مدیران زن و قدرت زنانه

جمال رهنمایی 

در نیمه دهه70 وقتی برای نخستین بار یک شهردار زن در منطقه7تهران پشت میز ریاست نشست، سر و صداهایی برخاست که «حضور زنان در محیط‎‌‎های کار کافی نبود که مدیریت و ریاست هم به آن افزوده شد». برای مخالفت با حضور زنان در جامعه و سطوح مدیریتی دلایل وسیعی تدوین شده بود که یک سر آن خیرخواهی برای خود زنان و سر دیگر آن ضرورتی برای مردان جامعه بود. کار با انتصاب زهرا صدراعظم نوری به‌عنوان نخستین شهردار زن در پایتخت در سال1375شروع شد (ایشان هم‌اکنون عضو و رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران است) اما محیط‎‌‎های دیگری نیز قدرت مدیریت زنانه را تجربه کردند. یکی دیگر از این عرصه‎‌‎ها مراکز صدور عدم‎‌‎خلاف و اداره‎‌‎های راهنمایی و رانندگی بود؛ زمانی که گرفتن عدم‎‌‎خلاف برای اتومبیل یک روز وقت لازم داشت و طی کردن صف‎‌‎های چند صدمتری رانندگان اتومبیل‎‌‎های سبک و سنگین که عصبانیت ناشی از توقیف یا توقف اتومبیل خود را نیز به مراکز راهنمایی و رانندگی آورده بودند و فضایی پر از خشونت و درگیری و ناسزاگویی در آنها رواج داشت. حضور زنان در این محیط‎‌‎ها چنان تغییراتی ایجاد کرد که پس از مدتی برای مراکز تعویض پلاک و دفاتر خدمات تقریبا فقط از زنان مدیر و کارمند استفاده شد. زن در فرهنگ ایرانی به‎‌‎خصوص اگر در جایگاه مادر قرار گیرد، مقامی بی‎‌‎مانند پیدا می‎‌‎کند و رد پای این اهمیت تا تمدن‎‌‎های اولیه ایرانی و 2هزار سال قبل از میلاد که به خدایان مونث خود «نانا» یا ننه می‎‌‎گفتند، دیده می‎‌‎شود. با این تعابیر اسطوره‎‌‎ای از فرهنگ ایرانی می‎‌‎توان گفت مردان (پسران) ایرانی در عمق وجود خود اطاعت و احترام یگانه‎‌‎ای برای زنان (مادران) قائل هستند که در شرایط گوناگون اجتماعی خودش را بروز می‎‌‎دهد و حتی وجه منفی این اطاعت باعث بروز بخش بزرگی از اختلافات زوج‎‌‎ها پس از ازدواج به‎‌‎دلیل باقی ماندن مردان در فضای اسطوره‎‌‎ای مادران و بروز مشکلات ریشه‎‌‎ای در خانواده‎‌‎های تازه تاسیس است.گویی خشونت نهادینه‌شده مرد ایرانی در محیط‎‌‎های مردانه توانسته است زیر سایه متانت مادرانه به اطاعت و احترام تبدیل شود.