صلح؛ خواسته آیت‌الله و پاپ

سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار

 باز هم نام عراق در صدر رسانه‌های جهان قرار گرفته است؛ اگرچه این‌بار نه برای جنگ یا تروریسم، بلکه برای سفری تاریخی که نماد تسامح و گفت‌وگوی میان بزرگ‌ترین ادیان الهی جهان به‌حساب می‌آید. تصاویر ورود پاپ فرانسیس به فرودگاه بغداد و استقبال باشکوهی که روز جمعه در مسیر قصر ریاست‌جمهوری از وی صورت گرفت بازتاب گسترده‌ای در تمام رسانه‌های جهانی داشته است؛ از شبکه‌های خبری گرفته که لحظه به لحظه اخبار این سفر را پوشش می‌دهند تا روزنامه‌هایی که صفحات اول خود را به این رخداد بزرگ اختصاص دادند. مقامات ارشد عراق تمام تلاش خود را کرده‌اند که این سفر و تصاویر و حواشی منتشر شده از آن، تا حدودی تصویر سنتی موجود در افکار عمومی جهان از عراق را تغییر دهد؛ تصویری که فقر، ویرانی، جنگ و ناامنی بر آن سایه افکنده است. بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران عراقی با وجود تمام بحران‌های سیاسی و اقتصادی این کشور، سفر پاپ فرانسیس را مقدمه‌ای برای «تغییر» می‌دانند؛ تغییری که پیش از هر چیز باید از موقعیت بین‌المللی عراق آغاز شود. البته در مقابل جریاناتی هم وجود دارند که نگاه چندان مثبتی به این سفر نداشته و آن را چیزی بیش از یک «نمایش سیاسی» به‌شمار نمی‌آورند. در این میان اما امید مردم عراق به فردایی بهتر پس از این سفر غیرقابل انکار است؛ امیدی که با گذشت زمان می‌توان درباره واقع‌انگارانه بودن آن به قضاوت نشست.

ملاقات تاریخی 
مهم‌ترین بخش از سفر پاپ فرانسیس به عراق، روز گذشته در جریان ورود وی به شهر نجف و ملاقات با آیت‌الله سیستانی صورت گرفت؛ ملاقاتی که تصاویر محدود آن برای ساعت‌ها تمام رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی جهان به زبان‌های مختلف را تحت ‌تأثیر قرار داد. هواپیمای پاپ دقایقی پیش از ساعت 9صبح شنبه در فرودگاه نجف به زمین نشست و او نزدیک به 20دقیقه بعد با ورود به کوچه مشهور اما کوچک «الرسول» وارد خانه آیت‌الله سیستانی شد. شهر نجف همزمان با ورود پاپ شاهد جو امنیتی بی‌سابقه‌ای بود که از سوی دولت و استانداری برای تامین امنیت میهمان مهم عراق برقرار شده بود. ملاقات این 2رهبر برجسته دینی 55دقیقه به طول انجامید که تنها فیلمی یک‌دقیقه‌ای از آن منتشر شده است. البته پس از پایان این ملاقات، بیانیه‌های بسیار مهمی از سوی دفاتر پاپ فرانسیس و آیت‌الله سیستانی صادر شد.

