حاشیه‌های موزه ملی فرش ایران ادامه دارد

محمدباریکانی- دبیر گروه زیست‌بوم

«آفتاب آمد دلیل آفتاب»، این همان مثل معروف ایرانی است که حالا با هشدارهای پیشین کارشناسان میراث‌فرهنگی و موزه‌داری به عزت‌الله ضرغامی درخصوص انتصاب یک مدیر غیرمتخصص به ریاست یکی از مهم‌ترین موزه‌های کشور تحقق یافت. وزیر میراث فرهنگی چندی پیش سجاد نوروزیان، طراح پارک کودک و البته عضو انجمن پیپ ایران را به ریاست موزه ملی فرش ایران منصوب کرد. این انتصاب البته با اعتراض‌ کارشناسان میراث‌فرهنگی و البته موزه‌دارها و رسانه‌ها مواجه شد که  چنین انتخابی می‌تواند برای مهم‌ترین موزه فرش ایران خسارت‌بار باشد.
 از حاشیه‌های این انتصاب چندی نگذشته که حالا خبر رسیده، رئیس جدید 7 حوض آب در حیاط بیرونی موزه ملی فرش ایران را که در فهرست آثار ملی ثبت شده است،‌   تبدیل به باغچه کرد و در آن گل و گیاه کاشت. انتشار تصاویر تبدیل 7 حوض موزه ملی فرش ایران به باغچه با اعتراض فعالان میراث‌فرهنگی و موزه‌دارها روبه‌رو شد و سیداحمد محیط‌طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران وابسته به شورای جهانی موزه‌ها بلافاصله واکنش نشان داد و درخواست بازگرداندن حوض‌های موزه ملی ایران به وضعیت پیشین را مطرح کرد.
نکته جالب آنکه موزه ملی فرش ایران دیوار به دیوار یکی از سرسبزترین بوستان‌های قدیمی شهر یعنی پارک لاله تهران با برخورداری از فضای سبز غنی و درختان کهنسال قرار دارد و حالا مشخص نیست هدف از تبدیل حوض‌های موزه ملی فرش ایران به باغچه و فضای گلکاری چه اندازه با اهداف و برنامه‌های مهم‌ترین و ارزشمندترین گنجینه‌های فرش در جهان همخوان است.
دستکاری در 7حوض موزه ملی فرش ایران منجر به برهم زدن سیستم آبیاری موزه ملی فرش ایران نیز شده است. به اعتقاد برخی کارشناسان فرش، موزه ملی فرش ایران نیازمند مدیر توانمند و بسیار متخصصی است که در میان کارشناسان فرش در ایران و جهان اعتبار داشته باشد و حتی بتواند این موزه را به مرکز ثقل مدیریت صنعت فرش ایران و مرکز پژوهش و تحقیقات ملی و جهانی هنر صنعت فرش تبدیل کند.   سید محمد بهشتی، کارشناس فرهنگی و رئیس پیشین پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: بسیاری از کشورها در جهان هستند که فرش می‌بافند. ولی فرش در جهان به نام ایران شناخته می‌شود و ممتازترین فرش‌های جهان را نیز در طول تاریخ ایرانی‌ها بافته‌اند. او معتقد است موزه ملی فرش ایران تنها مختص به شهر تهران نیست و یک موزه ملی است و نمی‌توان با این موزه مهم رفتارهای عجیب داشت.
به‌گفته سیدمحمد بهشتی، بهترین نمونه‌های یک اثر ممتاز ایرانی که اشتهار جهانی دارد(فرش ایرانی) در موزه ملی فرش نگهداری می‌شوند و از آنجا که این موزه دارای یک جایگاه ممتاز ملی نسبت به موضوع فرش ایرانی که ارزش جهانی هم دارد، است، پس اقتضا می‌کند به شکل کاملا تخصصی اداره شود و کسانی در این موزه فعال باشند که شناخت عمیق نسبت به فرش و امر موزه‌داری داشته باشند.
رئیس پیشین پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اعلام اینکه از ابتدای تشکیل موزه فرش تا این اواخر، مدیران موزه فرش کسانی بودند که از تخصص لازم برای این مسئولیت برخوردار بودند درخصوص تبدیل 7حوض موزه ملی فرش ایران به باغچه و پر کردن حوض‌ها با خاک و کود می‌گوید: این اتفاق با انتخاب یک مدیر غیرمتخصص برای این موزه کاملا طبیعی است. چون برای نخستین بار در طول تاریخ فعالیت موزه ملی فرش ایران یک اتفاق نادر افتاده است و مدیر این موزه نه آشنایی با موزه دارد و نه با فرش. بنابراین هر اندازه که فرش ایران در جهان جایگاه ممتازی دارد، به همان اندازه کیفیت مدیریت جدید موزه ملی فرش ایران نیز شگفت‌انگیز است. پس طبیعی است که نباید از چنین مدیریتی بیش از این توقع داشت.
سیدمحمد بهشتی با اشاره به برخی مخالفت‌ها با انتصاب مدیر جدید موزه ملی فرش ایران گفت: اگر پیش‌تر کسی در شگفت‌انگیز بودن انتصاب چنین فردی به ریاست موزه ملی فرش ایران تردید می‌کرد، حالا «آفتاب آمد دلیل آفتاب.» 
رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در تشریح اهمیت موزه ملی فرش ایران تصریح کرد: تعداد موزه‌های فرش در جهان بسیار اندک است. مثلا در جمهوری آذربایجان یک موزه فرش وجود دارد. اما موزه ملی فرش ایران شاخص‌ترین فرش‌های موجود در کشور و همچنین مجموعه فرش‌هایی که در اختیار نهادهای دولتی است را در خود جای داده است و کلکسیون فرش‌های این موزه در جهان بی‌نظیر است. سیدمحمد بهشتی ابراز امیدواری کرد که اتفاقی شبیه به تبدیل حوض‌های موزه ملی فرش ایران به باغچه در نگهداری گنجینه ارزشمند فرش‌های موجود در این موزه تکرار نشود که اقدامی خسارت‌بار است.

