3میلیون خانواده روستایی همچنان بیمه نیستند

مهدیه تقوی راد|روزنامه‌نگار:

کاهش فقر و فقرزدایی در ایران در چند دهه گذشته همیشه از برنامه‌های مهم دولت‌ها بوده است؛ برنامه‌هایی که باوجود نگاه مثبت اما خروجی چندانی نداشته و در عمل حتی شاهد فقیرتر شدن تعداد زیادی از افراد جامعه بوده‌ایم تاجایی که آمارهایی که از سوی حسین راغفر، پژوهشگر و اقتصاددان روزگذشته به ایسنا اعلام شد حاکی از این است که اکنون 33درصد از مردم در خط فقر مطلق و 5 میلیون نفر در خط گرسنگی به‌سرمی‌برند.
اما برای حل این چالش آنطور که علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی 2روز پیش در سفر به ایلام گفت، دولت امسال به جز پرداخت یارانه، 7هزار میلیارد تومان بودجه مستقیم برای فقرزدایی درنظر گرفته است. او گفت: فقرزدایی و ایجاد عدالت، کاهش نابرابری و توسعه اشتغال از مهم‌ترین سیاست‌های دولت و وزارتخانه کار، رفاه و تامین اجتماعی است.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور نیز در نخستین روز کاری سال جدید با اشاره به تلاش دولت برای حمایت از اقشار ضعیف جامعه گفت: برای اولین‌بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی مستمری ضعیف‌ترین اقشار جامعه در سال گذشته بیش از 3برابر افزایش یافت. به فضل الهی امسال هم گام‌هایی در این زمینه برخواهیم داشت و فقرزدایی، هدف بلندمدت دولت دوازدهم است و گام به گام در این زمینه پیش خواهیم رفت و همه تلاش‌مان این است که تا پایان دولت دوازدهم فقرمطلق در کشور به‌طور کامل حذف شود.
حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه بودجه درنظر گرفته شده برای فقرزدایی سال‌جاری، رقم خوبی است، به همشهری گفت: با توجه به اینکه این رقم به تازگی اعلام شده هنوز توزیع مالی آنها به دستگاه‌های حمایتی مشخص نشده اما سازمان بهزیستی کشور برنامه‌های فقرزدایی را در حوزه اجتماعی و در گروه زنان تحت پوشش و زنان سرپرست خانوار و کودکان تدوین کرده است. معاون اجتماعی سازمان بهزیستی با بیان اینکه 3میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند، گفت:‌ برای رسیدگی به وضعیت این افراد کارگروهی در شورای اجتماعی وزارت کشور تشکیل شده که مسئولیت ملی آن به‌عهده سازمان بهزیستی گذاشته شده تا با کمک سایر دستگاه‌های مرتبط با این موضوع به وضعیت این زنان رسیدگی کند.
وی تأکید کرد:‌ در حوزه زنان برای سال97 رویکرد توانمند‌سازی‌ را داریم که اشتغال پایدار زنان یکی از اهداف نهایی این برنامه است که براساس آن زنان باید علاوه بر حرفه آموزی، بیمه نیز بشوند. در سازمان بهزیستی 180هزار زن تحت پوشش هستند که از این تعداد 108هزار نفر تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرند و مابقی به‌دلیل اینکه بالای 60سال دارند براساس قانون تامین اجتماعی نمی‌توانند تحت پوشش بیمه این سازمان قرار بگیرند اما همچنان از خدمات سازمان بهزیستی بهره‌مند می‌شوند.
