چشم‌انداز بازار سهام در روز‌های آینده

با تداوم روند نزولی بازار سهام در9‌ماه گذشته اکنون این پرسش مطرح است که این روند نزولی تا کجا ادامه دارد. برخی تحلیلگران بر این باورند که بازار سهام به نقطه پایان نزول نزدیک‌تر شده است با این حال برخی تحلیلگران همچنان بر این باورند که بازار سهام به اصلاح بیشتری نیاز دارد.
به گزارش همشهری، با وجود صعود اندک شاخص بورس در روز‌های پایانی هفته گذشته، نمودار‌ها نشان می‌دهند که روند اصلی بازار سهام همچنان نزولی است. کارشناسان بر این باورند که بازار سهام تحت‌تأثیر فضای سیاسی کشور ازجمله انتخابات ریاست‌جمهوری و مذاکرات هسته‌ای در وین است. به زعم آنها ابهام در مورد سیاست‌های رئیس‌جمهور بعدی در مورد روابط بین‌الملل و اقتصاد، فضای تحلیلی بازار سهام را با ابهام مواجه کرده است و همین عامل یکی از دلایل افزایش سرعت نزول بورس از ابتدای سال تاکنون است. با این دیدگاه می‌توان انتظار داشت با رفع ابهام‌های سیاسی ناشی از انتخابات ریاست‌جمهوری، فضای عمومی بازار سهام شفاف‌تر شود؛ چرا که این انتخابات روشن می‌کند که رویکرد اقتصادی ایران و نحوه تعامل با جهان در دهه آینده چگونه خواهد بود و این موضوع نقش زیادی در کارکرد و عملکرد شرکت‌های بورس دارد. با این حال برخی کارشناسان فارغ از اثرگذاری‌های سیاسی بر فضای بازار سرمایه بر این باورند که به‌دلیل نزول شدید قیمت‌ها بازار سهام رفته‌رفته به نقطه پایان نزول نزدیک می‌شود اما در نقطه مقابل دسته دوم از تحلیلگران هنوز بر این باورند که بازار سهام به اصلاح بیشتری نیاز دارد.

جذاب‌تر شدن قیمت‌ها
به زعم دسته‌ای از تحلیلگران بازارسهام، نزول 3700هزار میلیارد تومانی بازار سهام از مرداد‌ ماه سال گذشته منجر به این شده است که قیمت سهام شرکت‌ها به پایین‌ترین حد خود برسد و همین عامل جذابیت را برای سرمایه‌گذاری در بورس بیشتر کرده است؛ چرا که قیمت سهام شرکت‌ها به پایین‌ترین حد خود رسیده است و نمی‌توان انتظار داشت که قیمت سهام شرکت بیش از این کاهش یابد. رسول جاویدی یک تحلیلگر بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که آیا اکنون فرصت مناسبی برای خرید سهام در بورس است می‌گوید: شاید در برخی نمادها به‌ویژه سهام شرکت‌هایی که سود تقسیمی مناسبی دارند، زمان مناسبی برای خرید باشد چراکه سهام این شرکت‌ها عمدتاً به لحاظ تحلیلی و با درنظر گرفتن درآمد فروش و قیمت‌های جهانی ارزنده هستند. او می‌افزاید: در یک‌ماه اخیر هم خریدارانی در این نمادها فعال‌شده‌اند و شاهد فشار فروش سنگین در سهام برخی شرکت‌ها نبوده‌ایم. این اتفاق نویدبخش نزدیک شدن به تعادل در بازار سرمایه است. ولی هنوز سهام شرکت‌های کوچک بازار، با تعادل فاصله دارند و بعضاً بازگشایی‌هایی با افت ۴۰ تا ۵۰ درصدی مواجه می‌شوند. محسن عباسی یک تحلیلگر دیگر بازار سرمایه دراین باره می‌گوید: نقدینگی سال ۹۹ هیچ وقت به این زودی به بورس برنمی‌گردد زیرا آن فضای فکری و اعتماد عمومی دیگر وجود ندارد اما مردم هم به بورس ارزان و ارزنده بی‌تفاوت نخواهند بود؛ بنابراین صعود دوباره بازار را باید در سهام شرکت‌های کوچک و متوسط جست‌وجو کرد.
او می‌افزاید: این به منزله ‌رشد نکردن سهام سایر شرکت‌ها نیست و قطعا سهام بنیادی و بزرگ هم رشد خواهند کرد اما بالا بودن میزان سهام شناور آزاد این شرکت‌ها و ضعف نقدشوندگی، تمایل به خرید سهام بنیادی کوچک و ارزان را بیشتر خواهد کرد و در یک دوره مشابه ‌احتمالا درصد بازده بیشتری را ثبت خواهند کرد.

