پرونده مازوت‌سوزی روی میز است

سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

 در حالی که آسمان 7کلانشهر کشور موج جدیدی از آلودگی هوا را تجربه کرده و دود، میدان‌دید شهروندان را به وضوح کاهش داده است، خبرها نشان می‌دهد همچنان برنامه سوزاندن مازوت در دستور کار نیروگاه‌های کشور قرار دارد. هوا از دیروز در کلانشهرهای تهران، ‌اصفهان، تبریز، ‌شیراز، اهواز، کرج و اراک آلوده شد و به احتمال زیاد  این شرایط تا ورود سامانه جدید بر اساس اعلام سازمان هواشناسی،‌در روز چهارشنبه ادامه خواهد داشت. این البته نخستین موج آلودگی هوای همه‌گیر در کشور است و اگر روند پیش‌رو ادامه یابد، ‌قطعا موج‌های گسترده‌‌تر نیز در پیش است. 

پرونده مازوت هنوز روی میز است
«در یک‌سال اخیر نیروگاه‌ها ۱۴هزار میلیارد لیتر مازوت و گازوئیل مصرف کرده‌اند.» این خبر را دیروز محسن طرزطلب، مدیر‌عامل برق حرارتی در نشست خبری نمایشگاه صنعت برق اعلام کرد و گفت: «در حال حاضر بیشترین مشکل ما سوخت‌رسانی به نیروگاه‌هاست و نگرانی از قطع برق در زمستان ۱۴۰۰ وجود دارد.» 
سال گذشته نیز نگرانی‌هایی از‌این‌دست در تامین برق بود که به سوختن 14هزار میلیارد لیتر مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌ها انجامید و آلودگی هوای گسترده‌ای را در اطراف شهرها پدید آورد. بر اثر سوختن مازوت و گازوئیل، اکسیدهای گوگرد، آلاینده‌های خطرناک کربن‌پایه و ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون به آسمان شهرها سرازیر شدند و موج‌های مستمر آلودگی هوا را در کلانشهرها پدید آوردند. اکسیدهای گوگرد و ترکیبات کربن نظیر کربن‌سیاه(BC) بزرگ‌ترین دشمن تنفسی برای انسان‌ها هستند و مقالات منتشر شده درباره اثر سرطان‌زا و مرگ‌آور بودن آن خارج از شمارش است. 

هشدار هواشناسی 
سازمان هواشناسی حالا همین دیروز نسبت به انباشت آلاینده‌ها و برقراری هوای آلوده تا چهارشنبه در شهرهای تهران، ‌اصفهان، تبریز، ‌شیراز، اهواز، کرج و اراک هشدار داد. دیروز این شهرها با شاخص کیفیت هوای ناسالم برای گروه‌های حساس روبه‌رو شدند. در هشدار هواشناسی آمده است: «تا صبح چهارشنبه ۱۲آبان، افزایش غلظت آلاینده‌ها به‌ویژه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در این شهرهای پرتردد و صنعتی پیش‌بینی می‌شود. بر اثر حاکمیت این شرایط جوی، افزایش شاخص آلودگی هوا در حد ناسالم برای گروه‌های حساس و درصورت افزایش ترددهای درون‌شهری و عدم‌مهار فعالیت‌های صنعتی آلاینده هوا در برخی مناطق درحد ناسالم برای تمام گروه‌ها دور از انتظار نیست. بنابراین پرهیز از تردد غیرضروری به‌ویژه برای سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری قلبی و ریوی، مدیریت در زمینه کاهش تردد خودروها و کنترل فعالیت واحدهای صنعتی آلاینده هوا و اجتناب از فعالیت فیزیکی طولانی و ورزش در فضای باز توصیه می‌شود.»

