«وارش» غریبه‌ای درگیلان

مریم سرخوش_خبرنگار

 گروهی از مردم رشت در اعتراض به پخش سریال «وارش» در مقابل ساختمان صداوسیمای مرکز گیلان تجمع و نسبت به اهانت‌هایی که در این سریال به فرهنگ مردم گیلان شده‌است، انتقاد کردند. معترضان معتقدند محتوای این سریال توهین‌آمیز است و با مستندات تاریخی تطابق ندارد. آنها با هشتگ #توهین-به-گیلانی‌ها-را-متوقف-کنید، #توهین_به_گیلانیان_ممنوع، #توقف_سریال_وارش خواستار توقف پخش این سریال شدند. 
پخش سریال وارش به کارگردانی احمد کاوری از شبکه سه در همان قسمت‌های آغازین هم دچار حواشی زیادی شد، اما انتشار چند سکانس در این سریال موجب شد اعتراضات مردمی و بسیاری از مسئولان استان گیلان شکل دیگری به خود بگیرد. اعتراض به این سریال حتی در شورای شهر رشت هم مطرح شد و مسئولان استانی عنوان کردند «در این سریال با به‌کار بردن تعابیر نادرست، به مردم گیلان اهانت شده است.»

تحقیق کنید، بعد فیلم بسازید 
سال‌هاست که ساخت سریال‌هایی در صداوسیما موجب واکنش‌های منفی از سوی قومیت‌های مختلف شده است. اتفاقی که نشان می‌دهد اطلاعات کافی در ساخت چنین داستان‌هایی وجود ندارد و پیشنیه تاریخی اقوام کشورمان به خوبی مورد تحقیق قرار نمی‌گیرد. حتی در ساخت چنین سریالی به این نکته اشاره نشده که بسیاری از مردم سیستان و بلوچستان طی سال‌ها به مناطق شمالی کشور مهاجرت کرده و سبک زندگی‌شان با فرهنگ این مناطق پیوند خورده است. 
شهروند گیلانی که در میان افرادی که روز پنجشنبه گذشته مقابل صداوسیمای مرکز استان تجمع کردند، حضور دارد می‌گوید: به هیچ قوم و نژادی اعتراضی نداریم، اما اینکه یک سریال با محتوایی ضعیف، به خود اجازه می‌دهد این‌گونه به گیلانی‌ها بی‌احترامی کند، در این برهه از شرایط اقتصادی و مشکلات مردم کشور عجیب است. ممکن است در میان همه قومیت‌های کشور عقاید متفاوت وجود داشته باشد، اما باید درمقابل چنین هجمه‌هایی که به تخریب فرهنگی منجر می‌شود، حامی و همدل باشیم. 
تجمع‌کنندگان پلاکارد‌هایی در دست داشتند که خواهان توقف پخش سریال وارش بود؛ پلاکاردهایی با این مضمون که «توهین علیه گیلک‌ها را متوقف کنید»، «گیلانی لوده نیست»، «هویت و اصالت ما خط قرمز ماست.»  معترض دیگری هم عنوان می‌کند: وقتی پخش سریال سرزمین مادری به دلیل اعتراضات اقوام بختیاری و مردم خوزستان متوقف شد، باید پخش وارش هم ممنوع شود. مردان و زنان گیلان، سال‌های سال با شجاعت و غیرت مرزدار کشور بوده‌اند. وی ادامه می‌دهد:‌ نوع نگاه صیادان و سبک زندگی گیلانی‌ها دراین سریال خلاف واقعیت‌هاست و ای‌کاش کمی مطالعه درباره فرهنگ این منطقه صورت می‌گرفت. 

