خوشا به حالمان که زیر پرچم حسینیم

حامد فوقانی ـ دبیر گروه شهری

کاربری در اینستاگرامش نوشت: «امسال آنهایی روسیاه شدند که می‌گفتند خواهیم دید چطور دسته‌های عزاداری همه نکات سلامتی و بهداشتی را زیرپا می‌گذارند تا کمر کادر درمان بشکند...» کاربری دیگر هم کامنت گذاشت: «قربان کادر درمان که 6ماه و اندی است، یک‌نفس پای کار ایستاده؛ اما کجای کار می‌لنگد اگر عزاداری در فضای باز با فاصله و ماسک و ضدعفونی همراه باشد؟»  در مرور پست‌های صفحات مجازی بودم دلم گرفت و پَر کشید برای عزاداری‌های مملو از جمعیتِ تکایای چیذر، تجریش، حصاربوعلی، نیاوران، جماران، سوهانک و رستم‌آباد. اما دلم شکست؛ از مطلبی پایین‌تر در اینستاگرام؛ مطلب یک خبرگزاری که از نخستین روز محرم، انگار چشمانش را روی زحمات هیئت‌ها، شهرداری‌ و نیروی انتظامی برای برپایی مراسم و آگاهی مردمی که خودشان پای کارند تا همه‌‌چیز به بهترین شکل برگزار شود بسته و تأکیدش را بر دیر سیاه‌پوش شدن شهر تهران گذاشته است.
دهه نخست‌ ماه محرم گذشت؛ آنچه نمایان بود اینکه بی‌تردید کرونا در میان تأثیراتش بر سبک زندگی شهروندان، روی آیین مذهبی و سنتی هم نقش داشته است. در این بین، سؤال اینجاست که آیا تأثیرات منفی بوده؟ بدون اغراق می‌توان گفت شاهد اقداماتی بوده‌ایم که حتی به بهتر شدن سبک عزاداری‌ها هم انجامیده است. به‌طور میانگین طی دهه نخست محرم در سال‌های گذشته، بیش از 2هزار کیلوگرم پسماند ظروف پلاستیکی و یک‌بار مصرف از سطح شهر تهران جمع‌آوری می‌شده است. امسال اما خبر چندانی از ظروف پلاستیکی نبود. اگرچه نباید فراموش کرد که در محرم 1399(1442ه.ق) نذر غذا چندان در کار نبود و بالطبع استفاده از ظروف پلاستیکی هم به حداقل ممکن رسید. در عین حال این مسئله تکمیل‌کننده پویش‌های فرهنگی سال پیش با عناوین «نذر_سبز_محرم»، «محرم_یاران» و «یاران_محیط‌زیست» شد؛ پویش‌هایی که توجه شهروندان عزادار را به استفاده کمتر از ظروف یک‌بار مصرف و رها نکردن پسماندهای خشک در معابر جلب می‌کرد. البته که در مراسم حسینی امسال تاکنون، اولویت سلامتی عزاداران بوده است. به‌گونه‌ای که بلوغ فکری عزاداران حسینی کاملا مشهود بود و کمتر تصویری دیده می‌شد که در آن ماسک استفاده ‌شده در معابر شهر رها شده باشد.
نکته دیگر امسال را می‌توان نذرهایی دانست که به جایی مناسب‌تر از هرسال روانه شدند؛ درست مثل نذر ماسک که با همراهی مردم، باعث شد تا جدا از میلیون‌ها ماسکی که نذر هیئت‌ها و تکایا شد، هزاران ماسک نیز در اختیار گرمخانه‌ها و افراد کم‌برخوردار قرار گرفت. واقعیت آن است که در تاسوعا و عاشورای امسال نذرها متناسب با شرایط جهت‌دهی شد؛ نذورات به جای آنکه بی‌برنامه توزیع شوند، راه‌شان به سوی کسانی باز شد که در شرایط دشوار اقتصادی احتیاج بیشتری به نیم‌نگاه‌های خیرانه دارند. اینکه دست‌کم 20سازمان مردم نهاد در روز عاشورا در قالب ۴ گروه در ۴ منطقه دره فرحزاد، روستاهای شهرری، کوره‌های آجرپزی اسماعیل‌آباد منطقه ۱۸ و کوره‌های آجرپزی منطقه ۱۹ بین نیازمندان اقلام بهداشتی، ماسک و مواد غذایی بسته‌بندی‌شده توزیع کردند بی‌شک حاصل تغییر رویکردی صحیح است. از سوی دیگر در روزگاری که چرخ تولید به سختی می‌چرخد، تهیه و دوخت پارچه‌های سیاه و منقش به اشعار حسینی، به تولیدکنندگان داخلی سپرده شد. و البته شاید یکی از دلایل با تأخیر سیاه‌پوش شدن برخی از نقاط پایتخت مشکلات تهیه و تولید پارچه‌های سیاه بوده است. بماند در محرم امسال پویش «با یاد تو» برای دعوت شهروندان به انجام کارهای خیر و مؤثر با نام سیدالشهدا، برپایی 50موکب سلامتی و اجرای «کوچه‌های حسینی» در تمامی محلات تهران برای تجهیز خودروها به بلندگو و ذکر مصیبت از طریق آنها در آستانه غروب نیز از سوی شهرداری در دستور کار قرار گرفت.
اما جای بسی تأسف دارد وقتی همه ملت ایران زیر پرچم حسین(ع) همدل می‌شوند و عزاداری می‌کنند، برخی از رسانه‌ها نگاه سیاسی تخریبی را به جای همراهی در برگزاری مراسم عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع)، ارجح دانسته‌اند. با وجود این، شور و احساسی که نسبت به امام حسین(ع) و یاران باوفایش در دل‌ها وجود دارد، بازهم به خوبی دیده شد و آیین‌ها همراه با عقلانیت متناسب با شرایط، برپا شدند. در یک‌کلام باید گفت: «شکر خدا که بر سر این کوچه پرچم حسین است/ خوشا به حال دلی که عشقش حسین است»