جزئیات ساماندهی مالیات مشاغل پزشکی

رضا کربلایی، روزنامه‌نگار: 15 شهریور آخرین مهلت توافق‌شده بین سازمان امور مالیاتی و سازمان نظام پزشکی برای نصب دستگاه‌های کارت‌خوان دارای شناسه مالیاتی پایان می‌یابد. 80 هزار پزشک به نصب کارت‌خوان‌ها یا پایانه‌های فروش خاص موظف هستند؛ این کارت‌خوان‌ها با کارت‌خوان‌های معمولی تفاوت دارند. پس از نامه رئیس سازمان نظام پزشکی مبنی بر لزوم آموزش پزشکان و درخواست تمدید مهلت قبلی، موجی از انتقاد و اظهارنظر در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی علیه جامعه پزشکی رخ داد. برای اطلاع از کم و کیف ماجرا با علی رستم‌پور، مدیرکل دفتر تنظیم مقررات و نظارت بر برون‌سپاری سازمان امور مالیاتی گفت‌وگو کرده‌ایم. او بسیاری از انتقادها و اظهارنظرها را پس از نامه جنجالی نادرست می‌داند و تأکید می‌کند: توهین و حتی تمسخر علیه جامعه پزشکی مورد تأیید سازمان امور مالیاتی نیست.

ارزیابی شما از نامه اخیر رئیس سازمان نظام پزشکی چیست؟
خبرها و اظهارنظرهای مطرح‌شده علیه جامعه پزشکی، مبنی بر اینکه آنها بلد نیستند با کارت‌خوان کار کنند، اما دستفروش‌ها کارت‌خوان دارند، یک کار ناپسند و سخیف است. حتی در برخی رسانه‌ها، در این خصوص، اظهارنظرهای نادرست، کاریکاتور و پیام‌های توهین‌آمیزی منتشر شد که ازنظر سازمان امور مالیاتی اجحاف به جامعه پزشکی بود. منظور سازمان نظام پزشکی در نامه‌شان این نبود که پزشکان بلد نیستند با کارت‌خوان کار کنند زیرا اساسا قرار نیست پزشکان با کارت‌خوان کار کنند.

پس خواسته سازمان نظام پزشکی چه بود؟
دوستان در سازمان نظام پزشکی دنبال آن بودند که نحوه ثبت‌نام در سامانه امور مالیاتی به آنها آموزش داده شود، نه شیوه کار کردن با کارت‌خوان.

چرا سازمان امور مالیاتی از قبل آموزش‌های لازم را ارائه نداده است؟
اتفاقا ما از قبل کارهای آموزشی را با کلیپ‌ها و پاورپوینت‌های آموزشی آغاز کرده‌ایم و همه پزشکان به آنها دسترسی دارند.

مشکل چیست؟ آیا هماهنگی با این روند تازه کار سختی است؟
اصلا کار سختی نیست.

مگر انتظار شما از جامعه پزشکی چه بود؟
تنها انتظار ما این بود پزشکان با مراجعه به سایت سازمان امور مالیاتی در قسمت ثبت‌نام مؤدی مالیاتی، با شیوه ثبت‌نام آشنا شوند. پزشکانی که پیش از این در این سامانه ثبت‌نام کرده و به‌عنوان واحد هویت مالیاتی شناخته‌شده‌اند، باید براساس راهنمای موردنظر، فقط یک شماره 15رقمی را به‌عنوان شناسه دستگاه کارت‌خوان، در سامانه وارد کنند.

این پایانه‌های فروش از چه طریقی باید در اختیار پزشکان قرار گیرد؟
می‌توانند این کارت‌خوان‌ها یا پایانه‌های فروش را از طریق شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت، موسوم به PSP‌ ها دریافت و شماره سریال 15 رقمی را در بخش مربوط وارد کنند. این شماره قبلا 6 یا 7 رقمی بود اما این شماره مدنظر سازمان امور مالیاتی نیست.

یعنی منظورتان این است که دستگاه‌های کارت‌خوان معمولی مورد پذیرش شما نیست؟
درست است. ما با تک‌تک شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیک هماهنگ کرده‌ایم که یک شماره 15رقمی راکه سرشماره آن حرف P است، فعال‌ کنند. این شماره برای تمام پایانه‌های فروشگاهی، که به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، تخصیص داده خواهد شد.

