دلایل کاهش نرخ بهره و رشد بورس

 رئیس‌کل بانک مرکزی دردیدار با برخی فعالان بازار سرمایه درباره کاهش تقاضا برای پول در ابتدای سال گذشته که به کاهش نرخ بهره و رشد شدید بورس منجر شد توضیح داد و بار دیگر تأکید کرد: این ادعا که بانک مرکزی نرخ بهره بین بانکی را کاهش داده، صحیح نیست. او همچنین نقش‌آفرینی نرخ بهره را در فراز و فرود یک سال گذشته بورس پذیرفت.
به‌گزارش همشهری، آغاز نزول بورس از مرداد‌ماه سال گذشته تاکنون بانک مرکزی را با این انتقاد مواجه کرده که سیاست‌هایش در کاهش نرخ بهره در اوایل پارسال به داغ شدن معاملات سهام و افزایش آن از اواسط سال99 به خروج نقدینگی از بازار سهام منجر شده است.
سال گذشته کاهش نرخ بهره تا مرز 8درصد موجب شد در طول 5‌ماه دست‌کم 120هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سهام تزریق شود و همین عامل یکی از دلایل رشد پرشتاب شاخص‌ها بود اما از پاییز پارسال با افزایش دوباره نرخ بهره جریان خروج نقدینگی از بازار سهام آغاز شد و همین عامل به پاشنه آشیل بازار سرمایه تبدیل شد. بانک مرکزی پیش از این اعلام کرده بود تغییر نرخ بهره در طول یک سال گذشته ناشی از سیاست‌های بانک مرکزی نبوده بلکه ناشی از وقوع کرونا و کاهش تقاضا برای پول بوده است. با این حال منتقدان بر این باورند که این همه ماجرا نیست و کرونا فقط یکی از دلایل کاهش نرخ بهره است.
 به زعم منتقدان یکی دیگر از دلایل کاهش نرخ بهره تلاش برای جبران کسری بودجه از طریق بازار سرمایه بود. به‌گفته منتقدان، دولت تمایل داشت با هدایت نقدینگی به بازار سرمایه شرایطی را فراهم کند تا با فروش سهام دولتی و اوراق بدهی تنگناهای مالی‌اش را جبران کند. با این حال، رئیس‌کل بانک مرکزی بر این باور است که کاهش نرخ بهره یک اقدام هدفمند نبوده است. او بار دیگر در یک نشست با 30نفر از فعالان بازارسرمایه تلویحی تأکید کرد کاهش نرخ بهره در ابتدای سال گذشته به‌دلیل وقوع کرونا بوده و  این ادعا که بانک مرکزی نرخ بهره بین بانکی را کاهش داده است صحیح نیست.

کاهش تقاضا برای پول
آنطور که رئیس‌کل بانک مرکزی گفته است؛ علت اصلی کاهش نرخ بهره در ماه‌های آغازین پارسال، کاهش تقاضا برای پول و علت کاهش تقاضا نیز وقوع کرونا بوده که همه این عوامل به هجوم نقدینگی به بازار سهام در سال گذشته منجر شده است.
عبدالناصر همتی که به تازگی نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری هم شده است در دیدار با برخی فعالان از بازار سرمایه گفت: ابتدای سال1399، اقتصاد ایران با شرایط حادث شده ناشی از شیوع ویروس کرونا مواجه شد، در نتیجه شیوع همه‌گیری کرونا فعالیت‌های اقتصادی کشور به‌شدت کاهش یافت؛ در این بین با تصویب ستاد ملی مبارزه با کرونا ۷۵هزار میلیارد تومان در اردیبهشت‌ماه۱۳۹۹، برای کمک به معیشت خانوارها و نیز اعطای تسهیلات یک‌میلیون‌تومانی و بخش‌های مختلف اقتصادی مطرح شد.
از‌طرفی برای تحقق این رقم، بانک مرکزی نیز نسبت به آزادسازی ۲۰هزار میلیارد تومان سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی اقدام کرد.
او ادامه داد: مجموع این اتفاقات موجب شد عرضه پول از تقاضای آن پیش بیفتد. بنابراین تحت این شرایط بانک‌ها با ۷۰هزار میلیارد تومان منابع مازاد بین بانکی مواجه شدند و نرخ بین بانکی به‌شدت کاهش یافت و بانک مرکزی به‌منظور جلوگیری از بحران پولی ناچار شد نرخ بازار بین بانکی را در محدوده 14-12درصد قرار دهد؛ درحالی‌که درحالت عادی بانک‌ها همیشه 15-10هزار میلیارد تومان پول نزد بانک مرکزی داشتند. این ادعا که بانک مرکزی نرخ بهره بین بانکی را کاهش داد، صحیح نیست. او افزود:پشت پرده رشد ۲۰درصد واحد پایه پولی در بهمن و اسفند۹۸، کسری بودجه ۶۰هزارمیلیارد تومانی دولت بوده است. پولی که قرار شد در قالب ۵میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت شود. همتی گفت: متعاقب این اتفاق به‌دلیل کرونا ۷۵هزار میلیارد تومان نیز بابت خسارت و بیکاری ناشی از کووید-۱۹ در قالب وام‌های یک میلیون تومانی با نرخ ۱۲درصد پرداخت شد که این نقدینگی با ضریب فزاینده 7.5درصد رشد کرد؛ پولی که بانک‌ها به‌دلیل شرایط خاص کرونا نتوانستند با آن کاری کنند.
رئیس بانک مرکزی همچنین افزود: بخشی از این پول به بورس آمد و آن شرایط عجیب در ماه‌های نخستین سال۹۹ رقم خورد.برای اینکه رشد پایه پولی را درک کنید باید بدانید که از اول ۹۸ تا بهمن۹۸ رشد پایه پولی ۱۰درصد بود، که این رقم در بهمن و اسفند۹۸  به 20درصد رسید.