راهی برای مکالمه با بادها

  امیر حمیدی‌نوید       

تاریخ نخستین فعالیت‌های هواشناسی در ایران که دارای سر‌وشکل منظمی بود، به اندازه‌گیری عناصر جوی توسط سفارتخانه‌های انگلیس و روس در تهران و همچنین بنا به ضرورت در مناطق نفت‌خیز جنوب کشور برمی‌گردد. البته این اطلاعات صرفاً به بایگانی کشورهای مربوطه منتقل شده و کوچک‌ترین نقشی در تعیین اوضاع هواشناسی داخل ایران نداشتند.
هرچند تدریس هواشناسی در سال1298 شمسی در برنامه درسی مدرسه «برزگران» گنجانده شده بود که تدریس آن بر عهده معلمان فرانسوی بود، اما نخستین سکوی هواشناسی که در آن کار سنجش دمای هوا و رطوبت نسبی و میزان بارندگی اندازه‌گیری می‌شد در سال 1308احداث و مورد بهره‌برداری قرارگرفت. در این مرکز که عناصر جوی دید‌بانی می‌شد به‌تدریج به‌دلیل نیاز بخش‌های کشاورزی تعدادی ایستگاه نیز در نقاط مختلف کشور تاسیس شد که مسئولیت آن با بنگاه مستقل آبیاری وابسته به وزارت کشاورزی وقت بود.
بعد از جنگ‌جهانی دوم نیروهای متفقین برای سلامت پرواز هواپیماها واحد هواشناسی کوچکی‌ راه‌اندازی کردند که نیازهای هواشناسی بخش هواپیمایی آنها را پوشش می‌داد. در ایـــن زمان‌ها بود که بنگاه مستقل آبیاری وزارت کشاورزی اقدام به تربیت یک گروه دیدبان هواشناس کرد که آنها در سال1327 فارغ‌التحصیل و در ایستگاه‌های هواشناسی مشغول به‌کار شدند.
هواپیمایی کشوری هم به‌علت نیاز به اطلاعات جوی در فرودگاه‌های کشور اقدام به تاسیس ایستگاه‌های هواشناسی کرد.  به‌تدریج به‌علت نیاز برنامه‌ریزان به آمار و اطلاعات اقلیمی از نواحی مختلف کشور و وجود ناهماهنگی در تاسیس ایستگاه‌های هواشناسی که توسط بخش‌های مختلف ایجاد می‌شد، مسئولان وقت، تاسیس یک واحد هواشناسی مستقل در کشور را در دستور کار قرار داده و نهایتا در سال1334 شمسی اداره کل هواشناسی کشور که وابسته به وزارت راه و ترابری بود، تاسیس شد. البته این اداره بعدها به شکل سازمانی مستقل زیرنظر وزارت جنگ قرار گرفت که بعد از انقلاب مجدداً زیر نظارت وزارت راه‌و‌ترابری درآمد. در هنگام تشکیل اداره کل هواشناسی در سال 1334 تمامی ایستگاه‌های هواشناسی که توسط بخش‌های مختلف تاسیس شده بودند به این اداره واگذار شدند.