اشتراک صندلی‌ خودروهای شخصی راه‌حل مدرن ترافیک

سیدمحمد فخار :

 یکی از مشکلات شهرهای بزرگ، تردد ماشین‌‌های تک‌سرنشین است که باعث ایجاد ترافیک و شلوغی بی‌دلیل در خیابان‌‌ها می‌شود. اما آیا استفاده از وسایل نقلیه عمومی تنها راه است؟ متأسفانه وسایلی مانند تاکسی، اتوبوس و مترو، به‌دلیل ازدحام جمعیت و کمبود ناوگان، همیشه نمی‌توانند برای خدمت‌رسانی به شهروندان آمادگی کامل داشته باشند و استفاده از خودروهای شخصی نیز برای تکمیل چرخه حمل‌ونقل لازم است؛ در عین حال معضل شهری نظیر تهران، شمار زیاد خودروهای شخصی نسبت به ظرفیت معابر است که باعث شده ترافیک در همه‌جای شهر فراگیر شود. در چنین شرایطی برخی شرکت‌های خصوصی، راه‌حلی نو برای رفع این بن‌بست اندیشیده‌اند: «همسفرشدن با دیگران».

تک‌سرنشینی ممنوع!

تک‌سرنشینی یکی از ناگوارترین اشکال تردد شهری‌است که طی آن با وجود اشغال عرض معبر توسط خودرو، 4صندلی آن خالی می‌ماند. در شرایط فعلی که ترافیک به یک معضل بزرگ تبدیل شده، بهره‌وری حداکثری از وسایل نقلیه شخصی می‌تواند درصد حضور خودروهایی که به سمت یک مقصد مشترک حرکت می‌کنند را تا حد قابل‌قبولی کاهش دهد؛ به همین راحتی ترافیک کاهش می‌یابد و از یک خودرو نیز حداکثر بهره گرفته می‌شود. همچنین این ایده برای افرادی که خودروی خود را با دیگر هم‌مقصدان به اشتراک می‌گذارند، آورده اقتصادی نیز دارد. 
یکی از این نرم‌افزارها، اپلیکیشن «همپا»ست که روی هر دو پلتفرم مبتنی بر سیستم‌عامل‌‌های اندروید و ‌آی‌اواس قابل نصب است و به شما کمک می‌کند که ضمن هم‌مسیرشدن با دیگران، راحت‌تر و سریع‌تر به مقصد برسید. این برنامه بر مبنای دو واژه «همران» و «همپا» توسعه داده شده؛ همران کسی‌است که ماشین خود را با همپا به اشتراک می‌گذارد و همپا کسی‌است که با همران همسفر می‌شود. اما این ایده نخستین بار از کجا آمده است؟ 

Carpooling عبارتی آشنا در ادبیات حمل‌ونقلی اروپا و آمریکاست و به ‌معنای توافق برای به‌اشتراک‌گذاری یک خودرو در سفرهای مشترک است. تاریخچه همسفری به دوران جنگ جهانی دوم در ایالات متحده آمریکا بازمی‌‌گردد. در آن زمان بنزین مایعی حیاتی به‌ شمار می‌رفت و همسفری، به تاکتیکی برای صرفه‌جویی در مصرف بنزین بدل شده بود. جالب اینکه در اروپا روزانه میلیون‌‌ها سفر اشتراکی صورت می‌گیرد و همسفران با این روش، هم در مصرف سوخت و زمان صرفه‌جویی می‌کنند و هم گام بلندی در راستای کمک به محیط‌‌زیست برمی‌دارند. همچنین در کشورهای توسعه‌یافته، خطوط ویژه‌ای برای خودروهای غیرتک‌سرنشین با عنوان خطوط همسفری در نظر گرفته شده تا کسانی که در این خطوط هستند، سریع‌‌تر به مقصد برسند؛ در نتیجه این موضوع، انگیزه‌ای برای مردم ایجاد کرده تا به صورت تک‌سرنشین تردد نکنند.

