ارابه کیفیت زندگی

سیدمحمد فخار _ روزنامه‌نگار

مترو هنوز هم به‌مثابه ارابه کیفیت در شهرهای جهان می‌تازد. تردد در شهرها چنان به سختی‌های گوناگون گره خورده که رهایی از هر بند آن، سرورآفرین است. درهم‌تنیدگی معضلات شهری سال‌هاست واحدهای بشری را با نگرانی‌های بنیادی روبه‌رو کرده و هر روز گرهی بر گره دیگر سایه می‌افکند. در گرماگرم تنش‌های روزمره که در بهترین حالت شامل ترافیک، آلودگی‌های زیست‌محیطی، افزایش هزینه‌های شهری و البته هدررفت زمان می‌شود، سامانه‌ای وجود دارد که زیر شانه‌های تنش‌زا را می‌گیرد و باری گران از گرده شهر برمی‌دارد. درست در ازدحام صف کیلومتری که آهن‌پاره‌های متحرک پدید آورده‌اند، درست در سودای حرکت به چند مترو جلوتر و در میان احتراق میلیون‌ها لیتر بنزین و سرمایه، در لایه‌ زیرین شهر، وسیله‌ای برقی هست که سراب مردمان خیابان را تصویر می‌کند. قیمت اندک، ایمنی تردد و از همه مهم‌تر سرعت بالا؛ مگر برای افزایش کیفیت زندگی در یک سفر شهری به کدام کارویژه دیگر نیاز است؟ همه این مختصات در مترو جمع شده است. مدیران شهری و حتی مدیران دولتی برای دستیابی به چنین سامانه ترددی، سهم چشمگیری از بودجه‌های خود را صرف می‌کنند. تنها در دوحه قطر که تا سال2022 به 4خط مترو مجهز خواهد شد، 18میلیارد دلار هزینه شده است. این البته گران‌ترین خط متروی دنیا نیست اما مثالی زنده و حاضر بر این مدعاست که شهرهای جهان، رسیدن به سامانه مترو را در حد و اندازه‌های‌ ارابه کیفیت زندگی جدی می‌گیرند.
در کشور ما نیز مترو، هموارکننده بسیاری از مشکلات است. در ساحت صرفه‌جویی سوخت تاکنون یافته‌های متعددی به‌دست آمده که ارقام آن دهشتناک ‌است. هر سفر درون‌شهری در کلانشهرهای کشور با مصرف 3.5لیتر سوخت صورت می‌گیرد. حال اگر مطابق قوانین بالادستی تا سال1402، یک‌سوم ترددهای شهری به مترو اختصاص یابد، در هر سفر 2.5لیتر صرفه‌جویی خواهد شد که این یعنی منفعت 70درصدی مترو به سایر مدهای حمل‌ونقلی تنها در بخش صرفه‌جویی. ناگفته پیداست که آورد مالی مترو در بخش‌های ایمنی تردد و افزایش سرعت تردد نیز غیرقابل چشم‌پوشی است و باید توجه و تمرکزی جدی از سوی همه ابعاد حاکمیتی بر توسعه آن صورت گیرد.در شرایط حاضر، شلوغی البته گربه‌سیاه همه هنرهای مترو‌ست و این همانی است که ابرشهر تهران با آن روبه‌روست. مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز و سایر کلانشهرها هم در این آسیاب به نوبت قرار دارد و به‌زودی با آن دست و پنجه نرم خواهند کرد. در پایتخت البته وضعیت، وخامت بیشتری دارد و ویروس کرونا نیز تهدیدی جدی برای توسعه چنین مد حمل‌ونقلی محسوب می‌شود. در چنین شرایطی، یگانه منجی شهروندان از تنش‌های شهری نیازمند اعتنای بخش‌های بالادستی یعنی دولت و مجلس است و باید صدای کمک ارابه کیفیت زندگی را هرچه زودتر شنید.