پوشش همگانی سلامت برای همه، در هر مکان

 آرزو دهقانی| کارشناس ارشد آموزش پزشکی:

پیشرفت هر جامعه در گرو توسعه سطح سلامت و بهداشت است. سلامت و بهداشت سهم بزرگی را در خانواده‌ها به‌خود اختصاص داده‌ است. در هر رده سنی و با هر جنسیتی سلامت حرف اول را می‌زند و آسیب به آن ابعاد اجتماعی، روانی، اقتصادی و عاطفی خانواده را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
از سوی دیگر برای دستیابی به یک زندگی باکیفیت باید تمام ابعاد سلامت فردی مورد توجه قرار گیرد. با توجه به اهمیت قابل توجه موضوع سلامت، سازمان بهداشت جهانی همه‌ساله به مناسبت روز جهانی و هفته بهداشت (7آوریل مصادف با 18فروردین) و با هدف افزایش توجه و آگاهی عموم مردم و تمرکز اقدامات و فعالیت‌ها یکی از موضوعات مهم در این حوزه را انتخاب می‌کند.
امسال نیز سازمان جهانی بهداشت شعار پوشش همگانی سلامت، برای همه در هر مکان را برگزیده است. 
(Universal health coverage: everyone, everywhere)

مفهوم پوشش همگانی سلامت چیست؟

پوشش همگانی سلامت به این معناست که همه افراد جامعه، خدمات سلامت مورد نیاز خود را بدون تبعیض و فشار اقتصادی دریافت کنند؛ خدماتی همچون خدمات بهداشتی ضروری، از ارتقای سلامت تا پیشگیری، درمان، توانبخشی و مراقبت‌های تسکینی. به‌عبارت دیگر علاوه بر دسترسی عادلانه به خدمات همه جانبه سلامت، بیمار و خانواده وی مورد محافظت مالی قرار گیرند.

دستیابی به پوشش همگانی سلامت یکی از اهداف کشورهای جهان در راستای اهداف توسعه پایدار است. دستیابی به پوشش همگانی سلامت به ارتقای شاخص‌های سلامت کمک خواهد کرد.

حرکت به سمت پوشش همگانی سلامت، نیاز به تقویت سیستم‌های بهداشتی در همه کشورها دارد. تقویت ساختارهای تأمین مالی نکته‌ای کلیدی است. هنگامی که مردم مجبور هستند بیشتر هزینه‌های خدمات بهداشتی را از جیب خود بپردازند، افراد فقیر اغلب قادر به دریافت بسیاری از خدمات مورد نیاز خود نیستند. حتی افراد، با توان مالی بالا نیز ممکن است در مواجهه با بیماری‌های شدید یا طولانی‌مدت با مشکلات مالی مواجه شوند.

توزیع عادلانه سلامت در هر کشور مبین عدالت اجتماعی در آن کشور محسوب می‌شود. عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت شامل عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، زیست‌محیطی و اجتماعی است و از زمان انعقاد نطفه تا تولد، دوران رشد و تکامل کودک، اشتغال و همه عمر تا سالخوردگی بر سلامت و نیز عدالت در سلامت تأثیر جدی دارند.

همه کشورها می‌توانند با افزایش پوشش خدمات بهداشتی و کاهش فقر مرتبط با پرداخت هزینه‌های خدمات سلامت، به پیامدهای سلامت و مقابله با فقر ناشی از بیماری دست یابند.

تلاش برای دستیابی به پوشش همگانی خدمات سلامت در ایران سابقه طولانی دارد. شاید نخستین اقدام برای دستیابی به این مهم در ایران را بتوان به 80سال پیش منتسب کرد؛ با تصویب طرح تشکیل صندوق احتیاط کارگران راه‌آهن. تأمین سلامت مردم و اطمینان از اینکه تمامی شهروندان بدون تحمل بار مالی به خدمات اولیه و اساسی سلامت دسترسی یابند از وظایف مهم دولت‌هاست. 

برنامه تحول نظام سلامت در دستیابی به 3هدف عمده خود یعنی حفاظت مالی از بیماران در هزینه‌های سلامت، دسترسی عادلانه به خدمات سلامت و ارائه خدمات سلامت با کیفیت به‌درستی در این مسیر گام برداشته است. کاهش سهم مردم از هزینه بستری از 37درصد به 5درصد برای روستاییان و 10درصد برای شهرنشینان و حمایت مالی از 32.200.000میلیون بیمار بستری (از سال 1393)، کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم در مجموع بازار سلامت (دولتی- خصوصی، بستری- سرپایی) از 53درصد به 40درصد و حفاظت مالی از بیماران بستری در برابر هزینه‌های کمرشکن در بیمارستان‌های دولتی برای 77.4درصد جمعیت کشور به‌صورت هدفمند تنها 3دستاورد مهم این برنامه ملی است.