مازوت را کنار نگذاشتند
پیشنهادهایی که سازمان حفاظت محیط زیست برای درج در بودجه سال1401 داد، از سال93 بارها در قوانین و مصوبات کشوری تکرار شد اما از آنجا که نهادهای مسئول عزمی برای اجرا نداشتند، حاکمیت هوای آلوده در پاییز و زمستان هر سال، تضمین شده است.
سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در‌این‌باره به همشهری می‌گوید: سال گذشته در پی تشدید آلودگی هوا، انتقادهایی در مورد استفاده از سوخت نفت‌کوره (مازوت) در نیروگاه‌ها مطرح شد که وزیر وقت نفت گفته بود مایل به استفاده از این سوخت نیست اما چاره دیگری نمانده است. البته  سازمان حفاظت محیط زیست مخالفت خود را با مصرف سوخت نفت کوره در نیروگاه‌های برق حرارتی اعلام کرده بود و امسال نیز بر همین موضع استوار است. 
میرزایی‌قمی تصریح کرد: در این مسیر با دستگاه‌های نظارتی از جمله دادستانی‌ها و سازمان بازرسی در خصوص برخورد قانونی با آلاینده‌ها مکاتبه داشته‌ایم اما متاسفانه دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط هنوز به‌دنبال استفاده از مازوت و سوخت‌های آلاینده در کشور هستند.
 ارسال سناریوهای کاهش آلودگی هوا به دولت
سناریوهای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها به دولت و مجلس تدوین و ارسال شده است. معاون کیفیت هوای مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام این خبر گفت: سناریوها و راهکارهای مختلفی برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها برای درج در بودجه سال۱۴۰۱ و برنامه هفتم توسعه به دولت و مجلس ارائه شد.  به گزارش همشهری، داریوش گل‌علیزاده گفت: با همکاری کنسرسیوم دانشگاه‌های برتر کشور با محوریت دانشگاه تهران در اجرای ماده ۲۴ آیین‌نامه فنی قانون هوای پاک، سیاهه انتشار آلاینده‌های هوای ۹کلانشهر کشور تهیه شده که سناریوهای کاهش آلودگی هوا بر اساس نتایج این مطالعات مبتنی بر ارزیابی فنی- اقتصادی و اثربخشی به تفکیک هر کلانشهر احصاء شد. 
معاون کیفیت هوای مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم با اشاره به نقش پررنگ منابع آلاینده متحرک در ایجاد و افزایش آلودگی هوای کلانشهرها گفت: ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده که از سوخت گازوئیل استفاده می‌کنند، سهم بیشتری از منابع متحرک را در انتشار ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون و دی‌اکسید‌گوگرد به عهده دارند که با نصب فیلتر جاذب دوده(DPF) روی این قبیل خودروهای در حال تردد می‌توان میزان انتشار آلاینده‌های گازی و ذرات را کاهش داد. 
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود یادآور شد: این نکته را نباید فراموش کرد که خودروهای شخصی، تاکسی، موتورسیکلت و منابع ساکن شامل موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی ساختمان‌های اداری و تجاری، همچنین صنایع در کلانشهرها در تولید آلاینده‌ها سهم قابل‌توجهی دارند. 
این مقام مسئول همچنین به فرسودگی ۶۰درصد اتوبوس‌های تهران، سهم ۷۰درصدی منابع متحرک در آلودگی هوای شهرهای بزرگ و نقش فزاینده خودروهای گرفتار در ترافیک اشاره کرد و از لزوم شناسایی و رفع موانع اجرای قانون هوای پاک گفت. 

آسمان خاکستری تهران
آسمان تهران از ساعت21 روز شنبه هفته جاری آلودگی هوا را تجربه کرد و تاکنون هوا به طور مستمر آلوده بوده است. این شرایط به اعلام سازمان هواشناسی تا روز چهارشنبه که سامانه جدید بارشی وارد آسمان تهران می‌شود ادامه خواهد داشت. 
شهر تهران در سال‌جاری تا امروز 42روز آلوده را پشت سر گذاشته و شمار این روزها به سرعت طی هفته‌های پیش‌رو افزایش خواهد یافت. تحلیل داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران نشان می‌دهد وزش باد مؤثر صبح امروز دوشنبه ۱۰آبان تا حدودی از تجمع آلاینده‌ها جلوگیری خواهد کرد اما افزایش تردد خودروها سبب افزایش غلظت ذرات معلق خواهد شد که کاهش کیفیت هوا در برخی مناطق پرتردد را به‌دنبال خواهد داشت. همچنین حاکمیت جو نسبتاً آرام در طول روز پراکندگی آلاینده‌ها را محدود خواهد کرد. 
بدین ترتیب با تداوم این شرایط جوی و عدم وزش باد مؤثر تا اواخر وقت امروز، بر غلظت ذرات معلق افزوده خواهد شد و برقراری وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس در مناطق پرتردد پیش‌بینی می‌شود. بدین‌ترتیب بر اساس سرعت باد پیش‌بینی شده و دمای هوا که تا عصر سه‌شنبه روند صعودی دارد، هواشناسی درخصوص افزایش آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور و تهران تا روز سه‌شنبه هشدار داد.