در ستایش‌دنیای شیشه‌ای

فاطمه عباسی

در چند روز گذشته 2ویدئوی پربازدید در فضای مجازی منتشر شد که در یکی از فیلم‌ها یکی از مسافران خانم پرواز آبادان به مشهد مدعی می‌شود ۴۰ نفر از مسافرانی که بلیت برایشان صادر شده صندلی ندارند. در فیلم هم می‌بینیم که عده‌ای مانند مسافران اتوبوس‌های بی‌آرتی وسط هواپیما ایستاده‌اند و منتظرند تکلیف‌شان معلوم شود. در ویدئوی دیگر 3کارگر یک شرکت لبنیاتی در خودروی حمل شیر مشغول پر کردن شیشه‌های نصفه شیر با آب هستند و مردی که این فیلم را گرفته توضیح می‌دهد که این افراد می‌خواهند با این کار سر مردم کلاه بگذارند. یک روز بعد از وایرال شدن این دو ویدئو و بلند شدن صدای اعتراض مردم، شرکت هواپیمایی مذکور، سازمان هواپیمایی کشوری، مدیر شرکت لبنیاتی و پلیس فتا نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و توضیح دادند که بخشی از ماجرا به شکل دیگری بوده و به مردم اطمینان دادند که به تخلفات رسیدگی می‌شود. حالا بیایید تصور کنیم این اتفاقات و اتفاقاتی از این دست به جای فروردین 1400، در فروردین 1380رخ می‌داد. جز کسانی که در صحنه حضور داشتند، نه‌تنها کسی از ماجرا خبردار نمی‌شد، بلکه در بیشتر مواقع افراد یا شرکت‌های مربوطه لزومی نمی‌دیدند توضیحی به کسی بدهند و ثابت کردن ماجرا برای رسیدگی نهادهای قضایی هم به همین راحتی نبود. اما خوشبختانه در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که «فضای مجازی» با همه بدی‌ها و آسیب‌هایش، توانسته در «گزارشگری تخلف» نقش خوبی ایفا کند و پرونده پنهان‌کاری را ببندد. حالا دیگر یکی از ابزار‌های پرکاربرد برای افشاگری و پیشگیری از فساد در دنیا، فضای مجازی است. مخصوصا حالا که موبایل‌های دوربین‌دار توانسته هر شهروند را به چشم بینای شهر تبدیل کرده و مسئولان را وادار کند که در برابر تخلفات پاسخگو باشند. اگر چه تهدیداتی هم در فضای مجازی وجود دارد که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و نباید یک موضوع را پیش از محرز شدن منتشر کرد، اما محدود کردن این فضا و فیلتر و حذف کردن برخی از بخش‌ها نمی‌تواند در روزگار فعلی سیاست درست و تأثیر‌گذاری باشد و در نهایت از آموزش و فرهنگسازی‌ می‌توان برای کم شدن تهدیدات این فضا استفاده کرد.