قیمت سایر ارز‌ها ازجمله درهم نیز که اثر‌گذاری زیادی بر قیمت دلار دارد، به 7هزارو 790تومان رسید. این رشد پرسرعت قیمت دلار موجب شده شکاف بین قیمت ارز در سامانه نیما و بازار آزاد به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یابد. هم‌اکنون به‌دلیل افزایش عرضه ارز در سامانه نیما قیمت هر دلار آمریکا در این سامانه در محدوده 23هزارو 500تومان دادوستد می‌شود این موضوع نشان می‌دهد فاصله قیمت نرخ ارز نیما با بازار آزاد به بیش از 5هزار تومان رسیده که در طول ماه‌های گذشته بی‌سابقه است. تحلیلگران تکنیکی هشدار می‌دهند عبور قیمت هر دلار آمریکا از محدوده 29هزارو 400تومان می‌تواند سرعت رشد قیمت دلار را بیشتر کند. اما چرا قیمت دلار در حال افزایش است؟
بررسی عوامل اثرگذار بر قیمت دلار شواهد قابل اثباتی را برای تداوم رشد قیمت دلار نشان نمی‌دهد به‌ویژه آنکه آمارها نشان می‌دهد درآمدهای ارزی دولت نسبت به ماه‌های گذشته به‌ویژه از محل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی افزایش یافته و مذاکرات هسته‌ای هم در حال آغاز است. با این حال به‌نظر می‌‌رسد عواملی ازجمله نحوه حذف ارز 4200تومانی، سیاست‌‌های بانک مرکزی در فروش اوراق بدهی، تردید نسبت به اثر‌بخش‌بودن مذاکرات هسته‌ای و ابهام در برخی سیاست‌های اقتصادی، به محرک‌هایی برای افزایش قیمت دلار تبدیل شده‌اند.

نحوه حذف ارز 4200تومانی
برآوردهای سازمان برنامه و بودجه نشان می‌دهد؛ حذف ارز 4200تومانی می‌تواند به افزایش عرضه ارز در سامانه نیما و این موضوع می‌تواند به کاهش قیمت دلار منجر شود. با این حال، ظرف چند روز گذشته و بعد از ارائه لایحه دولت به مجلس، تردیدهایی نسبت به اثر‌بخش‌بودن آن به‌وجود آمده که به‌نظر می‌رسد فعالان بازار را به این نتیجه رسانده ‌که این لایحه نمی‌تواند سیاست‌های اقتصادی دولت را محقق کند و حتی ممکن است اثرات تورمی داشته باشد که به کاهش ارزش پول ملی منجر می‌شود.
با این حال، یافته‌های همشهری نشان می‌دهد این لایحه طرح نهایی دولت نیست و برخلاف تصور رسانه‌ها، قرار است پس از تفاهم دولت و مجلس برای هدفمند‌سازی یارانه‌ها لایحه دیگری به این منظور ارائه شود. هنوز جزئیات این لایحه نهایی نشده ولی احتمال دارد از این لایحه ظرف 2هفته آینده رونمایی شود. در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد یکی از دلایل رشد قیمت دلار ناشی از اطلاعات ناکافی از ارسال لایحه اصلی دولت به مجلس باشد.

سیاست‌های پولی جدید
موضوع دیگری که به‌نظر می‌رسد بر بازار ارز اثر‌گذار بوده، تعویق در فروش اوراق بدهی به‌ویژه در بازار بین‌بانکی بوده است. آنطور که دولت می‌گوید وزارت اقتصاد از ابتدای مهر تاکنون هیچ اوراقی در بازار نفروخته است. دولت حتی هفته قبل فروش 10هزار میلیارد تومان اوراق بدهی را به تعویق انداخت. این توقف روند فروش اوراق بدهی با توجه به رشد پر‌شتاب نقدینگی به‌معنای آن است که روند جذب نقدینگی از کانال بانک مرکزی کند شده ‌و این موضوع می‌تواند ماندگاری نقدینگی نزد بانک‌ها را بیشتر کند و اثرات تورمی در پی داشته باشد.
برهمین اساس برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی است: کند‌شدن جریان روند جذب نقدینگی از بانک مرکزی به محرکی برای تزریق نقدینگی به بازار ارز و رشد قیمت‌ها منجر شده است. این موضوع در عین حال می‌تواند به کاهش نرخ بهره منجر شود که اثرات تورمی یا کاهش ارزش پول ملی را در پی دارد.