تحریف واقعیت
یک شهروند رشتی درحالی که عکس‌هایی از مفاخر گیلان مانند میرزا کوچک‌خان جنگلی و استاد پوررضا در دست دارد، به ساخت این سریال بدون توجه به پیشینه تاریخی گیلانیان انتقاد می‌کند و می‌گوید: سازندگان این سریال معلوم نیست درباره نسل جوان و مردم گیلان چه فکری کرده‌اند. امروز به واسطه تمام دسترسی‌های اینترنتی، کمتر کسی را پیدا می‌کنید که با تاریخ، حداقل تاریخ شهر و قوم خودش بیگانه باشد. تمدن و قدمت گیلانی‌ها هم در کتب تاریخی ثبت شده است. چرا نویسنده این سریال ابتدایی‌ترین کاری که باید انجام می‌داد را فراموش کرده است؟ تحقیق درباره فرهنگ گیلان مهم‌ترین چیزی بود که باید در نوشتن این سریال انجام می‌شد.
وی ادامه می‌دهد: در این سریال روستایی مهاجر با دست خالى جلوى فردى که بچه دریاست و چاقو در دست دارد و همه مردم از او وحشت دارند مى‌ایستد.چرا ماهی‌گیران این منطقه را اینقدر ساده نشان داده‌اند یا کشاورزانی ترسو که نمی‌توانند از حق‌شان دفاع کنند و درحال باج دادن هستند. کارگردان و کلیه عوامل این مجموعه باید از مردم این دیار عذرخواهى کنند.

شورای شهر هم معترض است 
هرچند بعد از اعتراضات مردمی عوامل ساخت و پخش سریال وارش مدعی شدند، محور ادامه سریال سلحشوری یک زن گیلانی است و انتقادات وارد نیست و بهتر است مردم گیلان به تماشای ادامه این سریال بنشینند، اما بهراد ذاکری، عضو شورای شهر رشت می‌گوید: پخش این سریال باید متوقف شود. نوع نگاه به قوم گیلان دراین سریال صحیح نیست و شورای شهر رشت اعتراض خود را به صداوسیما اعلام می‌کند.
رضا رسولی، عضو دیگر شورای شهر تاکید می‌کند: شاید این سریال به سلحشوری و مظلومیت یک کاراکتر زن گیلانی در کنار کاراکتر مظلوم سیستانی اشاره داشته باشد، اما انبوهی از کاراکترهای منفی گیلانی هم در آن وجود دارند که چیزی جز توهین نیست. سوژه‌های بسیاری برای ساخت سریال تلویزیونی از گیلان وجود دارد، چرا درباره شهدای مدافع حرم استان، رشادت‌های گیلانی ها در 8سال دفاع مقدس و حماسه‌های میرزاکوچک‌خان جنگلی سریال ساخته نمی‌شود؟ در سریال وارش به ساحت مردم گیلان که در همه دوران‌ها پشت نظام ایستاده‌اند و حتی در اتفاقات اخیر مردم این استان از صبورترین مردمان ایران بودند، توهین شده است.

 واکنش‌های مجازی 
این سریال واکنش‌های عجیبی هم ازسوی برخی اهالی هنر در فضای‌مجازی به‌همراه داشت.  سید سعید نعمتی، نویسنده و کارگردان دراین باره می‌نویسد: «سریال وارش توهین صداوسیما به مردم گیلان است. انگار صداوسیما کارشناس تاریخی ندارد که اینچنین بی‌پروا به تحریف تاریخ دست زده است. شما از گیلان چه می‌دانید که این چنین مردم بزرگ گیلان را منفعل نشان می دهید؟ سئوال اینجاست که سریالی که در ساختار و فیلم‌نامه ضعف‌های مشهود دارد، چگونه اجازه پخش می‌گیرد‌؟»
رامتین سراج‌پور منتقد، کارگردان و تهیه‌کننده هم با اشاره به ساخت غیرحرفه‌ای این سریال  می‌نویسد: «در صحنه‌های صیدِ ماهی‌ها، کارگردان بسیار ساده‌انگارانه عمل می‌کند و از ماهی‌های کپور پرورشی به جای ماهی سفید استفاده می‌کند که فاجعه آمیزتر از صحنه‌های بی‌کیفیت برخی فیلم‌های ایرانی مثلِ شوک دادن از روی لباسِ بیمار در بیمارستان است.»