به‌گفته فرید، زنان تحت پوشش سازمان بهزیستی با ایجاد اشتغال و حرفه آموزی قابلیت این را دارند که از حمایت مستمر بهزیستی خارج شوند که یکی از اقدامات برای اشتغال پایدار آنها طرح تامین مالی است. بر این اساس این افراد در قالب گروه‌های خودیار دور هم جمع می‌شوند و با همکاری سازمان بهزیستی و بانک کشاورزی بدون ضامن وام می‌گیرند که همین مسئله می‌تواند منجر به توانمندی این زنان شود. سال گذشته نیز با اجرایی‌کردن این برنامه 3هزار گروه خودیار توانمند شدند که امیدواریم این رقم در سال‌جاری به 4هزار گروه برسد.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی درخصوص کودکان نیز گفت: اکنون 25هزار کودک بد سرپرست و بی‌سرپرست داریم که 15هزار کودک در خانواده‌های جایگزین و امین موقت زندگی می‌کنند و 2هزار کودک نیز در 600مرکز شبانه روزی نگهداری می‌شوند. همه این کودکان تحت پوشش بیمه آتیه هستند و تا زمانی که زندگی مستقل از بهزیستی تشکیل دهند، علاوه بر کمک‌های بهزیستی می‌توانند از بیمه آتیه نیز استفاده کنند. همچنین سازمان بهزیستی هزینه تحصیل این افراد را تا آخرین مقطع تحصیلی تقبل می‌کند.
حمایت‌های معیشتی و اجتماعی از کودکان کار و خیابان به‌منظور فقرزدایی از این گروه آسیب‌پذیر موضوع دیگری بود که مسعودی فرید به آن اشاره کرد و گفت: حدود 9هزار و 300 کودک ساماندهی شده‌اند که مشخص شد 70درصد این کودکان غیرایرانی هستند و چنانچه ورود خوبی به مسئله کودکان خیابانی غیرایرانی نداشته باشیم، ممکن است موضوع قاچاق کودکان مطرح شود؛ در نتیجه با تفاهم با وزیر کشور و دادستانی موضوع جذب کودکان ایرانی و غیرایرانی مطرح شد که براساس آن علاوه بر حمایت از خانواده‌های نیازمند، نحوه تابعیت و مجوز داشتن کودکان غیرایرانی مشخص شود. همچنین درخصوص کودکان کار ایرانی مصوب شد تا اگر بعد از کمک به خانواده‌ای دوباره شاهد حضور کودک در خیابان باشیم، کودک با هماهنگی قضایی از خانواده جدا و به بهزیستی سپرده شود تا آسیبی به کودکان نرسد. حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل نیز یکی دیگر از وظایف بهزیستی در راستای فقرزدایی است که کارگروهی با همکاری بهزیستی و آموزش و پرورش و سایر گروه‌های مرتبط، به ریاست وزیر آموزش و پرورش تشکیل شده که به گفته مسعودی فرید سال گذشته 8 هزار کودک بازمانده از تحصیل شناسایی شدند و بسیاری از آنها با کمک سازمان بهزیستی به تحصیل ادامه دادند.

بیمه، راهکار کاهش گسترش فقر در جامعه

محمدرضا واعظ‌مهدوی، مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز با بیان اینکه روستاییان بیش از دیگر گروه‌های اجتماعی در معرض فقر قرار دارند، به همشهری گفت: یکی از مهم‌ترین روش‌های ایمن‌سازی‌ اجتماعی در برابر فقر نظام بیمه‌های اجتماعی است که نوعی پس انداز در زمان جوانی فرد برای ایام سالمندی و از کار افتادگی محسوب می‌شود. به گفته وی، براساس آخرین آمارها در کل کشور 5میلیون و 700هزار خانوار در روستاها ساکن هستند که جمعیتی معادل 21میلیون و 500هزار نفر را شامل می‌شوند و مطالعات درآمد هزینه خانوار نشان می‌دهد که در سال95 متوسط درآمد شهرنشینان 317میلیون ریال بوده، درحالی‌که در همان زمان میانگین درآمد روستاییان معادل 176میلیون ریال (یک میلیون و 466هزار تومان در ماه) بوده است. به این ترتیب درآمد روستاییان حدود 55.7درصد میانگین درآمد شهرنشینان است. این موضوع از یک سو نشانه نابرابری توزیع درآمد در بین شهرها و روستاهاست و از سوی دیگر آسیب‌پذیری روستاییان در دوران سالمندی و احتمال افتادن به ورطه فقر را بیشتر نشان می‌دهد. به همین دلیل است که پوشش بیمه‌های اجتماعی روستاییان اهمیت فوق‌العاده‌ای در کاهش فقر پیدا می‌کند.
