یادداشت
اهمیت باغ گیاه‌شناسی برای تهران
حسین آخانی_استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران
اول خرداد روز جهانی تنوع‌زیستی و دوم خرداد زادروز پدر علم تنوع‌زیستی، «کارل‌لینه» است. شاید هیچ تاریخی بهتر از امروز نمی‌توانست برای آغاز به‌کار ساخت یک باغ گیاه‌شناسی برای شهر تهران مناسب باشد. باغ‌های گیاه‌شناسی از مهم‌ترین عناصر علمی و فرهنگی در توسعه شهری در دنیای جدید هستند. کارکردهای یک باغ گیاه‌شناسی بسیار زیاد است. آموزش شهروندی با رویکرد سلامت اجتماعی و توسعه پایدار، افزودن به سرانه فضای سبز در شهرها، انجام تحقیقات علمی برای فضای سبز سازگار با اقلیم هر منطقه، ارائه اطلاعات در رابطه با طبیعت به شهروندان مانند نام علمی گیاهان و رویشگاه و شرایط رویش آنها در سراسر دنیا، ایجاد محیط سالم و مناسب برای خانواده‌ها، کودکان و گردشگران، پژوهش و آموزش در زمینه گیاه‌شناسی، بوم‌شناسی، کشاورزی و آموزش حفاظت از طبیعت به دانش‌آموزان و دانشجویان، فراهم‌کردن محیط تعامل دانشگاهیان با شهروندان و ایفای نقش مستقیم علم در افزایش کیفیت زندگی شهروندان، ازجمله کارکردهای باغ‌های گیاه‌شناسی است.
فلات ایران یکی از مهم‌ترین مراکز تنوع گیاهی جهان است. ایران با داشتن بیش از 2هزار گونه انحصاری و نزدیک به 8هزار گونه گیاهی خودرو، یکی از مهم‌ترین مراکز تنوع گیاهی در کمربند خشک کره زمین است. با وجود این به‌ندرت در فضای سبز شهری از گونه‌های بومی ایران استفاده شده است. کمبود شدید آب و استفاده از گونه‌های با نیاز آبی بالا در فضاهای سبز شهری از مهم‌ترین دلایل نیاز به تعامل مدیریت شهری و دانشگاه‌ها در انجام پژوهش‌های مشترک به‌منظور انتخاب گونه‌های بومی و مقاوم برای عبور از بحران کم‌آبی است.
از سوی دیگر، تخریب محیط‌زیست و افزایش گرمای کره‌زمین نه‌تنها گونه‌های زیادی را از بین برده است، بلکه بقای بسیاری از گونه‌های گیاهی ارزشمند را تهدید می‌کند. کشور ایران به‌رغم توسعه کمی در آموزش‌عالی، در موضوع ساخت باغ‌های گیاه‌شناسی از فقیرترین کشورهای جهان است. وجود فقط یک باغ گیاه‌شناسی فعال در ایران از میان 3هزار و 664باغ گیاه‌شناسی جهان، نشان از ضرورت ایجاد باغ‌های گیاه‌شناسی بیشتر در ایران دارد. به‌همین دلیل شهرداری تهران و دانشگاه تهران امروز(یکشنبه) در تفاهمنامه‌ای که در بوستان گفتگو به امضا می‌رسد، ساخت باغ گیاه‌شناسی تهران را با غرس‌کردن نخستین نهال توسط شهردار تهران و رئیس دانشگاه تهران در زمینی به مساحت 20هکتار که نیمی از آن به شهرداری و نیم دیگر به دانشگاه تهران تعلق دارد، آغاز خواهند کرد. در این رخداد که به‌عنوان یک اتفاق تاریخی در مدیریت شهری در تعامل با بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین دانشگاه کشور تلقی می‌شود، نطفه ساخت باغ گیاه‌شناسی تهران در سال1400 کاشته می‌شود تا ارتباط فرزندان ایران با خاک و طبیعت زیبای این سرزمین بیشتر شود.
