شیرجه در کرونا

رابعه تیموری

 آنقدر شاد و سرخوشند که دل‌تان نمی‌آید هول و هراس کرونا را به دل‌های کوچک‌شان بیندازید، ولی چاره‌ای نیست. باید بدانند این شیرجه زدن‌ها و غوطه خوردن‌های شاد و کودکانه در آب چشمه‌علی شاید به تخت بیمارستان و ابتلا به بیماری چموش کووید ۱۹(ویروس کرونا) ختم شود، اما حتی وقتی دل به دریا می‌زنید و درباره امکان گسترش ویروس کرونا بر اثر این شنای دسته‌جمعی به بچه‌ها هشدار می‌دهید گوش‌شان بدهکار نیست. آنها از شنا و آب بازی منصرف نمی‌شوند وپاسخ‌هایی شنیدنی در آستین دارند که نمی‌توانید نشنیده بگیرید. گزارش زیر نقل حال و هوای چشمه‌علی و شناگران کوچکش در این روزهای کرونایی شهرری است.

بوستانی که روبه‌روی چشمه قرار گرفته چندان شلوغ نیست. اغلب بچه‌هایی که برای آبتنی راهی چشمه‌علی شده‌اند به تنهایی یا با دوستان‌شان آمده‌اند. تک و توک پدر و مادرهایی که فرزندان‌شان را همراهی کرده‌اند روی نیمکت‌های بوستان منتظرند تا بچه‌ها از بازی سیر شوند و با هم به خانه برگردند.
در میان آنها کمتر کسی دیده می‌شود که ماسک طبی یا پارچه‌ای نداشته باشد. یکی دو خانواده هم دسته‌جمعی به چشمه‌علی آمده‌اند و روی سبزه‌های بوستان بساط چای و تخمه به راه کرده‌اند. بچه‌ها از راه نرسیده لباس عوض می‌کنند و با عجله به طرف چشمه می‌دوند. هوا حسابی داغ است و خورشید از وسط آسمان شهرری تکان نمی‌خورد. باروی خشتی ری با جلال و جبروت همیشگی خود بالای سر چشمه ایستاده و جست و‌خیز و شیطنت‌های شیرین بچه‌ها را تماشا می‌کند. پسربچه‌های‌تر و فرز و فلفلی برای بالا رفتن از صخره‌های سنگی که از پای چشمه تا باروی خشتی کشیده شده به کفش مخصوص و تجهیزات کوهنوردی و صخره‌نوردی نیازی ندارند و در چشم بر هم زدنی با پای خیس و برهنه خود را به بالای صخره می‌رسانند. بعد سفت و قرص روی سنگ می‌ایستند، دست‌های لاغر و استخوانی‌شان را از هم باز می‌کنند و در کسری از ثانیه به داخل چشمه می‌پرند. تعداد بچه‌هایی که در حال شنا هستند زیاد است و در میان آنها کودک ۳‌ـ ۴ ساله تا نوجوان ۱۶‌ـ ۱۷ ساله دیده می‌شود. دهانه چشمه که زیر کتیبه سنگی فتحعلی‌شاه قاجار قرار گرفته، آب چندانی ندارد و کودکان خردسال به آسودگی در آب قدم می‌زنند.

اینجا رایگان است
آب چشمه حسابی کدر شده، ولی بچه‌ها بی‌توجه به رنگ تیره و کثیف آب از غوطه خوردن و شیرجه زدن در چشمه لذت می‌برند و از یاد برده‌اند که چرا استخرهای ری تعطیل شده است. «ابوالفضل بالایی» ۱۴ سال دارد و قبل از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی استخرها هم برای آبتنی به چشمه‌علی می‌آمد. ابوالفضل امروز همراه دوستش «بنیامین رادمان» به چشمه آمده است. او می‌گوید: «آبتنی در هوای باز از شنا کردن در استخر لذت بیشتری دارد. اینجا احتمال کرونا گرفتن ما هم کمتر است.» دوستش بنیامین صحبت‌های او را کامل می‌کند و با خنده می‌گوید: «برای هر سئانس استخر باید حدود ۸۰ هزار تومان هزینه کنید، ولی اینجا رایگان است. البته اینجا از جکوزی و سونا خشک و سونا بخار و استخر آب درمانی خبری نیست و فقط حوضچه آب سرد داریم که به آن قناعت می‌کنیم.» سرخوشی آنها موقع آبتنی نشانه‌ای از اضطراب نداشت، ولی انگار چندان هم بی‌خیال نیستند. بنیامین می‌گوید: «ما هم از مبتلاشدن به کرونا می‌ترسیم، ولی دیگر طاقت خانه ماندن نداریم. بچه‌های بالاشهر در خانه یا مجتمع خود استخر و جکوزی دارند و نیازی نیست برای آبتنی دنبال حوضچه و استخر بگردند. آنهایی هم که وضع‌شان خیلی توپ نیست، در خانه آنقدر وسایل سرگرم‌کننده دارند که وقت‌شان به خوشی می‌گذرد، ولی ما اگر همه پول توجیبی‌های ماهانه خود را بدهیم نمی‌توانیم اینترنت کافی برای بازی‌های اینترنتی بخریم. تازه روی این گوشی‌های قدیمی ما «منچ بازی» هم به زور نصب می‌شود.»