نماز در شهر سرزمین ادیان
پاپ فرانسیس پس از ملاقات نه‌چندان طولانی خود با آیت‌الله سیستانی، به فرودگاه نجف بازگشت و عازم استان ذی‌قار در جنوب‌شرق عراق شد. هدف از این سفر، بازدید پاپ از منطقه باستانی «اور» در شهر ناصریه بود؛ منطقه‌ای که از آن با عنوان گهواره تمدن در بین‌النهرین یاد می‌شود. این منطقه در نزدیکی دهانه 2رود دجله و فرات در بخش شمالی خلیج‌فارس قرار دارد و در کتب مقدس یهودیان و مسیحیان به‌عنوان کانون تمدن‌ سومری شناخته می‌شود. بقایای معبد زیگورات، اور را به یکی از مهم‌ترین قطب‌های گردشگری تاریخی و باستانی در جهان تبدیل کرده است. همچنین باور مسیحیان به ولادت حضرت ابراهیم(س) در اور، بر اهمیت این منطقه باستانی افزوده است.
پاپ پس از بازدیدی کوتاه از اور، وارد کنفرانسی صحرایی در همین منطقه شد تا سخنان پیروان ادیان مختلف عراقی درباره «تجربه همزیستی مسالمت‌آمیز» را بشنود. او پس از پایان این سخنان در نطقی کوتاه خطاب به جمع محدود حضار در این برنامه گفت: «ایمان و توحید از این سرزمین (اشاره به شهر اور) آغاز شده و همین 2اصل می‌تواند ما را در کنار همدیگر قرار دهد. اما تروریسم و خشونت با ایمان ما ارتباطی ندارد. تروریسم از دین سوءاستفاده می‌کند و ما کسانی هستیم که باید مانع از این اتفاق شویم. تروریسم در این کشور به بسیاری از مسیحیان و ایزدی‌ها حمله کرد و آنان را از بین برد. تروریسم با حمله به عراق، بخشی از تاریخ را مورد هجوم قرار داد.» پاپ همچنین در آخرین بخش از سخنان خود گفت: «راه حج از این مکان می‌گذرد؛ مکانی که یادآور پدر ما، حضرت ابراهیم(ع) است. او از این نقطه راه پر فراز و نشیب خود را آغاز کرد؛ راهی که می‌تواند مسیر ما برای احیای برادری باشد.» او در پایان به همراه نمایندگان تمام ادیان و اقلیت‌های عراقی به یاد قربانیان تروریسم در این کشور نماز خواند.

آیت‌الله سیستانی؛ از برمر تا پاپ 
روزنامه العربی الجدید همزمان با سفر پاپ در گزارشی با اشاره به نقش تاریخی آیت‌الله سیستانی در تحولات معاصر عراق می‌نویسد: تأکید ریاست واتیکان بر ملاقات با مرجعیت نجف در حقیقت به رسمیت شناختن تأثیرگذاری آیت‌الله سیستانی بر تمام ابعاد جامعه عراق طی 2دهه گذشته است؛ از نقش‌آفرینی در تدوین قانون اساسی جدید عراق گرفته تا صدور فتوای تاسیس حشدشعبی، مبارزه با داعش و البته تحولاتی نظیر برکناری عادل عبدالمهدی از قدرت. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: آیت‌الله سیستانی از زمان حضور پل برمر، حاکم منصوب از آمریکا بر عراق در سال2003، تا سفر پاپ به این کشور قدرت و نفوذ خود را برای جهانیان به نمایش گذاشته است. او با وجود حفظ فاصله از تحولات روزمره سیاسی همواره در تحولات کلان عراق نقش‌آفرینی می‌کند.

بیانیه دفتر آیت‌الله
  - بشریت امروز با چالش‌های بزرگی نظیر بی عدالتی، فقر، سرکوب‌ آزادی‌های اساسی و آزار و اذیت‌های مذهبی روبرو است که راه غلبه بر آن ایمان به خدا و تکیه به ارزش‌های اخلاقی است
 - منطقه خاورمیانه از جنگ‌، اعمال خشونت، محاصره اقتصادی و آوارگی رنج می‌برد که نمونه آن ملت فلسطین در سرزمین‌های اشغالی است
-  نقش رهبران بزرگ مذهبی و معنوی در مهار این فجایع و ترغیب قدرت‌های سیاسی بسیار مهم است 
 - قدرت‌های بزرگ باید با تکیه به عقل و حکمت، زبان جنگ را کنار گذاشته و به منافع ملت‌ها به جای منافع شخصی اولویت دهند
  -اقدامات جنایتکارانه تروریست‌ها علیه عراق و مسیحیان این کشور مایه شرمساری است و مرجعیت شیعیان اقدامات بزرگی برای مقابله با این جنایت‌ها انجام داده است 

بیانیه دفتر پاپ
  -از طریق تقویت احترام متقابل، گفت‌وگو  و همکاری میان ادیان می‌توانیم در خیر عراق، منطقه خاورمیانه و همه بشریت سهیم باشیم
 - این دیدار فرصتی برای قدردانی از حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی به دلیل مبارزه او به همراه شیعیان علیه خشونت و تروریسم بوده است 
 - آیت‌الله سیستانی با دفاع از ضعیف‌ترین‌ها و مظلوم‌ترین‌ها، قداست زندگی انسان و اهمیت وحدت مردم عراق را ثابت کرد