واعظ مهدوی تأکید کرد:  از حدود 5میلیون و 700هزار خانوار روستایی برآورد می‌شود که در حدود یک میلیون خانوار تحت پوشش بیمه‌های تامین اجتماعی، کارکنان دولت، نیروهای مسلح و سایر نهادهای بیمه گر قرار دارند و از 4میلیون و 700هزار خانوار باقیمانده در حدود یک میلیون و 650هزار خانوار تا پایان سال 96تحت پوشش صندوق بیمه عشایر قرار گرفتند. به این ترتیب در حدود 30درصد روستاییان از خدمات بیمه سلامت برخوردار شده و در سال96 ماهانه 17هزار و 500تومان و حداکثر تا 35هزار تومان حق بیمه پرداختند و دولت دو برابر مبالغ فوق را به‌عنوان سهم کارفرمایی پرداخت کرده است.
وی با انتقاد از عدم‌پایبندی دولت به تعهدات بیمه‌ای روستاییان و عشایر گفت: در یکی دو سال گذشته وضعیت انجام تعهدات دولت با مشکلاتی مواجه بوده است؛ به‌نحوی که در سال96، حدود 350میلیارد تومان از بیمه‌شدگان روستایی حق بیمه دریافت شده که سهم دو برابری دولت به 700میلیارد تومان بالغ می‌شود ولی کل دریافتی صندوق از خزانه در حدود 245میلیاردتومان بوده و به این ترتیب حدود 455میلیارد تومان تعهدات انجام نشده دولت در صندوق ایجاد شده که امیدواریم در سال97 این بدهی و سایر بدهی‌های دولت که به حدود هزار و 400میلیارد تومان بالغ می‌شود، پرداخت و تسویه شود.
واعظ مهدوی گفت: چنانچه بیمه 3میلیون خانوار باقیمانده مورد توجه قرار بگیرد برای تامین حداقل سطوح دستمزدی برآورد شده در صندوق بیمه روستاییان که در سال97 به ماهانه 20هزار تومان معادل سالانه 240هزار تومان بالغ می‌شود در حدود هزار و 700میلیارد تومان اعتبار علاوه براعتبار مصوب سال97 نیاز داریم. چنانچه پوشش کامل بیمه‌ای روستاییان کشور در دستور کار دولت و نظام رفاه و تامین اجتماعی قرار گیرد و منابع مالی مورد نیاز تامین شود دستاورد بزرگی در سیاست‌های فقرزدایی و رفاه اجتماعی کشور حاصل می‌شود و 22میلیون جمعیت روستایی از ضریب اطمینان حداقلی برا ی چالش فقر برخوردار می‌شوند. وی تأکید کرد: گسترش پوشش بیمه‌های اجتماعی روستاییان به کل جمعیت روستایی یکی از کارآمدترین و اثر بخش‌ترین سیاست‌ها در فقرزدایی تلقی می‌شود چراکه در واقع علت بیمه نشدن روستاییان یکی به عدم‌اطلاع‌رسانی کافی و آگاهی نداشتن از مزایایی است که در این بیمه برای روستاییان فراهم شده و دوم اینکه فرهنگ بیمه‌ای در جامعه ما به‌خصوص در گروه‌هایی که از سطح دانش اجتماعی پایینی برخوردار هستند تثبیت نشده و بحث پیشگیری و تقدم پیشگیری بر درمان عوارض سوانح مورد نظر و توجه قرار نگرفته است. واعظ مهدوی گفت: یکی از راهکارها‌یی که می‌تواند عاملی برای فقرزدایی از روستاییان باشد اجبار به بیمه شدن و دیگری ایجاد مشوق برای جذب افراد به بیمه است که در صندوق بیمه روستاییان و عشایر به‌دنبال برای برنامه‌ریزی و تدابیر لازم هستیم. ازجمله اقدامات در دستور کار انعقاد تفاهمنامه با اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنفی تولیدی و خدماتی فعال در روستاهاست تا اعضای فعال این صنوف به بیمه معرفی شوند که این کار منجر به گسترش پوشش بیمه و ایمن شدن افراد از ابتلای به فقر خواهد بود.