سرنوشت نا‌مشخص برجام
 موضوع دیگری که به‌نظر می‌رسد بازار ارز را این روزها تحت‌تأثیر قرار داده، تردید نسبت به اثر‌بخش‌بودن مذاکرات هسته‌ای است. هرچند علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، پس از انجام یک دور گفت‌وگو با مقامات اروپایی تأکید کرده است: گفت‌وگوهای خیلی خوبی با مقامات سیاسی 3کشور فرانسه، آلمان و انگلیس داشتم و گفت‌وگوها سازنده و رو به جلو بود، اما ظرف چند روز گذشته انتشار خبرهایی در مورد تعیین شروط مذاکره بین ایران و آمریکا این تصور را ایجاد کرده است که شاید طرفین به توافق نخواهند رسید.
دیروز در همین رابطه معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران بر لزوم لغو مؤثر تحریم‌ها و ارائه تضمین به خارج‌نشدن مجدد آمریکا، برای احیای برجام تأکید کرد اما یک سناتور جمهوریخواه آمریکایی گفت تنها راه ارائه تضمین خواسته‌شده، تبدیل برجام به یک معاهده است و بایدن از انجام این کار می‌ترسد. همزمان جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا دیروز در یادداشتی به وزارت امور خارجه این کشور اعلام کرد عرضه نفت خام به میزان کافی وجود دارد، پس مشتریان نفتی ایران می‌توانند خریدشان را کاهش بدهند. این به‌معنای تداوم روند تحریم‌های نفتی از سوی آمریکا‌ست. مخابره این پیام‌ها از سوی طرفین بازار ارز را دچار نوعی سردرگمی و تردید کرده است.

ابهام در سیاست‌های اقتصادی
با وجود آنکه 100روز از آغاز به‌کار دولت جدید می‌گذرد، فعالان اقتصادی هنوز به ارزیابی دقیقی از سیاست‌های اقتصادی دولت دست پیدا نکرده‌اند و ابهام‌های زیادی در مورد این سیاست‌ها وجود دارد، به‌ویژه آنکه هفته قبل بعد از آنکه قرار شد قیمت‌گذاری خودرو براساس مصوبه سران قوا حذف شود، با دستور رئیس‌جمهوری بار دیگر به روال سابق بازگشت. نامشخص‌بودن سیاست‌های دولت در مورد رویه‌های اقتصادی که می‌تواند تغییرات بنیادی در ریل‌گذاری اقتصاد ایجاد کند نیز فعالان اقتصادی را با ابهام‌های زیادی مواجه کرده و حتی آنها را به این باور رسانده ‌که این سیاست‌ها می‌‌تواند جنبه تورمی داشته باشد و در نتیجه باعث کاهش ارزش پول ملی شود. ضمن اینکه برخی تحلیلگران بر این باورند که رشد‌های فعلی قیمت دلار ناشی از رشد تورم در ماه‌های قبل است. محسن عباسی، یک تحلیلگر بازارهای مالی با بیان اینکه با روند نمی‌شود جنگید و هر دستکاری قیمتی چند روز بیشتر دوام نمی‌آورد، می‌‌گوید: صعود قیمت دلار نتیجه فشار مصنوعی برای پایین نگاه داشتن قیمت دلار در یک سال گذشته بوده است. او در عین حال تأکید می‌کند: افزایش قیمت دلار خبر خوبی برای دولت است تا بدهی‌هایش را با دلارهای کمتری بپردازد. برای بانک‌ها هم با توجه به دارایی ارزی‌شان دلچسب است. در شرایطی که دلار افزایش می‌یابد رکود به سرعت از بین می‌رود و تقاضا تحریک می‌شود. به‌گفته او این یک راه میان‌بر برای وضع فعلی است که البته دولت‌‌های قبل از آن استفاده کرده‌اند و به هیچ‌وجه به‌معنای رشد اقتصادی نیست و باعث خوشحالی کسی هم نمی‌شود.