بخش انرژی لبنان، بار دیگر در آستانه فروپاشی کامل است و دولت بار دیگر، به جای حل کردن همیشگی مشکل، به فکر بریز و بپاش بیشتر افتاده است.
به گزارش الجزیره، پول شرکت تولیدکننده دولتی برق لبنان (ای‌دی‌ال) برای خرید سوخت تمام‌شده و دولت هم در نامه‌ای به بانک مرکزی، خواسته است بخشی از منابع ارزی خود را در اختیار این شرکت قرار دهد. یک منبع دولتی به الجزیره گفته است که دولت خواستار 200میلیون دلار شده است. یارانه‌های بانک مرکزی که تخمین زده می‌شود حدود 15میلیارد دلار باشد، به‌شدت در حال تضعیف هستند و گفته می‌شود بخش تولید نیروی ناکارآمد و گران لبنان، عامل اصلی بروز این وضعیت است.
در‌ماه می، ریموند غجر، وزیر انرژی لبنان گفته بود هدررفت بخش نیرو در لبنان سالانه معادل 1.6میلیارد دلار از بودجه عمومی این کشور است. برخی کارشناسان این رقم را 2میلیارد دلار عنوان کرده‌اند. این یعنی 3درصد اقتصاد لبنان و نیمی از بدهی‌های عمومی دولت این کشور. مارک ایوب، محقق انرژی در دانشگاه آمریکایی بیروت گفته است: «در نبود راه‌حل‌های سیاسی، ما فقط وقت‌کشی می‌کنیم. اگر 200میلیون دلار اختصاص دهیم، فقط 2تا 3ماه دیگر دوام می‌آوریم. بعد از آن چه؟ ما نمی‌توانیم اینطور ادامه دهیم.»
اقتصاد ویران
برخی طرح‌هایی که می‌توانند راهگشا باشند یا شکست خورده‌اند یا متوقف شده‌اند. یکی از اینها، برنامه خدمات پزشکی در مقابل سوخت با عراق بود که قرار بود در سفر حسن دیاب، نخست‌وزیر موقت در ماه آوریل به عراق نهایی شود. با این حال به‌خاطر مسائل امنیتی، دیاب به عراق نرفت و این طرح هم امضا نشد. هفته گذشته سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله هم گفته بود که آماده است برای خرید سوخت از ایران با تهران مذاکره کند.
خانواده‌های لبنانی 3دهه است که روزانه شاهد قطع برق هستند. در بیروت، قطع برق روزانه 3ساعت طول می‌کشد، اما زمان آن در مناطق دوردست بیشتر است. آنهایی که توانایی مالی داشته باشند از ژنراتورهای خصوصی برای تامین برق خود استفاده می‌کنند و با وجود این وضعیت اسفناک، دولت همچنان به ساختار ناکارآمد و فربه تامین نیرو، یارانه می‌دهد. برخی کارشناسان معتقدند مشکل تامین نیرو، همین رویکرد دولت است.
درحالی‌که شهروندان و کارشناسان به بخش ناکارآمد تامین نیرو حمله می‌کنند، نشانه‌های آشکار و نگران‌کننده‌ای نمایان شده است که نوید ناکامی لبنان برای روشن نگه داشتن چراغ‌ها را می‌دهد. لبنان از یک بحران اقتصادی ویران‌کننده رنج می برد، واحد پول ملی آن 85درصد ارزش خود را از دست داده و قیمت غذا در این کشور یکی از بالاترین قیمت‌ها در سراسر دنیاست.
امروزه، قطع برق، حتی در بخش‌های مرفه‌نشین بیروت هم بیشتر شده است. نیروگاه‌ها، بدون دسترسی به سوخت، در حال تعطیل شدن هستند. در برخی موارد شرکت نیروی دولتی نمی‌تواند پول نفتکش‌هایی را که به این کشور رسیده و لنگر انداخته‌اند بپردازد. اخیرا، ترکیه هم که یک چهارم برق لبنان را تامین می‌کرد، به‌خاطر بدقولی‌های مالی لبنان بخشی از صادرات برق را به این کشور قطع کرده است.
