ورود زنان ایرانی به مذاکرات

ماجرای حضور زنان در تیم های مذاکره کننده از بعد از پیروزی انقلاب تا کنون فراز و نشیب زیادی داشته؛ از حضور2 زن در مذاکرات سطح بالا با اروپا  تا حضور یک زن در مذاکرات سوریه.

 فرزانه شرفبافی، مدیر عامل هما و شیوا راوشی از بانک مرکزی 2زن شرکت کننده در مذاکرات کمیسیون برجام بودند که حضورشان در هتل کوبورگ وین در سال گذشته خبر ساز شد. اخیرا هم حضور یک زن در مذاکرات هیات ایران با نماینده سازمان ملل در امور سوریه بار دیگر توجه را به حضور زنان در مذاکرات جلب کرد.

حسین جابری انصاری، دستیار وزیر خارجه و نماینده ایران در مذاکرات آستانه اخیرا در کانال تلگرامی‌اش عکسی را منتشر کرد و نوشت: خانم حاضر در مذاکرات امروز ما با استفان دیمیستورا در تهران، خانم فهیمه عباسی، کارشناس تلاشگر امور سوریه و همکار اینجانب در حوزه دستیار ارشد وزیر خارجه در امور ویژه سیاسی است. این موضوع اگر چه مورد توجه برخی رسانه‌ها قرار گرفته و برجسته شده است، اما نخستین‌بار نیست که اتفاق می‌افتد و به‌طور مشخص در مذاکرات متعدد اینجانب در 2سال گذشته با هیأت‌های مختلف خارجی و دو یا سه دور از مذاکرات بین‌المللی صلح سوریه در آستانه، خانم عباسی به‌عنوان عضو هیأت ایران حضور داشته است.

به ارتقای جایگاه و نقش‌آفرینی بانوان همکار و تلاشگر خود در وزارت امور خارجه باور داشته و اطمینان دارم این نقش در آینده با تأثیرگذاری بانوان توانمند شاغل در وزارت امور خارجه بیشتر و بارزتر خواهد شد.

تصویر خبرنگار همشهری از مذاکرات سوریه در آستانه قزاقستان که اسفند سال گذشته برگزار شد هم نشان می‌دهد که زن مورد اشاره جابری انصاری در ترکیب تیم ایران حضور داشت و در ردیف دوم نشسته است.

اما این نخستین‌بار نیست که یک زن در عرصه دیپلماسی فعالیت دارد. تا پیش از روی کار آمدن دولت روحانی حضور زنان در وزارت خارجه محدود به اداره کل بانوان بود که البته به‌صورت عرفی مسئولیت آن با همسر وزیران خارجه قبلی بوده؛ کما اینکه یکی از انتقاد‌ها به منوچهر متکی وزیر اسبق خارجه، گماردن همسرش به‌عنوان مشاور وزیر در امور بانوان بود. هرچند برای کسانی که با مسائل دیپلماتیک آشنایی دارند حضور همسر وزیر در کنار او با توجه به رفت‌وآمد‌ها و اینکه مقامات خارجی بعضا زن هستند یا با همسرانشان در برنامه‌های رسمی شرکت می‌کنند دور از انتظار نیست.

با تشکیل دولت یازدهم زنان به یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های دیپلماتیک رسیدند. مرضیه افخم به‌عنوان سخنگوی وزارت خارجه منصوب شد که شاید رسمی‌ترین سمت دیپلماتیک به شمار برود. افخم البته یک رکورد دیگر را هم از آن خود کرد و به‌عنوان نخستین سفیر زن دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی منصوب و روانه کوالالامپور پایتخت مالزی شد.

اما با جدی‌تر شدن مذاکرات هسته‌ای بین ظریف و موگرینی به‌خصوص هنگام ملاقات هیأت‌های ایرانی با اروپایی‌ها، زنانه و مردانه بودن هیأت‌ها بیشتر به چشم آمده و این در هنگام سفر موگرینی به تهران و ملاقات ظریف با موگرینی در اسلو به اوج خود رسید؛ زمانی که موگرینی عکس دیدار خود با هیأت ایرانی را در توییتر منتشر کرد و البته بدون اشاره مستقیم زنانه و مردانه بودن ترکیب را به رخ کشید.



در آن زمان پایگاه اینترنتی کوارتز همان عکس را منتشر کرد و دیدار را از این جنبه که همه اعضای هیأت ایرانی مرد و همه اعضای هیأت اروپایی زن بودند، مورد بررسی قرار داد و نوشت: این تصویر بسیار جالب توجه است. ظریف و هیأت مردانه‌اش مقابل موگرینی و هیأت زنانه‌اش نشسته‌اند.    

با این حال کمی اگر به عقب برگردیم می‌توان به حضور زنان در ترکیب هیأت اعزامی ایران برای ابلاغ پیام امام خمینی(ره) به گورباچف رئیس‌جمهور شوروی سابق هم اشاره کرد. مرضیه حدیده‌چی‌ دباغ کسی بود که ماجرای دست دادن گورباچف با او و در مقابل نحوه دست دادن دباغ با رئیس‌جمهور  وقت شوروی همواره در مناسبات زنان ایرانی با خارجی‌ها مورد استناد قرار می‌گیرد؛ بعد از حضور دباغ در هیأت ایرانی اعزام شده به شوروی دیگر کمتر اثری از حضور زنان در هیأت‌‌های مذاکره‌کننده و دیپلماتیک دیده می‌شود به طوری که معصومه ابتکار در ذکر خاطراتش از مذاکرات آزادی گروگان‌های آمریکایی و پیمان الجزایر به همین موضوع اشاره کرده و می‌نویسد: «ما دانشجویان هیچ‌گاه در اجرای فرآیند آزادی گروگان‌ها و پیمان الجزایر دخالت نداشتیم. هیچ کس با ما مشورت نکرد و ما را در جریان نگذاشت. تنها پس از تکمیل همه کارها، بهزاد نبوی درخواست کرد که با رهبران گروگانگیران ملاقات کند.»‌