مرزگشایی تلفنی

اغلب مرزهای تجاری ایران همچنان به بهانه جلوگیری همسایگان از شیوع کرونا مسدود است و این بار رئیس‌جمهوری شخصاً دست‌به‌کار شده و در گام نخست در تماس تلفنی با نخست‌وزیر پاکستان خواستار همکاری برای بازگشایی مرزهای شده و البته طرف پاکستانی نیز روی خوش نشان داده است. حال باید دید روحانی و دولت دوازدهم برای بازگشایی مرزهای ایران با 2  شریک تجاری بزرگ کشور یعنی عراق و ترکیه چه تدبیری می‌اندیشد.

به گزارش همشهری، بحران کرونا با مراعات شهروندان و تلاش کادر درمان تا حدودی فروکش کرده و می‌توان امیدوار بود با استمرار شرایط موجود در آینده نزدیک وضع به حالت عادی بازگردد؛ اما مرزهای تجاری کشور که غالباً با شیوع کرونا مسدود شده‌اند همچنان بحرانی‌اند. فعلاً متولیان امر مدعی تداوم رایزنی برای بازگشایی مرزهای مسدود شده هستند اما از ظاهر امر اینگونه برمی‌آید که حداقل در مورد بازگشایی مرزهای جنوبی عراق و مرزهای ترکیه هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. فعلاً مرزهای شرقی در وضع بهتری به‌سرمی‌برند. مرزهای افغانستان با قوت فعال هستند و مرزهای پاکستان نیز که به‌تازگی کمی فعال شده‌اند، احتمالاً با تأکید اخیر مسئولان 2 کشور کاملاً بازگشایی خواهند شد.

مرزگشایی روحانی و عمران‌خان
تازه‌ترین رایزنی‌هایی که برای عادی‌سازی وضعیت مرزهای تجاری و مسافری ایران و کشورهای همسایه انجام شده، به مرزهای شرقی ایران با کشور پاکستان اختصاص دارد. دیروز حسن روحانی، رئیس‌جمهور، در گفت‌وگوی تلفنی با عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان خواستار توسعه و تعمیق روابط و مناسبات دو کشور شد و بر ضرورت اشتراک و انتقال تجربیات، دانش و تکنولوژی برای مقابله و مهار ویروس کرونا تأکید کرد. در این گفت‌وگوی تلفنی، طرفین بر لزوم فعال شدن دوباره مرزها و بازارچه‌های مرزی و تقویت ارتباطات تجاری با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی نیز تأکید کردند. حسن روحانی بازگشایی بازارچه‌های مرزی ایران و پاکستان با رعایت کامل دستورالعمل‌های پزشکی را موجب توسعه روابط تجاری و اقتصادی 
تهران - اسلام‌آباد دانست و افزود: علاقه‌مندیم همانطور که با برخی کشورهای همسایه مبادلات کالا انجام می‌شود، با کشور پاکستان نیز تبادل کالا و تجارت از مرزها انجام گیرد.
همچنین عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان نیز توسعه و تعمیق روابط با ایران به‌ویژه همکاری‌های اقتصادی و تجاری را مورد تأکید قرار داد و از آغاز دوباره فعالیت‌های تجاری در مرزهای 2 کشور و فعالیت بازارچه‌های مرزی با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی استقبال کرد و گفت: ازسرگیری تبادلات کالایی 2 کشور کمک زیادی با اقتصاد پاکستان خواهد کرد که به‌خاطر ویروس کرونا با مشکلات زیادی مواجه شده است.

رشد مبادلات با افغانستان
در شرایطی که هنوز رایزنی‌های انجام شده برای بازگشایی برخی مرزهای تجاری به نتیجه نرسیده، در شرق کشور و در مرز مشترک ایران و افغانستان اوضاع به‌گونه‌ای دیگر است تا جایی که رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان می‌گوید: روند صادرات ایران به افغانستان به‌واسطه لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی با کندی انجام می‌شود؛ زیرا در مرز باید کالاها و رانندگان مراحل قرنطینه را پشت سر بگذارند اما با این‌حال میزان صادرات ایران به افغانستان افزایشی است و پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری ارزش صادرات به این کشور دوست و همسایه ۳۰۰ میلیون دلار رشد کند. حسین سلیمی با بیان اینکه مرز ایران و افغانستان تنها مرزی است که امکان ترانزیت کالا از آن وجود دارد، می‌افزاید: گشایش در مرزهای افغانستان در حالی است که بسیاری از مرزهای مهم دیگر مانند مرزهای ترکیه و عراق همچنان بسته است. نکته مورداشاره سلیمی در مورد تجارت با افغانستان این است که در شرایط کرونا، صادرات چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان به افغانستان متوقف شده و فرصت مناسبی برای کالاهای ایرانی فراهم شده است تا نیازهای بازار افغانستان را تأمین کند.