تامین‌کنندگان ژنراتور هم گفته‌اند که نمی‌توانند به کارشان ادامه بدهند چون هزینه‌ها به‌صورت سرسام‌آوری بالا رفته‌اند. برخی از آنها برای ادامه کسب‌وکارشان مجبور هستند که از بازار سیاه سوخت تهیه کنند.
وعده‌های توخالی
برای بیش از یک دهه، مقامات لبنانی وعده داده‌اند که در بخش نیرو اصلاحات بنیادینی اعمال خواهند کرد. برخی از این وعده‌ها تنوع بخشیدن به مبدأ تامین سوخت، احداث نیروگاه‌های بیشتر و حتی استفاده از پنل‌های خورشیدی و مزارع بادی بوده است.
بخشی از این وعده‌ها از برنامه جاه‌طلبانه جبران باسیل، وزیر انرژی لبنان در سال2010 سرچشمه می‌گیرد. جانشینان او از آن زمان معمولا از همان حزب باسیل هستند و او در تمام این سال‌ها برای عملی‌شدن این وعده‌ها تلاش کرده است.
اما اصرار لجوجانه وزارت انرژی بر این طرح، نتیجه نداده است. یک مسئله این است که اجرای آن به‌شدت گران است. باسیل در آن زمان گفته بود که طرح با آورده 1.55میلیارد دلاری دولت، 2.32میلیارد دلاری بخش خصوصی و کمک 2.65میلیاردی جامعه جهانی قابلیت اجرا دارد.
از آن زمان وضعیت لبنان به‌شدت بدتر شده است و در سال2018، دولت این کشور از جامعه جهانی خواستار 5.6میلیارد دلار برای هزینه در بخش نیرو شده بود. جامعه جهانی گفته است تنها وقتی که لبنان اصلاحات اقتصادی مدنظر سازمان‌های مالی بین‌المللی را اعمال کند حاضراست به این کشور کمک کند.
امید به انجام این اصلاحات، فعلا پوچ است چون دولت موقت، عملا زمان و مشروعیت انجام آنها را ندارد. یک منبع دولتی در این‌باره به الجزیره گفته است: «دولت موقت نمی‌تواند تصمیمات مالی بگیرد. مشکل اصلی این است که یک دولت تمام عیار در لبنان وجود ندارد.» لبنان 10ماه است که دولت ندارد و تقابل بین میشل عون، رئیس‌جمهور و سعد حریری، نخست‌وزیر منتخب، بن‌بستی ویرانگر در این کشور ایجاد کرده است. حتی تلاش‌های امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه که وعده داده بود کمک‌های جهانی را به لبنان خواهد آورد، نتوانسته این گره را باز کند.
اما حتی اگر پول هم تزریق شود، موانع سیاسی مشکل‌زا خواهند بود. نمونه آن پیشنهاد احداث یک نیروگاه در سال2019 بود. مخالفان می‌گفتند که وزیر انرژی، محل این نیروگاه را به‌خاطر انگیزه‌های سیاسی در کنار یک شهر مسیحی احداث می‌کند.
حتی خود شرکت تامین نیروی دولتی لبنان هم کاملا سیاسی است. اعضای هیأت مدیره آن، سال گذشته در روندی کاملا تیره و مبهم انتخاب شدند و طبیعتا مخالفان به انگیزه‌های سیاسی در آن اشاره کرده‌اند. این شرایط شمارش معکوس برای خاموشی سراسری و همیشگی در لبنان را آغاز کرده است. جسیکا عبید، مشاور سیاستگذاری‌های انرژی به الجزیره گفته است که لبنان فقط یک سال می‌تواند چراغ‌ها را روشن کند؛ «در شرایط فعلی من گمان می‌کنم که روبه‌روز در حال ضعیف‌تر شدن خواهیم بود و هرچه را که از پول صندوق ارزی مانده است، خرج خواهیم کرد. ما با بحرانی در حال شکل‌گیری مواجه هستیم.»
جهان‌نما/ لبنان، در آغوش بحران خاموشی
لبنان، بعد از سال‌ها بی‌توجهی به اصلاحات زیرساختی پول کافی برای روشن نگه داشتن چراغ‌ها ندارد
در همینه زمینه :
