بایدن و ترکیه: چشم‌انداز تیره در 2طرف

رحمان قهرمانپور- کارشناس مسائل ترکیه

 در سطح روابط شخصی، آقای بایدن خاطره خوبی از روابط با اردوغان ندارد. در زمانی که آقای بایدن معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا بود و کودتای ناموفق در ترکیه رخ داد، سفری به ترکیه داشت که آن سفر بسیار جنجالی شد و به نوعی می‌شود گفت که هم باعث ناراحتی اردوغان و هم باعث ناراحتی خود بایدن شد. در آن زمان آقای اردوغان در سخنرانی‌های بعد از کودتا مرتب می‌گفت که به‌زودی عامل کودتا، یعنی فتح‌الله گولن را به ترکیه می‌آوریم، آمریکا همراهی می‌کند و ... . در نتیجه انتظاری در افکار عمومی ایجاد شده بود که آمریکا آقای فتح‌الله گولن را به ترکیه استرداد خواهد کرد. بایدن در دیدارهایش در آنکارا این خواست ترکیه را رد کرد. خاطره آن سفر همچنان در ذهن ترک‌ها باقی ماند و ما دیدیم که بایدن قبل از شروع کمپین انتخاباتی، در مصاحبه با برخی تحلیلگران گفته بود که باید از رقبای اردوغان حمایت کنیم تا اردوغان و حزبش در انتخابات شکست بخورند. اما خبرهایی که هست و آقای مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم بر آنها مهر تأیید گذاشته این است که ترکیه از سوم نوامبر به این سو، یعنی از زمان مسجل شدن پیروزی بایدن، تلاش زیادی کرده روابط را بهبود ببخشد. اما می‌دانیم همین دو سه هفته پیش بحث خرید محموله دوم موشک‌های رهگیر اس-400 روسی پیش آمد و اردوغان گفت که ترکیه از خرید آنها صرف‌نظر نخواهد کرد و خیلی از ناظران هشدار داده‌اند که این کار، یعنی خرید محموله دوم اس-400 از روسیه، می‌تواند روابط آمریکا و ترکیه را دوباره متشنج کند. به‌خاطر خرید اس-400 بخش صنایع دفاعی وزارت دفاع ترکیه و تعدادی از مسئولان این بخش تحت تحریم کنگره قرار گرفتند. این احتمال وجود دارد که با آمدن آقای بایدن این تحریم‌ها بیشتر شود و این اظهارنظری که اردوغان و مقام‌های ترکیه درباره خرید سری دوم موشک‌های اس-400 داشتند، شاید ناشی از این بوده که در پشت پرده تلاش‌های ترکیه به نتیجه مطلوب نرسیده و ترکیه خواسته حرکتی کند که آمریکا را تحت فشار بگذارد. کما اینکه ما در ایران شاهد بودیم که غنی‌سازی‌ 20درصد شروع شد و برخی اینطور تفسیر کردند که ایران می‌خواهد امتیاز بیشتری از دولت بایدن بگیرد. در همین حال، می‌توان گفت تلاش ترکیه برای بهبود روابط با اسرائیل نوعی حرکت برای شکل‌دهی آینده روابطش با آمریکاست. می‌شود گفت که ترکیه از قبل روی نفوذ لابی یهودی در کنگره آمریکا حساب کرده است.