چهارراه حوادث

شهاب مهدوی_روزنامه نگار

30 دی‌ماه 95 ساختمان معروف پلاسکو آتش گرفت و بعد از 3ساعت‌و‌نیم سوختن، در حالی که آتش‌نشان‌ها در تلاش برای خاموش کردن شعله‌های آتش بودند فرو ریخت؛ اتفاقی که شاید مهم‌ترین حادثه یا به تعبیر بهتر و دقیق‌تر فاجعه شهری در تاریخ تهران پس از انقلاب بود. در روزهایی که بحث ساختمان پلاسکو در افکار عمومی داغ بود، یکی دو فیلمساز وعده ساخت فیلمی در این‌باره را دادند. اولین فیلمسازی هم که نسبت به این حادثه واکنش نشان داد بهروز افخمی بود که روی آنتن زنده اعلام کرد درباره پلاسکو فیلم می‌سازد. 
افخمی گفت: «نباید بگذاریم حادثه پلاسکو فراموش شود. من قصد دارم تمام تمرکزم برای ساخت فیلم بعدی را روی فیلمی با موضوع این حادثه بگذارم. چند ماه گذشت و به تدریج تب حادثه پلاسکو هم کمی فروکش کرد و خبری هم از فیلم بهروز افخمی نشد. در عوض مصطفی کیایی برای فیلمی با عنوان پلاسکو اقدام به دریافت پروانه ساخت کرد، فیلمی که در شهریور 96 کلید خورد و نامش هم به چهارراه استانبول  تغییر کرد.  بهرام رادان و محسن کیایی، زوج کمدی اجتماعی «بارکد» فیلم قبلی کیایی در چهارراه استانبول نقش‌آفرین درامی حادثه‌پرداز شدند و مهدی پاکدل، رعنا آزادی، سحر دولتشاهی، ماهور الوند، سعید چنگیزیان و مسعود کرامتی هم ترکیب بازیگران فیلم را کامل کردند. 
چهارراه استانبول در سی‌و‌هفتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و واکنش‌ها به آن درمجموع مثبت بود. فیلم مصطفی کیایی که البته منتقدان جدی‌ای هم داشت، باتوجه به بضاعت سینمای ایران در کار با موضوعات مشابه، اثر قابل دفاعی بود.  در چهارراه استانبول، فیلمساز کاراکترهایش را به بهانه‌های مختلف راهی ساختمان پلاسکو می‌کند. در واقع آنچه در 40دقیقه اول فیلم می‌بینیم مقدمه‌ای است برای رسیدن به حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو. صحنه‌های حادثه‌پردازانه چهارراه استانبول به لحاظ فنی خوش‌ساخت و قابل قبول درآمده‌اند. پیداست که کیایی قصد ساختن فیلمی از جنس آثار هالیوودی را داشته؛ فیلمی قصه‌گو که شخصیت‌هایش در میان آتش‌سوزی پلاسکو گم نمی‌شوند و فیلمساز در عین بازآفرینی واقعه‌ای که در 30دی 95 همه را متأثر و حیرت‌زده کرد، قصه‌گویی را هم فراموش نمی‌کند. 
البته مهم‌ترین امتیاز فیلم، همان جلوه‌های بصری‌اش است. توانایی در اجرا و کارگردانی نماهای دشوار داخل ساختمان پلاسکو با جلوه‌های ویژه بصری‌ای که در مرحله پس از فیلمبرداری انجام شده، سکانس‌های حادثه‌ای چهارراه استانبول را قابل باور کرده است. فیلم می‌‌تواند تا اندازه‌ای ابعادی از وقایع ساختمان پلاسکو را به تصویر بکشد و در تبعیت از الگوی هالیوودی این نوع سینمای فاجعه، نمره قبولی می‌گیرد. چهارراه استانبول گرچه باشتاب نوشته و کارگردانی شده ولی با حرفه‌ای‌گری مصطفی کیایی به اثری تبدیل شده که در بازآفرینی واقعه تلخ روز آخر دی 1395، موفق و تأثیرگذار عمل می‌کند. 

«چهارراه استانبول» به روایت مصطفی کیایی
آتش‌نشان‌ها کنارمان بودند
چهارراه‌ استانبول فیلمی درباره پلاسکو نیست.
قصه‌ای داشتم که با یک واقعه تاریخی گره می‌خورد که آن حادثه در این فیلم، پلاسکو بود. بنابراین به اندازه نیاز داستان و درام در فیلم به ماجرای پلاسکو ورود کردیم. اگر کسی انتظار دارد کل فیلم درباره پلاسکو باشد این انتظار برای او در فیلم چهارراه استانبول برآورده نمی‌شود. 
  مطمئنم اگر این فیلم را نمی‌ساختم تا سال‌ها کسی سراغ فیلمی درباره فاجعه پلاسکو نمی‌رفت. بحثم در ساخت این فیلم فقط پلاسکو نبود، بلکه مسئله اقتصادی مردم هم بود. به نظرم پلاسکو نماد اقتصاد ایران بود. 

مشکلات اقتصادی و تجاری باعث شده ما حتی مهر و تسبیح را هم از چین وارد کنیم. 
برای من دغدغه بود به این مسئله هم اشاره کنم. 
  برای چهارراه استانبول تحقیقات زیادی انجام دادیم. با آتش‌نشان‌هایی که در محل حادثه حضور داشتند صحبت کردیم. درواقع هم قبل از تولید و همین‌طور زمان تولید با آتش‌نشان‌ها همگام بودیم و مامورانی که در حادثه پلاسکو بودند، در کنار ما حضور داشتند و ما تصویر را به کمک آنها بازسازی می‌کردیم. 
بازیگران هم وقتی این صحنه را بازی می‌کردند، تحت تأثیر قرار می‌گرفتند و وقتی وقایع و جزئیات حادثه را از زبان آتش‌نشانان می‌شنیدیم برایمان بسیار ناراحت‌کننده بود و تلاش می‌کردیم تا این حس را در فضای فیلم به وجود آوریم. 

مقدمه‌ای برای رسیدن به حادثه
آنچه در 40دقیقه اول فیلم می‌بینیم مقدمه‌ای است برای رسیدن به حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو. صحنه‌های حادثه‌پردازانه چهارراه استانبول به لحاظ فنی خوش‌ساخت و قابل قبول درآمده‌اند. پیداست که کیایی قصد ساختن فیلمی از جنس آثار هالیوودی را داشته