خانه ماندن شرط و شروط دارد
صحبت‌های او سر درددل بقیه شناگران چشمه‌علی را هم باز کرده و تعداد زیادی از آنها با سر و موی خیس دور ما حلقه زده‌اند. «محمدحسین حسنی» که از قلعه علیمون برای آبتنی به چشمه‌علی آمده، می‌گوید: «خانه ما فقط ۴۰ متر است و حیاط هم ندارد. اگر ما هم مثل ویلاهایی که در سریال‌های تلویزیون نشان می‌دهند، حیاطی بزرگ داشتیم همانجا تاب وصل می‌کردیم، دوچرخه‌سواری می‌کردیم و از خانه بیرون نمی‌آمدیم، ولی حالا تنها وسیله سرگرمی ما تلویزیون است که برنامه‌های آن جذابیتی ندارد. فقط یکی، ۲ ساعتی که همراه دوستان خود به چشمه‌علی می‌آییم خوشحال هستیم.»
حتی «امیرسام» که فقط ۴ سال دارد، می‌داند کرونا خطرناک است و نباید در جاهای شلوغ بازی کند. او که همراه برادر ۱۱ ساله‌اش «امیررضا» به چشمه‌علی آمده با لحن کودکانه‌اش می‌گوید: «اگر بابا برایم پلی استیشن بخرد در خانه می‌مانم و اینجا نمی‌آیم.»
 امیررضا که انگار امیدوار است پدرش این گزارش را بخواند و حرف‌های آنها را بشنود، فهرست شرط و شروط و خواسته‌های خودش و برادرش را تکمیل می‌کند: «اگر بخرد باید اجازه دهد آن را به تلویزیون وصل کنیم تا بتوانیم بازی کنیم. پدرم خیلی مراقب وسایل خانه است و حتی اگر پلی استیشن بخرد راضی نمی‌شود آن را به تلویزیون وصل کنیم.»

در خانه حمام نداریم
«محمدامین گودرزی» ۱۳ سال دارد و هر روز راه دراز محله فیروزآباد تا چشمه‌علی را طی می‌کند تا ساعتی را به آبتنی بگذراند. محمدامین می‌گوید: «ما و صاحبخانه از حمام مشترک استفاده می‌کنیم و فقط روزهای جمعه حق داریم از حمام استفاده کنیم. در این روزهای گرم اگر چشمه‌علی نباشد از گرما هلاک می‌شوم.»
بسیاری از شناگران نوجوان چشمه‌علی آمار مرگ و میر کرونا را کاملاً دنبال می‌کنند. حتی به خوبی می‌دانند کرونا دلتا در کمین کودکان و نوجوانان است و پیر و جوان نمی‌شناسد، اما احساس نیاز آنها به تفریح و سرگرمی بر احتیاط و دوراندیشی‌شان می‌چربد. آنها توانسته‌اند خانواده‌های‌شان را هم با خود همراه کنند.
«راضیه امیری» که روی نیمکت‌های بوستان منتظر پسرش «امیرعلی» است می‌گوید: «می دانم اوضاع خطرناکی است و از بیمارشدن پسرم می‌ترسم، ولی آنقدر در خانه کلافه و افسرده است که حرفش را قبول می‌کنم و او را به اینجا می‌آورم.»پدر امیرعلی کارگر ساختمان است و وقتی به خانه می‌آید دوست دارد خانه آرام باشد تا کمی استراحت کند.

چشمه‌علی، هسته اولیه تمدن ری
تاریخ تمدن و جوشش چشمه‌علی به ۶ هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد. بر اساس اسناد تاریخی نخستین ساکنان ری کهن در اطراف این چشمه باستانی یکجانشین شدند و زندگی کوچ‌نشینی را ترک کردند. در کتاب‌های قدیمی از «چشمه‌علی» به‌عنوان «نهر سورن» نام برده شده است. «سورن» نام یکی از ۷ خاندان صاحب‌منصب ری در دوران ساسانی بوده که به چشمه‌ها و چاه‌های آب ری رسیدگی می‌کردند. در کاوش‌های باستان‌شناسی که توسط کاوشگری فرانسوی به نام «اریک اشمیت» انجام شد، در اطراف چشمه نشانه‌هایی از ۳ دوره ماقبل تاریخ، دوران اسلامی و اشکانی کشف شد که قدمت طولانی این چشمه را نشان می‌دهد. آب چشمه‌علی از جاجرود و قیطریه تأمین می‌شود. این چشمه در گذشته بسیار پرآب بود و باغ‌ها و کشتزارهای ری را سیراب می‌کرد. آبتنی در چشمه‌علی از سالیان د‌ور مرسوم بوده و اهالی در ایام نزدیک نوروز فرش‌ها و قالیچه‌های خود را در آب این چشمه می‌شستند.