گردشگری دیجیتال در شمال غربی

 سیدمرتضی احمدپور- خبرنگار

سازمان جهانی گردشگری چندی پیش اعلام کرد صنعت گردشگری به‌صورت میانگین با افت ۶۶درصدی در جهان مواجه شده است. در ایران نیز خبرها حاکی از آن است که تا پایان شهریور میزان خسارت کرونا به صنعت گردشگری کشور بیش از 14هزار میلیارد تومان بوده و این عدد براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تا پایان آبان‌ به بیش از ۴۲هزار میلیارد تومان رسیده. همه استان‌ها از این ویروس آسیب دیدند، اما در برخی استان‌ها علاوه بر آسیب‌های کرونا، جای گردشگران از زاویه‌ای دیگر هم خالی است؛ زیبایی‌های محصور در استان‌های شمال‌غرب کشور ازجمله اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، کرمانشاه و کردستان هنوز آنطور که باید گردشگران را به این بخش از ایران نیاورده است. همین موارد موجب شد مسئولان استانی و کشوری به فکر یک فرصت بیفتند؛‌ گردشگری دیجیتال تا هم بتوانند این صنعت را در زمانه کرونا سرپا نگه‌دارند و هم رویکرد جدیدی در حوزه گردشگری شمال‌غرب رقم بزنند.

گردشگری مجازی در شمال‌غرب
نخستین بار سازمان مدیریت صنعتی آذربایجان‌غربی 3سال پیش دوره‌های آموزشی دیجیتال مارکتینگ را برای علاقه‌مندان به حوزه گردشگری دیجیتال برگزار کرد که متأسفانه استمرار نداشت.
یکی از فعالان گردشگری مجازی با اشاره به شیوع کرونا برای دومین سال متوالی می‌گوید:«جهان پذیرفته است فعلا باید با کرونا کنار آمد و البته همزمان از زیبایی‌های خدادادی هم محروم نشد و به همین دلیل گردشگری مجازی در جهان به‌شدت در حال گسترش است.»
سبحان میرزایی با بیان اینکه در ایران از سال گذشته موضوع گردشگری مجازی با ترسیم مسیرهای گردشگری در استان‌های مختلف از جمله استان‌های شمال‌غرب ترسیم شده است، می‌افزاید: «11هزار کیلومتر مسیر گردشگری مجازی تعریف شده است.»
وی با بیان اینکه استان‌های شمال‌غرب کشور به‌ویژه 3استان شمالی و همسایه با کشورهای ترکیه، آذربایجان و عراق دارای جذابیت برای همسایه‌های خارجی هستند، معتقد است گردشگران در شرایط کرونایی علاقه‌مند به سفر با تورهای مجازی و حتی خرید اینترنتی صنایع‌دستی هستند که باید این نیاز تامین شود.

چالش‌های گردشگری مجازی
در شرایطی میرزایی به اهمیت گردشگری مجازی در کشور به‌ویژه بعد از شیوع کرونا اشاره می‌کند که به اعتقاد نادر اسدی از مدیران بازاریابی اینترنتی در تبریز زیرساخت‌های این نوع گردشگری نه‌تنها در استان بلکه در کشور هم مهیا نیست و شرکت‌های گردشگری به‌صورت جزیره‌ای در این زمینه عمل می‌کنند. وی به همشهری می‌گوید: «در زمینه گردشگری دیجیتال فاصله زیادی با دنیا داریم. با وجود اینکه در اغلب کشورهای جهان حتی کشورهای همسایه پایه گردشگری براساس پیش مطالعه‌های مجازی است، اما در کشور ما این نوع گردشگری شناخته شده نیست.»
به اعتقاد اسدی، معرفی نشدن واقعیت‌ها در دنیای مجازی و توسل به حقه‌های اینترنتی برای جذب گردشگر موجب شده است گردشگران در سفرهای واقعی با مناظری متفاوت روبه‌رو شوند که قابل‌قبول نیست. ضعف برنامه‌های نرم‌افزاری، نبود سرمایه‌گذار کافی و جای خالی آموزش به استفاده‌کنندگان از نرم‌افزارها به اعتقاد این مدیر بازاریابی اینترنتی از موانع پیش‌روی گردشگری دیجیتال محسوب می‌شود؛ به‌عنوان مثال تاکنون هیچ‌یک از مناظر طبیعی استان به‌صورت 360درجه‌ای پردازش کامل نشده یا اگر شده تصاویر جدید و به روز نبوده، زیرا این امر نیازمند سرمایه‌گذاری کافی و بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذار است.