چطور همپا شویم؟

ثبت‌نام در نرم‌افزارهای اشتراک ‌مسیر، چندان ساده نیست؛ چراکه سختگیری برای افزایش امنیت، یک نیاز مبرم است. برنامه در زمان ثبت‌نام، این اطلاعات را از شما و افراد دیگر درخواست می‌کند: شماره تلفن همراه، ایمیل، آیدی تلگرام، صفحه اینستاگرام و کارت هویتی یعنی کارت ملی و گواهینامه. اگر دوست دارید که سایرین شما را به‌عنوان همراه یا همپا انتخاب کنند، درصد اعتمادتان را با واردکردن تمام موارد مذکور، افزایش می‌دهید. پس هر گزینه‌‌ای را که تکمیل کنید، عدد نشان اعتمادتان بیشتر خواهد شد. خودتان نیز می‌توانید از صفحه اصلی برنامه، نشان اعتمادتان را زیر نظر داشته باشید. البته در برخی قسمت‌ها باید منتظر بمانید تا اپلیکیشن، مدارک ارسالی‌تان را تأیید کند. واردکردن موارد بالا، کمک خواهد کرد تا بتوانید قبل از سفر، با فرد مقابل خود، ارتباط برقرار کنید و آشنا شوید. این موضوع برای سفرهای طولانی، بسیار مناسب است. همچنین می‌توانید در تنظیمات برنامه، این موارد را انتخاب کنید: مایل به گوش‌دادن به موزیک هستید یا خیر؟ با سیگارکشیدن موافقید یا خیر؟ اهل گفت‌وگو هستید؟ دوست دارید با خانم‌ها همسفر شوید یا خانم یا آقا بودن همسفران برایتان بی‌اهمیت است؟ همچنین می‌توانید به دیگران درباره خود بگویید و اینکه چرا آنها باید شما را به‌عنوان همسفر انتخاب کنند. همچنین در صفحه اول چنین برنامه‌‌‌هایی امکان یافتن هم‌مسیر برای سفرهای طولانی از شهری به شهر دیگر وجود دارد؛ کافی‌است سری به این قسمت بزنید و همران‌هایی را که با شما هم‌مسیر هستند، ببینید و درصورت تمایل، سفرتان را با آنها برنامه‌‌ریزی کنید.

مزیت پشتیبانی 

در هر تردد شهری، ممکن است مشکلاتی غیرقابل پیش‌بینی به وجود بیاید. در صورتی که مشکلی در نرم‌‌افزارهای اشتراکی برایتان پیش آمد، همرانی که قرار بوده شما را به جایی ببرد در محل قرار حاضر نشد یا همپایی که از قبل تمایل خود را برای سفر با شما اعلام کرده بوده بدقولی کرد، می‌توانید با پشتیبانی تماس بگیرید. در قسمت پشتیبانی که در منوی سمت راست برنامه قرار دارد، به آیدی تلگرام و تلفن این بخش دسترسی خواهید داشت. از سویی اگر تمایل داشته باشید که در سفرهای درون‌شهری و بین‌شهری خود با دیگران شریک شوید، می‌توانید علامت مثبت پایین برنامه را لمس و کار خود را آغاز کنید. در ضمن فراموش نکنید که پانوشت را در تجربه سفرهای خود با همپا شریک کنید. در فهرست کسانی که برای سفرهای بین‌شهری ثبت شده‌اند، افرادی وجود دارند که هنوز کارت هویتی‌شان تأیید نشده است. شاید بتوان از مواردی مثل نبود آدرس اینستاگرام و تلگرام چشم‌پوشید اما آیا تأیید کارت هویتی نباید در اولویت پذیرش افراد قرار گیرد؟ البته برنامه به کاربر هشدار داده است که قبل از ثبت سفر، اطلاعات همسفران را تمام و کمال بررسی کند اما باز هم اجباری‌کردن این نکته، به افزایش اعتماد در جامعه اشتراکی خواهد افزود.