 مکث
اداره میراث‌فرهنگی استان تهران: تبدیل حوض‌های موزه به باغچه موقتی است

 پس از انتقادها نسبت به تبدیل حوضچه‌های موزه فرش به باغچه، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تهران اطلاعیه‌ای منتشر و اعلام کرد که این تغییر کاربری موقتی است. این اداره کل با صدور اطلاعیه‌ای نسبت به اعتراضات واکنش نشان داد که متن کامل آن بدین شرح است: «طی‌ماه گذشته بررسی کارشناسی دقیقی روی حوض‌های ورودی موزه فرش انجام شد و مشخص شد که سیستم انتقال آب و مخزن حوض‌ها طی سال‌های گذشته تخریب شده و نیاز به بازسازی اساسی دارد. از این‌رو برای بهسازی محیطی موزه فرش و احیای حوض‌های هفتگانه ورودی موزه و اصلاح فضای سبز درخواست اعتبار شد. با توجه به اینکه حوض‌های هفتگانه به واسطه عقب‌نشینی سردر و طراحی جدید حصار، در خارج از عرصه موزه‌فرش قرار گرفته و به محلی برای تجمع زباله و زیست شبانه کارتن‌خواب‌ها تبدیل شده و همچنین تخلیه زباله و فضولات انسانی سبب ایجاد فضای نامطبوع در ورودی موزه شده بود، از سوی شهرداری منطقه به‌طور موقت فضای داخلی حوض‌ها پس از پاکسازی، گلکاری شد. بر این اساس به اطلاع مخاطبان این موزه ارزشمند می‌رساند، تدبیر فوق موقتی بوده و به‌محض ابلاغ اعتبار، حوض‌ها به حالت اولیه ترمیم خواهند شد. از نظر فنی ایجاد باغچه موقت در بازه زمانی کوتاه آسیبی متوجه حوض‌ها نخواهد کرد و این کار صرفا برای زیباسازی منظری بخش ورودی موزه به‌صورت موقت انجام شده است.»