مذاکره با پارک‌های فناوری
با وجود انتقاد به مشکلات زیرساختی در حوزه گردشگری دیجیتال مارکتینگ اما مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی معتقد است این استان نیروهای مستعد و جوان تحصیل‌کرده‌ای دارد که می‌توانند در حوزه فضای مجازی و استفاده از این فناوری‌های نوین برای توسعه گردشگری مورد استفاده قرار گیرند. احمد حمزه‌زاده به همشهری می‌گوید: «در 2سال گذشته توسعه دیجیتال مارکتینگ با توجه به شیوع کرونا مورد توجه قرار گرفت. در مذاکره‌ با مراکز علمی و فناورانه ازجمله ربع رشیدی و پارک‌های فناوری بر توسعه فضاهای گردشگری دیجیتال تأکید کردیم.» این مسئول با ابراز خرسندی از اینکه آذربایجان‌شرقی به‌عنوان محور 9استان در حوزه توسعه گردشگری دیجیتال مطرح است، می‌افزاید:‌ «باید بودجه‌ کافی برای توسعه و معرفی برنامه‌های توسعه دیجیتال مارکتینگ گردشگری درنظر گرفته شود.»

روش‌های نوآورانه در حوزه گردشگری
رئیس سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز و عضو کمیته گردشگری اتاق بازرگانی تبریز هم با اشاره به جلسه کمیته گردشگری کمیسیون اقتصاد دانش بنیان، کارآفرینی و گردشگری استان عنوان می‌کند: «در این جلسه برای نخستین بار و با توجه به شیوع کرونا بر روش‌های جدید گردشگری به‌ویژه گردشگری دیجیتال تأکید شد.»
رضا خلیلی با بیان اینکه سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز عکس‌های منحصر به‌فردی در حوزه معرفی نقاط دیدنی تبریز تولید کرده است، می‌گوید:‌ «این تصاویر از زوایای مختلف و هنرمندانه تهیه شده که می‌تواند تصویر خوبی از تبریز برای گردشگران به‌وجود آورد.»
وی بر توسعه بازارهای مجازی صنایع‌دستی تأکید می‌کند و می‌افزاید: «در این زمینه نیازمند تحول در تولید و عرضه محصولات هستیم.»
رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان‌شرقی هم به نکته دیگری اشاره می‌کند و آن، توسعه بودجه‌ای شرکت‌های دانش‌بنیان در استان است. عبدالرضا واعظی تأکید می‌کند که در یک‌سال اخیر با افزایش 2برابری بودجه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان موضوع اقتصادی کردن و تقویت بازاریابی دیجیتال بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

مکث
بازار دیجیتال صنایع‌دستی
محمد فرزاد، مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات آذربایجان شرقی با اشاره به راه‌اندازی بازار دیجیتال صنایع‌دستی در استان می‌گوید: «این بازار اواخر بهمن سال گذشته راه‌اندازی شد و در آن ده‌ها محصول صنایع‌دستی عرضه می‌شود. علاقه‌‌مندان به صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی می‌توانند با مراجعه به آدرس اینترنتی www.saraycrafts.ir علاوه بر آشنایی با هنرهای صنایع‌دستی استان به‌طور مستقیم اقدام به خرید آثار موجود در این سایت کنند.»