سفر اشتراکی چرا مهم است؟ 

مشکلات مهمی در بسیاری از نرم‌‌افزارهای ترددی وجود دارد که همواره می‌تواند در مسیر خدمت‌رسانی مانع ایجاد کند اما نرم‌‌افزارهای اشتراک سفر شهری می‌توانند مزیت‌های فراوانی برای محیط‌های شهری داشته باشند. ازجمله این مزیت‌‌ها می‌توان به کمک به صرفه‌جویی در مصرف بنزین و وقت، حفظ محیط‌زیست، دسترسی به مشخصات همسفران، امکان پیداکردن همسفر در مسیرهای بین‌شهری علاوه بر مسیرهای درون‌شهری، امکان تنظیم مشخصات برنامه برای جذب افرادی کاملا هماهنگ با سلایق شما و امنیت بالا اشاره کرد.

تولوز؛ یک نمونه پیشرفته

اگرچه هم‌پیمایی در کشور ما هنوز مسیر درازی برای پیشرفت در پیش دارد اما در برخی کشورهای جهان به‌عنوان بخشی از سیستم یکپارچه حمل‌ونقل جا افتاده و این نرم‌افزارها در حال خدمت‌رسانی هستند. برای نمونه می‌توان به شهر تولوز در جنوب کشور فرانسه اشاره کرد که با مساحتی در حدود 118کیلومترمربع عنوان یکی از زیباترین شهرهای این کشور را یدک می‌کشد. جمعیت تولوز در طول 10سال گذشته رشد 200هزار نفری داشته و هم‌اکنون به یک‌ میلیون و 200هزار نفر رسیده است؛ به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود که در طول 10سال آینده، تعداد 500هزار سفر به سفرهای روزانه این شهر افزوده شود. به منظور پاسخگویی به تقاضای روبه‌رشد سفر در این شهر، شرکت حمل‌ونقل همگانی تولوز، در پروژه‌ای با عنوان2030 اهداف مشخصی طراحی کرده است: «حمل‌ونقل پایدار یا اطمینان از وجود شرایط مناسب برای حمل‌ونقل همراه با درنظرگرفتن رشد مستمر جمعیت»، «جذابیت یا بهبود شرایط دسترسی به مناطق اداری و تجاری، همزمان با حفظ جذابیت این مناطق» و «دسترسی یا پاسخگویی به تقاضای سفر ناشی از رشد جمعیت و پویایی اقتصادی».

در سال2010 شهردار تولوز، به ‌صورت رسمی هم‌پیمایی را به‌عنوان یکی از مدهای حمل‌ونقل در این شهر معرفی کرد. به‌منظور اجرای این پروژه، 2منطقه تجاری این شهر هر کدام به‌ترتیب با 12هزار و 2هزار و 100 کارمند شاغل در سازمان‌ها و ادارات مستقر در آن منطقه، انتخاب شدند. سازمان‌های هدف، 3اقدام متفاوت در 2فاز در سال‌های 2015 و 2016 طراحی کردند؛ فاز اول از 30مارس تا 3آوریل 2015 با عنوان «هفته هم‌پیمایی» و با شعار «همه با هم یک خودرو برانیم» اجرا شد. قبل از اجرای این برنامه در این دو منطقه به‌ترتیب 61 و 504 مورد هم‌پیمایی ثبت شده بود اما پس از اجرای برنامه، رشد 18و 10درصدی به دست آمد. فاز دوم 8 تا 12 فوریه 2016 و با مشارکت 14شرکت و نهاد اداری با 11هزار و 224نفر از کارکنان اجرا شد. در این مرحله، بنر، بروشور، پوستر و... در اختیار پرسنل قرار گرفت. 8مرحله قرعه‌کشی نیز در طول این دوسال برای کارکنانی که در طرح هم‌پیمایی ثبت‌نام کرده بودند، برگزار و هدایایی همچون SmartBox و iPad به آنان اهدا شد. اقدام سوم در این مرحله  از خدمات قرار می‌گرفت و کارکنان با مقایسه هزینه استفاده از خودرو به‌صورت انفرادی و سایر مدهای حمل‌ونقل، متقاعد به استفاده از مدهای پایدار حمل‌ونقل ازجمله هم‌پیمایی شدند. با اجرای این پروژه، مسئولان این شهر موفق شدند که مد هم‌پیمایی را از حالت بالقوه، خارج کنند و شمار خودروهای ثبت‌نام‌شده در این طرح را با استفاده از کمپین‌های ارتباطی و محصولات ارتباطی اختصاصی هر گروه افزایش دهند.