ریچارد سوم در تئاتر شهر

مهرداد رهسپار 

رابطه تئاتر و مطبوعات در نیمه دوم دهه 70 بدون هیچ دلیل خاصی، ناگهان بسیار تیره و تار ‎شد زیرا اغلب کسانی که به‎‌‎عنوان منتقد تئاتر در نشریات می‎نوشتند، هنوز برای نوشتن یک نقد تئاتر یا حتی نوشتن یک مرور ساده بر اجرای یک نمایش آزموده نبودند. به همین دلیل از میان همه موضوعاتی که می‎شد درباره تئاترها نوشت، گاه چنان به مسائل عجیب، بی‎ربط و دور از ذهنی می‎پرداختند که موجب اعتراض گروه‎های تئاتری می‎شد. دو مورد از عجیب‎ترین و رایج‎ترین موضوعات نقد در نیمه دوم  دهه70، یکی اعتراض به حضور بازیگران تلویزیون و سینما در تئاتر بود و دیگری اعتراض به کارگردان نمایش به این دلیل که چرا فلان متن کلاسیک را به درستی اجرا نکرده است. در این میان نقد نمایش‎های «دایره گچی قفقازی» به کارگردانی حمید سمندریان در سال 1377 و «ریچارد سوم» به کارگردانی داوود رشیدی در سال 1378نشان داد که مطبوعات ایران چقدر متخصص در برتولت برشت و ویلیام شکسپیر دارد! ریچارد سوم بر سر مسئله حضور بازیگران سینما و تلویزیون در زمان خود بحث‎برانگیز شد، درحالی‎‌‎که اغلب بازیگران این نمایش سابقه‎ای طولانی در تئاتر داشتند، اما ظاهرا نسل جدید منتقدان این نکته را فراموش کرده و تصمیم داشتند هر طور که شده، نقدی در حمایت از شکسپیر و در نکوهش داوود رشیدی بنویسند. این مسائل موجب شد تا جلال ستاری، سعید پورصمیمی، فاطمه معتمدآریا و داوود رشیدی به مجله نمایش آمده و میزگردی تشکیل دهند تا به رگبار انتقادها پاسخ دهند. مسئله این بود که همه اعتراض کردند که چرا داوود رشیدی نمایشنامه ریچارد سوم شکسپیر را کامل اجرا نکرده و بعضی صحنه‎ها را حذف کرده است و چرا در اجرای شکسپیر از بازیگران سینما و تلویزیون استفاده کرده است. با همه این نقدها نمایش ریچارد سوم در سال 1378در زمره نمایش‎های پرفروش بود. بسیاری از تماشاگران برای دیدن بازی فاطمه متعمدآریا و سعید پورصمیمی در نقش ریچارد به سالن اصلی تئاترشهر آمدند. داوود رشیدی با بهره‎گیری از بازیگران خوب موفق شده بود تا اجرایی از شکسپیر به صحنه ببرد که بتواند دست‎‌‎کم بخشی از تماشاگران خود را راضی نگاه دارد. هر چند منتقدان روی خوشی به این اجرا نشان نداده بودند.