خطر در آسمان

  احسان بهرام غفاری  

جنگ تحمیلی و فضای سیاسی داخلی پس از انقلاب اسلامی زمینه بروز ناآرامی‌های متعددی در کشور را فراهم کرد. یکی از حوادث رایج در چند سال ابتدای دهه60 هواپیماربایی با مقاصد سیاسی بود. سال1363 را می‌توان اوج فعالیت‌های هواپیماربایان در ایران دانست. در این سال9 هواپیماربایی در روزنامه‎‌‎ها منعکس شده است.
 
 26خرداد 
هواپیمای نظامی اف-27  ایرانی با 8سرنشین که 4نفر از آنها ربایندگان بودند، نخستین هواپیماربایی در این سال بود که خواسته ربایندگان، پناهندگی به کشور مصر اعلام شد. با مخالفت دولت مصر، هواپیمای ربوده‌شده پس از 2روز به فرانسه رفت و در آنجا تقاضای پناهندگی کرد. موافقت دولت فرانسه، اعتراض وزارت امور خارجه کشور را در پی داشت و دولت ایران خواستار استرداد مجرمین شد. درنهایت هواپیما با 4سرنشین دیگر آن در تاریخ 3تیرماه به تهران بازگردانده و ربایندگان این هواپیما در فرانسه ساکن شدند.
 
 5تیر 
هواپیمای بوئینگ727 خطوط هوایی ایران توسط 2نفر در مسیر بوشهر ربوده و به سمت قطر برده شد. همه مسافران این هواپیما در فرودگاه قطر آزاده شدند و سپس ربایندگان، هواپیما را به مقصد قاهره پرواز دادند تا در آنجا سوختگیری کنند. مقصد بعدی ربایندگان کشور عراق بود و این هواپیما در فرودگاه بغداد بر زمین نشست. ربایندگان از دولت عراق درخواست پناهندگی سیاسی کردند که با آن موافقت شد و درنهایت 3 خدمه این هواپیما آزاد شدند و به ایران باز‎‌‎گشتند.
 
 9مرداد 
یک فروند بوئینگ727 فرانسوی توسط 3تبعه کشورهای عربی با 64سرنشین ربوده و راهی تهران شد. روز 10مردادماه، ربایندگان تهدید کردند که اگر ایرانی‎‌‎ها به آنها اجازه فرود ندهند، هواپیما را منفجر خواهند کرد. دولت وقت برای جلوگیری از کشتار مسافران بی‌گناه، اجازه فرود را صادر کرد و هواپیمای مذکور در فرودگاه مهرآباد فرود آمد. ربایندگان از دولت فرانسه خواستند تا دوستان دربندشان را آزاد کنند. مأموران ایرانی خواستار آزادی کودکان و زنان از ربایندگان شدند که آنها 9نفر را آزاد کردند. با گذشت 3روز و عملی‌نشدن خواسته ربایندگان توسط دولت فرانسه، وضعیت بحرانی شد و ربایندگان برای اجرای تهدید خود پس از تخلیه کامل هواپیما، کابین خلبان را منفجر کردند و تسلیم نیروهای امنیتی ایران شدند.
 
 17مردادماه 
یک فروند هواپیمای ایرباس که از شیراز (در برخی منابع تهران) به مقصد جده عربستان از زمین برخاسته بود با 182سرنشین توسط افرادی‎‌‎که خود را طرفداران موسی خیابانی معرفی کردند، ربوده شد. این هواپیما ابتدا به قاهره رفت و سپس در ایتالیا و فرودگاه رم به زمین نشست. پلیس ایتالیا پس از 3روز تلاش موفق شد گروگان‎‌‎ها را آزاد کند و با همان هواپیما به ایران بازگرداند. مأموران ایتالیایی با دستگیری ربایندگان، آنها را به 2سال حبس محکوم کردند.
 
 6شهریور 
در بحبوبه جنگ تحمیلی، یک فروند هواپیمای بوئینگ727 ایرانی که از مسیر دبی به شیراز پرواز می‎‌‎کرد، با 206سرنشین توسط 2جنگنده عراقی در آسمان کویت ربوده و به بغداد برده شد. صلیب سرخ جهانی در این ماجرا دخالت کرد تا وضعیت مسافران این پرواز را مشخص کند. در چند مرحله مسافران آزاد شدند و درنهایت آخرین مسافران این پرواز، 18روز بعد به خاک میهن بازگشتند. این هواپیما پس از پایان جنگ تحمیلی به ایران بازگردانده شد.
 
 18شهریور 
زمانی‎‌‎که بوئینگ727 در مسیر بندرعباس به تهران بود، فردی‎‌‎که با خانواده خود در این پرواز حضور داشت، اقدام به ربودن هواپیما کرد. هواپیمای ربوده شده ابتدا به ابوظبی رفت که اجازه فرود به آن داده نشد، سپس به بحرین رفت و پس از سوختگیری به سمت قاهره پرواز کرد و در آنجا 52مسافر آزاد شدند. سپس مسیر هواپیما به سمت عراق تغییر یافت و درنهایت فرودگاهی در نزدیکی بصره، میزبان هواپیما شد و با رایزنی درباره پناهندگی ربایندگان، سایر مسافران این پرواز آزاد شدند و به میهن بازگشتند.
 
 21شهریور 
یک فروند ایرباس خطوط هوایی کشور که به مقصد شیراز در حرکت بود توسط چند عضو گروهک منافقین ربوده شد که با هوشیاری مأموران امنیتی داخل هواپیما و پس از درگیری و مجروح‌شدن ربایندگان، اجرای این نقشه ناکام ‎‌‎ماند. هواپیما در فرودگاه اصفهان فرود آمد و با دستگیری ربایندگان، پرواز از سر گرفته و به‎‌‎سمت مقصد قبلی رهسپار شد.

 14آبان 
یک فروند هواپیمای خطوط هوایی عربستان با 117مسافر و 14خدمه که از فرودگاه جده به‎‌‎سمت فرودگاه ملک خالد‌ریاض در حرکت بود، ربوده شد و ربایندگان مقصد را به تهران تغییر دادند. 2رباینده این هواپیما که ملیت یمنی داشتند خواستار 500هزار دلار وجه نقد و بهبود روابط دیپلماتیک بین 2کشور عربستان و یمن و چند درخواست دیگر شدند. با فرود هواپیما در فرودگاه مهرآباد تهران، یک مسافر از فرصت استفاده و یکی از ربایندگان را مجروح کرد. مأموران امنیتی هم موفق به ورود به هواپیما شدند و هر دو رباینده را دستگیر کردند. دولت عربستان از جمهوری اسلامی برای نجات مسافران و خدمه این پرواز مراتب قدردانی را به‎‌‎جا ‎‌‎آورد.
 
 11آذرماه 
یک فروند هواپیمای ایرباس خطوط هواپیمایی کویت با 161مسافر و 8خدمه که از فرودگاه دبی به مقصد فرودگاه جناح پاکستان در پرواز بود، توسط 4 فلسطینی ربوده شد و در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست. ربایندگان خواستار آزادی 17فلسطینی شدند که در زندان‎‌‎های کویت بودند. حضور 3مقام بلندپایه کویتی و 3دیپلمات‎‌‎ آمریکایی بین مسافران، ماجرا را جدی‎‌‎تر کرد. نیروهای ویژه ضربت ایرانی وارد عمل شدند و با مرگ 3دیپلمات آمریکایی توسط ربایندگان، ماجرا ابعاد دیگری به‎‌‎خود گرفت و درنهایت پس از 7روز، با عملیات ضربتی انجام‎‌‎شده، غائله خاتمه یافت.