   33درصد جمعیت کشور زیر خط فقرزندگی می‌کنند

حسین راغفر، پژوهشگر و اقتصاددان:  براساس محاسبات صورت گرفته در سال‌های اخیر، ۳۳درصد جمعیت کشور دچار «فقر مطلق» هستند. مطالعات نشان می‌دهد خط فقر مطلق برای مناطق محروم ۵٠درصد مناطق شهری و حدود 2میلیون تومان است. آنچه ما به‌عنوان فقر مطلق تعریف می‌کنیم سبد مشخصی است که باید حداقل کالاهای اساسی را در بر داشته باشند، به نحوی که اگر فردی به آنها دسترسی نداشته باشد، سلامت فیزیکی، جسمانی و روحی‌اش به خطر بیفتد این کالاها در همه جای دنیا پذیرفته شده و شامل غذا، مسکن، خدمات سلامت، حمل‌و نقل و... هستند. در سال۹۱ وقتی هزینه‌های درمان خانوارها را محاسبه کردیم، دیدیم با محاسبه مخارج درمانی پرهزینه، ۷درصد به خانوارهای فقیر اضافه شده است و آنها به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند. این افراد چون مخارج بالایی داشتند، فقیر نبودند اما با مخارج درمانی آنها ۷درصد به فقرا افزوده شده بود. از سوی دیگر فقر آموزشی نشان می دهد که نابرابری آموزشی افزایش یافته است، مطالعات ما نشان می‌دهد که درآمد ۶درصد از جمعیت کشور هزینه غذایشان را تامین نمی‌کند. اسم این مرحله خط گرسنگی است و به آن معناست که درآمد یک خانوار حتی نمی تواند هزینه غذایش را تامین کند. ما می‌دانیم که خانوارها فقط با هزینه غذا خوردن روبه‌رو نیستند؛ بلکه هزینه‌های دیگر هم مانند هزینه حمل‌ونقل، پوشاک، مسکن و... را هم دارند. بخش قابل توجهی از مشکل سوءتغذیه به‌خاطر فقر نیست بلکه به‌خاطر تغذیه نامناسب ایجاد می‌شود، برای مثال این افراد به‌جای مصرف مواد ریزمغذی کافی، تنقلات مصرف می کنند. روش های مختلفی برای محاسبه فقر وجود دارد زیرا در محاسبه فقر برخی شاخص‌ها می‌تواند روی تعداد کسانی که زیر خط فقر هستند تاثیر‌گذار باشد، اما پایین ترین چیزی که در سال‌های اخیر محاسبه کرده‌ایم ۳۳درصد جمعیت کشور دچار فقر مطلق هستند و ۶درصد نیز دچار گرسنگی هستند که این تعداد نزدیک به ۵میلیون نفر است. پرداخت یارانه‌ها نیز به چند دلیل به کاهش فقر کمک نکرده است: اول آنکه این حجم بزرگ نقدینگی که وارد کشور می‌شود خودش تورم زاست و در تورم گروه‌های پایین بیشتر آسیب می‌بینند؛ دوم آنکه شیوه درست برخورد و کاهش فقر، اشتغال‌زایی برای خانوارهاست. (ایسنا)