یادداشت
معادله جدید اقتصاد و مذاکره
محمدحسین ملائک- سفیر سابق ایران در چین
وزارت امور خارجه همزمان با آخرین جمع‌بندی‌های مذاکراتی دولت سیزدهم در برجام اعلام کرده مسیر مذاکرات آتی از اقتصاد کشور جدا خواهد بود و نخواهد گذاشت معیشت مردم مشروط به مذاکرات باشد. در سیاست و دیپلماسی هر نوع شیوه‌ای که بتواند کشور را به نتیجه برساند قابل‌قبول است؛ در‌های سیاست بسته نیست و نمی‌توان به تک‌معادله‌ها اکتفا کرد.
وقتی صحبت از دیپلماسی اقتصادی می‌شود، اشاره به بستری دارد که اجازه می‌دهد اقتصاد ایران روی آن حرکت کند، یعنی یک تعامل بین‌المللی درخصوص نرخ بهره، مشارکت در صندوق‌های پولی، حضور در سازمان تجارت جهانی و... صورت گیرد. اینها دیپلماسی اقتصادی است و بستر اقتصاد کشور را فراهم می‌کند. در این مجموعه، مبارزه با تحریم‌ها به‌علت اینکه توانسته است تمام اقتصاد کشور را به‌خودش مرتبط کند و جلوی رشد اقتصادی کشور را بگیرد، می‌تواند به‌عنوان دیپلماسی اقتصادی مطرح شود.
وزارت خارجه نماینده و سخنگوی توانمندی‌های ایران است. این توانمندی‌ها در کشاورزی، تولید صنعتی و نرم‌افزارهای قدرتمند نمود پیدا می‌کند. وزارت خارجه محمل ارائه چنین توانمندی‌هایی از تریبون خود است، در عین حال که قرار نیست الگوی توسعه اقتصادی برای کشور ارائه دهد. این امیدواری وجود دارد که دولت سیزدهم با فراهم آوردن توانایی اقتصادی قدرتمند در داخل، بتواند وزنه معادل و همسنگ با تحریم‌ها در موضوعات مختلف ایجاد کند که باید از آن استقبال کرد و تشویق به تحقق آن کرد.
ایران در مسئله تحرکات اخیر جمهوری آذربایجان در مرزهای شمال‌غربی کشور نشان داد که درصورت تهدید می‌تواند 500هزار نیرو وارد منطقه کند و این تهدید جدی به رسمیت شناخته شد. وزارت خارجه نماینده این قدرت است و راه چانه‌زنی‌های آتی منطقه‌ای را برایش باز نگه‌می‌دارد.
وزارت امور خارجه در مذاکرات آتی بروکسل نماینده اراده سیاسی کشور برای اجرای سیاست‌هایش است. اگر نمایش این اراده و قدرت سست باشد و دست دیپلماسی خالی باشد، هدف‌ها نیز راحت به‌دست نمی‌آیند. نظام سیاسی کشور این پیام را مخابره می‌کند که اقتصاد کشور معطل مذاکرات نخواهد ماند.
دولت‌های قبلی اذعان داشتند که اقتصاد با تحریم‌ها یک معادله حاصل جمع صفر است که اگر تحریم وجود داشته باشد اقتصاد نخواهد بود. این مسئله در طول مذاکرات برجام مشهود بود. دولت جدید همسو با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که به لحاظ تئوری محاسبات صحیحی دارد، اعلام می‌کند مذاکرات برجام
هم بسته صرف اقتصاد باقی نخواهد ماند. مفهوم عملی چنین سخنی آن است که اگر آمریکا اعلام کند جلوی ارتباط بانک‌های ایرانی و خارجی را مسدود می‌کند، دولت سیزدهم برایش یک راه‌حل خواهد داشت. مردان اقتصادی و دیپلماتیک دولت آقای سیدابراهیم رئیسی می‌بایست در آینده پیشنهادهای جایگزین خود را در این مسیر اعلام کنند.
پلتفرم دولت آقای روحانی برای مذاکره عبارت از این بود که امکانات هسته‌ای تحدید و تحریم‌ها نیز برداشته می‌شود و در این چارچوب چانه‌زنی و برایش تصمیم‌گیری می‌شد. دولت جدید نیز باید پلتفرم خودش را اعلام و مشخص کند.
