رویش بهاری در بازار کار

آمارها از کاهش یک‌درصدی نرخ بیکاری در فصل بهار امسال نسبت به بهار سال قبل حکایت دارد؛ آن هم در شرایطی که در سایه کاهش محدودیت‌های کرونایی، نرخ مشارکت اقتصادی افزایش پیدا کرده و روند خروج نیروی کار از بازار متوقف شده است.
به گزارش همشهری، اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار کشور در فصل بهار1400 نشان می‌دهد: در این فصل بیش از ۴۹۹هزار نفر به جمعیت فعال از نظر اقتصادی (شاغل و بیکار) افزوده شده و عملا روند ریزش نیروی کار در دوره کرونا شکسته شده است. در این شرایط با کاهش یک‌درصدی نرخ بیکاری، جمعیت شاغلان ۱۵ساله و بیشتر به ۲۳میلیون و ۶۷۶هزار نفر رسیده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۷۱۳هزار نفر افزایش داشته است.

نرخ بیکاری 8.8درصدی
زمانی که در سند چشم‌انداز 20ساله مقرر شد ایران از نظر اقتصادی به جایگاه برتر در منطقه برسد، کاهش نرخ بیکاری یکی از ملزومات تحقق این سیاست عنوان شد که البته تحقق آن با تحولات اقتصادی دهه90 بسیار سخت به‌نظر می‌رسید؛ اما حالا فارغ از نحوه تحقق نرخ بیکاری تک رقمی، آمارهای رسمی از کاهش نرخ بیکاری کشور به محدوده 8.8درصدی حکایت دارد! البته برای تحقق اهداف سند چشم‌انداز 20ساله تا افق1404، باید نرخ مشارکت اقتصادی ایران نیز حداقل به بیش از 50درصد می‌رسید تا با اتکا به رشد اقتصادی ناشی از فعالیت نیروی مولد کشور، اقتصاد به جایگاهی قابل توجه برسد.
این در حالی است که فعلا نرخ بیکاری نیز به‌دلیل کاهش نرخ مشارکت اقتصادی و خروج مستمر نیروی کار از بازار، تک‌رقمی شده و نمی‌تواند یک دستاورد با ارزش تلقی شود. مرکز آمار ایران نرخ بیکاری گروه سنی ۱۵سال و بیشتر در بهار امسال را با یک‌درصد کاهش نسبت به بهار سال قبل ۸.۸درصد و نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ تا ۲۴سال را با 2.4درصد کاهش ۲۲.۱درصد اعلام کرده است.

بازگشت نیروی کار
نتایج بررسی‌های مرکز آمار ایران حاکی از این است که در بهار امسال نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15ساله و بیشتر با 0.4درصد افزایش به 41.4درصد رسیده و روند منفی این شاخص متوقف شده است. در نتیجه این اتفاق در مقایسه با فصل مشابه سال قبل، بیش از ۴۹۹هزار نفر به جمعیت فعال اقتصادی (شاغل و بیکار) افزوده شده درحالی‌که این میزان در فاصله بهار۱۳۹۸ تا بهار۱۳۹۹ کاهشی معادل یک و نیم میلیون نفر را تجربه کرده است.
البته بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود بازگشت بخشی از نیروی کار خارج شده در دوره کرونا، همچنان جمعیت فعال اقتصادی ایران حدود یک میلیون و 493هزار نفر کمتر از بهار 1398 است. براساس آمارها جمعیت فعال ایران در بهار1398 معادل ۲۷میلیون و ۴۶۰هزار نفر بوده، درحالی‌که در بهار امسال با وجود افزایش 0.4درصدی از 25میلیون و ۹۶۷هزار نفر فراتر نرفته است.

افزایش شاغلان
در بهار امسال، جمعیت شاغلان ۱۵ساله و بیشتر در اقتصاد ایران 0.8درصد نسبت به بهار سال قبل افزایش پیدا کرده و در این فصل ۲۳میلیون و ۶۷۶هزار نفر مشغول به فعالیت بوده‌اند که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۷۱۳هزار نفر بیشتر است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در بهار۱۴۰۰، بخش خدمات با 48.8درصد بیشترین سهم اشتغال را به‌خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با 33.2درصد و کشاورزی با 17.9درصد قرار دارند. این آمارها حاکی از این است که در بهار امسال اشتغال بخش خدمات 0.9درصد و اشتغال بخش کشاورزی 0.7درصد کاهش پیدا کرده اما در مقابل اشتغال در بخش صنعت 1.4درصد معادل 581هزار و 47نفر در مقایسه با بهار1399 افزایش یافته است. 
نکته دیگر اینکه بررسی سهم اشتغال ناقص جمعیت ۱۵ساله و بیشتر نشان می‌دهد که در بهار امسال  ۸درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و...) کمتر از ۴۴ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند.
این در حالی است که ۳۶.۴درصد از شاغلین ۱۵ساله و بیشتر، ۴۹ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند؛ یعنی در این فصل 2.3میلیون نفر از شاغلان کشور با وجود اینکه توانایی و تمایل 44ساعت کار در هفته را داشته‌اند، به دلایل مختلف موفق به این میزان کارکرد نشده‌اند اما حدود 3برابر این تعداد در هفته بیش از ساعت موظفی کار کرده‌اند.

بیکاری ۲۲،۱درصدی جوانان
نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در بهار امسال ۲۲،۱درصد بوده که نسبت به فصل مشابه در سال قبل ۲.۴درصد کمتر است. همچنین بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ساله نیز نشان می‌دهد که در بهار امسال ۱۵، ۶ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به بهار۱۳۹۹، به میزان ۱.۱درصد کاهش یافته است. 
براساس آمارها در بهار امسال 924هزار و 394نفر از جمعیت 15ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی با وجود اینکه حاضر به انجام فعالیت اقتصادی بوده‌اند موفق به یافتن شغل نشده و بیکار مانده‌اند. عدم‌تناسب میان آموزش‌های فارغ‌التحصیلان با نیازهای بازار کار و بنگاه‌های اقتصادی همواره یکی از دلایل عمده بالا ماندن نرخ بیکاری این افراد بوده است؛ اما آنگونه که در گزارش شاخص مدیران خرید اقتصاد در ماه‌های اخیر آمده است، متناسب نبودن هزینه معیشت با دستمزد پرداختی در بنگاه‌های اقتصادی نیز به یکی از عوامل انصراف شاغلان از ادامه فعالیت تبدیل شده و عملا به بالا ماندن نرخ بیکاری به‌خصوص برای جمعیت تحصیل‌کرده که انتظار دستمزد عادلانه‌تری برای تخصص خود دارند، کمک کرده است.