از مردم گیلان دلجویی کنید
نماینده رشت در مجلس‌شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با همشهری بر توقف این سریال و دلجویی از مردم گیلان تاکید می‌کند و می‌گوید: این سریال به فرهنگ گیلان اهانت کرده است و باید هرچه زودتر پخش آن متوقف شود.  غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی با بیان اینکه درچند روز اخیر پیامک‌های انتقادی زیادی از مردم رشت به دستش رسیده‌است، عنوان می‌کند: سریال‌هایی ساخته می‌شود که فضای عمومی و فرهنگ منطقه در نظر گرفته نمی‌شود. عمدتا هم از شیوه‌هایی استفاده می‌شود که مردم آن منطقه احساس تحقیر می‌کنند. جالب اینکه برخی مسئولان صداوسیما این سریال را نگاه هم نکرده‌اند. به یکی از مسئولان گفتم شما کجا دیدید یک زن رشتی با التماس از مردی خواستگاری کند؟ در صحنه دیگری از این فیلم نشان داده می‌شود زلزله آمده و هیچ مرد گیلانی حاضر به نجات دادن فرزند این زن از زیر آوار نیست و فقط یک مرد غریبه کمک می‌کند. الفاظ توهین آمیزی هم در صحنه‌هایی از فیلم وجود دارد که باعث تاسف است. در طول این سریال چند مرتبه از این کلمات توهین آمیز استفاده می‌شود.
وی با انتقاد از صحبت‌های اخیر بهنام تشکر، بازیگر سریال وارش در فضای مجازی ادامه می‌دهد: زمانی که انتقادها از این سریال شدت گرفته، عنوان می‌کنند این سریال 34قسمتی است و آخرش ماجرای خوبی دارد. این موضوع منطقی است که از ابتدا شاهد توهین به یک قوم باشیم تا در آخر به پایان خوش برسیم؟ این سریال ضعف‌های عمده‌ای در زمینه قوم‌شناسی و مردم‌شناسی دارد.

درخواست توقف پخش وارش
جعفرزاده ایمن‌آبادی با بیان اینکه ادامه پخش این سریال به صلاح نیست، اظهار می‌کند: چرا باید به‌گونه‌ای رفتار کنیم که مردم از تلویزیون گریزان شوند. درصورتی‌که پخش این سریال ادامه داشته باشد، مردم گیلان در زمان پخش آن، تلویزیون‌های خود را خاموش خواهند کرد. آنها بسیار از این اتفاق ناراحتند و تقاضا دارم صداوسیما پخش این مجموعه را متوقف کند تا بازنگری‌هایی درآن صورت گیرد. 

   یک درام پرفراز و نشیب 
«وارش» یک درام تاریخی و عاشقانه است که از دهه۳۰ روایت می‌شود و قصه‌ای پرفراز و نشیب را به تصویر می‌کشد که در ادامه به دهه حاضر نیز می‌رسد؛ روایتی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه تاریخ و البته برخی بینندگان، به خوبی و به درستی بیان نمی‌شود و پس از چند قسمت پخش از شبکه سوم سیما اعتراضات گسترده‌ای را به وجود آورده است. در این مجموعه تلویویزنی «یارمحمد» براى فرار از گرسنگى و خشکسالى به شمال کشور مى‌رود تا شغل ماهیگیرى را پیشه کند. او که نمى‌داند ماهیگیرىِ آن منطقه در سلطه گردنکشى به نام «تراب» است، به دریا مى‌زند و مقابل تراب مى‌ایستد. وارش بیوه جواد که سال‌ها تراب در خیال ازدواج با اوست، با دیدن دلاورى یارمحمد دل به او مى بندد و به تراب جواب رد مى‌دهد. تراب نقشه‌اى مى چیند تا یارمحمد را از سر راه بردارد، اما اتفاقى که هیچ‌کس انتظارش را نمى‌کشد از راه رسیده و سرنوشت آدم‌ها را به هم پیوند مى‌زند.