تیتر‌های زرد دلال‌های تهمت

مهدیا گل‌محمدی

 پوشش منشوری فلان بازیگر، طلاق جنجالی همسر بهمان فوتبالیست، استخر خانه ویلایی مجری پیشین و... همه و همه عبارات بی‌ارزشی هستند که فقط برای جلب توجه کاربر فضای مجازی و مخاطب اخبار، روی پیشانی خبر‌های رسانه‌های زرد، به‌عنوان تیتر می‌نشیند. این تیتر‌ها برخی از ما مخاطب‌ها را کنجکاو و برخی دیگر را عصبانی می‌کند اما جدای از اینکه برخی خریدار این قبیل خبر‌ها و برخی از آن متنفرند نکته قابل تامل این است که میزان و عیار فریب مخاطب و تهمت‌های ناروای خبر‌های زرد در چه حد است. حتی خریداران خبر‌های زرد هم تصدیق می‌کنند که متن این اخبار با تیتر آنها هیچ نسبتی ندارد و تیتر‌های آنها صرفا برای فریب مخاطب حروفچینی می‌شوند. دلال‌های تصاویر لو رفته و شایعه‌ها و خبر‌های زرد قدمتی به قد و قامت خود حرفه خبرنگاری دارند اما اصطلاح خبرنگاری زرد نخستین‌بار در ایالات متحده شکل گرفت. این واژه در عصر حکمفرمایی سرمایه‌داری  بین دو نفر از اصحاب مطبوعات رخ داد. این جنگ تیراژ، بین جوزف پولیتزر، مدیر روزنامه نیویورک ورلد و ویلیام راندولف هرست، مدیر روزنامه نیویورک ژورنال- آمریکایی طی سال‌های ۱۸۹۸ تا ۱۸۹۵ میلادی رخ داد. منتقدین هر دو روزنامه را متهم می‌کردند که برای بالا بردن تیراژ روزنامه‌های خود، دست به تحریف اخبار می‌زنند برای همین مطبوعات نیویورک واژه «روزنامه‌نگاری بچه زرد» را در سال ۱۸۹۷ میلادی برای این منظور درنظر گرفتند. این نام از یک کمیک استریپ که در آن زمان معروف شده بود و دو روزنامه را به‌صورت کاغذهایی زرد به تصویر می‌کشید، برگرفته شد. در عصر حاضر اما شبکه‌های اجتماعی از اینستاگرام گرفته تا پلتفرم‌ها و سیستم عامل‌های رده بالاتر مانند اندروید امکاناتی را در دسترس کاربر‌ قرار داده‌اند که با نه گفتن به خبرنگاران خبر‌های زرد و دلال‌های تهمت آنها را دست‌کم از صفحه گوشی خود برای همیشه بیرون بیندازند. حیات و ممات زرد‌ها به من به‌عنوان یک کاربر فضای مجازی ارتباطی ندارد اما برای بیرون انداختن آنها از گوشی شخصی خودم می‌توانم برای نمونه با انتخاب عبارت  not interested in this story یا don’t show stories   zardnews  می‌توانیم آنها را به نوعی بلاک کنیم. همچنین در اینستاگرام با آنفالوکردن پیج‌هایی که اخبار زرد هم منتشر می‌کنند خود را از معرض اخبار اینچنینی که برای شعور مخاطب ارزشی قائل نیستند دور کنیم. این رفتار اجتماعی در مجموع می‌تواند برای رسانه‌های دلال اتهام و افترا هم ضربه مهلکی باشد. الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی و اندروید و آی‌اواس با کاهش دنبال‌کننده‌های آنها دیگر علاقه‌ای به انتشار و دیده شدن آنها نشان نمی‌دهند. همین موضوع به کاهش شایعه‌ها و اخبار دروغین و زرد آنها می‌انجامد. این مبارزه باید تا جایی ادامه پیدا کند که اصحاب رسانه هم مجبور شوند تیتر‌هایی انتخاب کنند که از متن خبر و با تکیه بر واقعیت انتخاب شده باشد نه با انگیزه بالا بردن تیراژ و فریب مخاطب. تمام این موضع‌گیری‌ها در مقابل اخبار زرد به‌معنای نفی عملکرد تمامی سایت‌های اینچنینی نیست. برخی سایت‌ها براساس ساختار موضوعی خود به‌صورت طبیعی سراغ همین موضوعات حاشیه‌ای می‌روند. اما شیوه برخورد آنها با این حاشیه‌ها می‌تواند بسیار حرفه‌ای و فقط براساس واقعیت باشد. نقل نعل به نعل واقعیت و وفاداربودن به اخلاق رسانه‌ای، خط‌مشی آنها را از دلالان تهمت و افترا جدا می‌کند.