نیاز به اصلاح بیشتر
با وجود آنکه دسته‌ای از تحلیلگران بر این باورند که بازار سهام به‌دلیل نزول‌های سنگین و به این دلیل که قیمت سهام شرکت‌ها به‌شدت ارزان شده به مرحله جذابی برای خرید رسیده است، برخی تحلیلگران می‌گویند بازار سهام هنوز به اصلاح یا نزول بیشتری نیاز دارد. اشاره این دسته از تحلیلگران به نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار سهام و مقایسه آن با دوره‌های گذشته است
 این نسبت به نوعی نشان می‌دهد که قیمت سهام شرکت‌ها تا چه حد گران یا ارزان شده است. در واقع با رشد قیمت سهام شرکت‌ها این نسبت افزایش می‌یابد و با افت قیمت سهام شرکت‌ها این نسبت کاهش می‌یابد و این نشان می‌دهد که قیمت سهام شرکت‌ها گران یا ارزان شده است.  در طول دهه‌های متوالی نسبت قیمت به درآمد بازار سهام در محدوده 6.5 تا 7.5مرتبه بوده است اما اکنون این نسبت در محدوده 12مرتبه است. بنابر این دسته دوم تحلیلگران بر این باورند که زمانی می‌توانیم از ارزنده‌تر شدن قیمت سهام شرکت‌های بورس صحبت کنیم که این نسبت به محدوده تاریخی خود باز گردد، به‌ویژه آنکه هم‌اکنون نرخ بهره در محدوده 20درصد است بنابراین نسبت قیمت به درآمد بازار سهام باید به محدوده تاریخی خود یعنی همان محدوده 6.5تا7.5مرتبه بازگردد تا بتوانیم از ارزان شدن قیمت سهام شرکت‌ها صحبت کنیم. با این استدلال دسته دوم تحلیلگران بر این باورند که بازار سهام هنوز به اصلاح بیشتری نیاز دارد. مگر اینکه میزان سودآوری شرکت‌های بورس افزایش یابد که منجر به کاهش این نسبت در بازار سهام شود.
حمید مرتضی کوشکی، یک کارشناس بازار سرمایه در این‌باره به بورس نیوز می‌گوید: اگرچه بعضی سهامداران به مفهوم نسبت قیمت به در آمد (P/E) اعتقادی ندارند، اما در بسیاری از کتب مالی برای تحلیل و تفسیر بازار سرمایه از این نسبت استفاده ‌شده و از نظر بنیادی، این نسبت نشان‌دهنده آن است که بابت سودی که محقق شده یا انتظار می‌رود در آینده محقق شود، چه میزان پرداختی خواهد داشت.
او توضیح می‌دهد: از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۳۹۸ نسبت قیمت به درآمد بازار سرمایه حدود ۶ تا ۷ بوده است. ولی در سال ۱۳۹۹ بازار سرمایه نسبت‌های بسیار بالاتری به‌خود دیده و این اتفاق به‌نوعی، جادوی بازار بوده است. درحالی‌که تغییر خاصی در اقتصاد کشور ایجاد نشده بود که نسبت قیمت به درآمد بازار به اعداد بسیار بالاتر گرایش پیدا کند. به‌گفته او هرچند بازار سرمایه از نرخ ارز و قیمت‌های جهانی تأثیر می‌پذیرد و با افزایش نرخ ارز یا قیمت‌های جهانی، نسبت قیمت به درآمد کل بازار یا گروهی خاص امکان رشد دارد؛ ولی نسبت‌های غیرمنطقی قابل‌پذیرش نیست. او اضافه می‌کند: نسبت قیمت به درآمد فعلی بازار سرمایه باوجود افت شدید قیمت‌ها، هنوز با میانگین سال‌های قبل فاصله دارد و در حدود ۱۰ مرتبه است. بنابراین از منظر تحلیلی انتظار می‌رود این نسبت ۳ واحد دیگر کاهش یابد. این کاهش هم می‌تواند از مسیر اصلاح قیمت سهام ایجاد شود و هم می‌تواند از مسیر افزایش مخرج کسر (افزایش سود شرکت‌ها) محقق شود. درنظر داشته باشید که هنوز چند شرکت بزرگ بازار سرمایه که حدود ۸درصد از ارزش بازار سرمایه را به‌خود اختصاص داده‌اند، گزارش‌های خود را منتشر نکرده‌اند.