قهر ترک‌ها در غرب
حکایت مرزهای غربی با دیگر مرزهای کشور متفاوت است. مرزهای غربی در بخش مشترک با کشور ترکیه، دروازه انتقال کالاهای ترانزیتی به مسیر اروپا محسوب می‌شود و در بخش مشترک با کشور عراق، به‌منزله پایگاه صادرات کالاهای ایرانی به بزرگ‌ترین بازار کشور در منطقه است اما این مرزها به‌جز مرزهای مشترک با اقلیم کردستان عراق بیش از 2‌ماه است فعالیتی مستمری ندارند. در مورد مرزهای مشترک با عراق، یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با اشاره به اینکه مرزهای جنوبی عراق همچنان مسدود است، می‌گوید: در مرزهای جنوبی یعنی مرزهای شلمچه و قسمت‌های عربی به‌دلیل اینکه عراقی‌ها هنوز نتوانسته‌اند تمهیدات لازم را برای مسائل بهداشتی انجام دهند، دچار چالش هستیم و در حال مذاکره‌ایم تا بتوانیم حداقل هفته‌ای 2روز مرزها را باز کنیم؛ اما هنوز این مذاکرات به توافق جامع منجر نشده است. این مشکل در مورد مرزهای مشترک با ترکیه نیز وجود دارد. آن گونه رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه می‌گوید: مرز ترکیه فقط به روی کالاهای ایرانی بسته مانده است. مهرداد سعادت دهقان درباره آخرین وضعیت تجارت ایران و ترکیه به رسانه‌ها گفته است: مرزهای ترکیه از اواسط اسفندماه متأثر از بیماری کرونا به روی کالاهای ایرانی بسته شده و تجارت 2 کشور از نیمه فروردین فقط از طریق مسیر ریلی انجام شده است که ظرفیت کافی برای پوشش کل تجارت ایران و ترکیه را ندارد. او معتقد است که مشکل خاصی برای بازگشایی مرزهای تجاری ایران و ترکیه وجود ندارد و پیگیری برای این بازگشایی ادامه دارد؛ اما نکته قابل‌توجه این است که سایر مرزهای ترکیه با دیگر کشورها باز بوده و فقط برای تجارت با ایران کرونا را بهانه می‌کنند.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه می‌گوید: مقامات ترکیه تاکنون جواب درستی مبنی بر علت باز نشدن مرز ارائه نداده‌اند؛ اما دوشنبه هفته آینده قرار است با طرف ترک جلسه‌ای به‌صورت ویدئوکنفرانس در جهت حل مشکل تجاری 2 کشور برگزار کنیم که امیدواریم مؤثر واقع شود. به گفته سعادت دهقان، سه‌شنبه گذشته نیز فعالان اقتصادی و دستگاه‌های دولتی جلسه‌ای با سازمان توسعه تجارت برگزار و درباره گشایش مرزهای ترکیه رایزنی کرده­‌اند.

بررسی پروتکل‌های بهداشتی در تجارت با ترکیه
سازمان توسعه تجارت نیز اعلام کرده برنامه‌ریزی جدی برای ازسرگیری تجارت میان ایران و ترکیه در دستور کار قرار گرفته است و در جلسه‌ای که اخیراً با حضور رئیس سازمان توسعه تجارت و نمایندگانی از اتاق‌های بازرگانی وزارتخانه‌های بهداشت، راه و شهرسازی، امور خارجه و کشور برگزار شده، پروتکل‌های بهداشتی برای تسهیل تجارت میان ایران و ترکیه دوباره بررسی شده است. این سازمان، دستگاه‌های ذی‌ربط و حاضران این جلسه به‌منظور انجام هماهنگی‌های لازم برای ازسرگیری تجارت ایران اعلام آمادگی کرده‌اند و مقرر شده تردد مشترک ریلی میان 2 کشور نیز ادامه پیدا کند.