کارکرد این شماره چیست؟
از طریق این شماره، اطلاعات هویتی مؤدی مالیاتی ثبت‌نام‌شده، احراز می‌شود. این شماره براساس الگوریتم تعیین‌شده سازمان امور مالیاتی به مؤدی مربوط اختصاص داده می‌شود. پزشکان شماره اختصاص‌یافته را روی مانیتور دستگاه کارت‌خوان یا همان پایانه فروش ملاحظه خواهند کرد. البته برخی بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیک صفحه ویژه‌ای را ایجاد کرده‌اند و از طریق آن شماره را در اختیار پزشکان قرار می‌دهند، پزشکان همین شماره را در سایت سازمان امور مالیاتی ثبت می‌کنند و لازم نیست کار دیگری انجام دهند زیرا بقیه کارها به‌صورت سیستمی انجام خواهد شد. در مرحله بعد، حافظه مالیاتی موردنظر از طریق پیامک به پزشکان اطلاع‌رسانی می‌شود و از ابتدای مهرماه، در مطب پزشکان، کار با کارت‌خوان‌هایی که روی آنها حافظه مالیاتی به‌صورت نرم‌افزاری نصب‌شده، آغاز خواهد شد.

پس کارت‌خوان‌های مورد تأیید سازمان امور مالیاتی همان نقش و کارکرد پایانه‌های فروشگاهی را برعهده ‌دارند؟
درست است، البته در قانون به پایانه فروش اشاره شده، به این ترتیب کارت‌خوان‌ها با تغییرات مختصر نرم‌افزاری، از طریق سرورهای شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیک، نقش پایانه فروشگاهی را در مطب پزشکان ایفا خواهند کرد.

این پایانه‌های فروشگاهی برای شناسایی درآمد پزشکان و اعمال مالیات بر آن فعال می‌شود یا کارکرد دیگری خواهد داشت؟
مالیات بر درآمد محدود به همین پایانه‌های فروش نخواهد بود. برخی مراکز درمانی تمام هزینه و پول خدمات خود را به‌طور مستقیم از بیماران یا همراهان آنها دریافت نمی‌کنند، زیرا بیمار ممکن است دارای پوشش بیمه‌ای باشد و بخشی یا تمام هزینه را، شرکت بیمه‌گر در بازه‌های زمانی مختلف پرداخت ‌کند، یا اساسا برخی خدمات پزشکی به‌صورت اقساطی پرداخت شود؛ مثل هزینه‌های دندانپزشکی که با توافق بیمار و پزشک حتی ممکن است به‌صورت چک تسویه شود. بنابراین آن بخشی که به‌صورت نقدی دریافت می‌شود، باید از طریق کارت‌خوان مورد تأیید سازمان مالیاتی ثبت شود اما این ارقام لزوما به‌عنوان همه درآمد یک پزشک قلمداد نمی‌شود.

پس مبنای تعیین مالیات بر درآمد پزشکان به چه نحوی خواهد بود؟
مبنا اظهارنظر مالیاتی است. پزشکان و سایر حرف پزشکی مشمول قانون، هر سال در مهلت مقرر، یعنی پایان خردادماه باید اظهارنامه مالیاتی ارائه ‌دهند که در آن درآمدها و هزینه‌های خود را اعلام می‌کنند. اگر پزشکی به سود رسید، معافیت معیشتی مالیاتی موضوع ماده101 قانون مالیات‌های مستقیم از آن کسر خواهد شد و مازاد آن را برابر نرخی که در ماده 131 همین قانون تعیین‌شده، پرداخت می‌کند. رقم دقیق مالیات در سیستم مشخص و به پزشک اعلام می‌شود. پزشکان می‌توانند مالیات را به‌صورت نقد یا در 4قسط پرداخت کنند.

نرخ مالیات بر درآمد پزشکان چگونه تعیین می‌شود؟
نرخ مالیات بر درآمد برای همه صاحبان مشاغل یک نرخ تصاعدی از 15 تا حداکثر 25 درصد خواهد بود. تا 50 میلیون تومان درآمد مشمول مالیات یعنی سود خالص پس از کسر هزینه‌ها، مشمول 15 درصد، از بالای 50 میلیون تومان تا 100 میلیون تومان، 20 درصد و مازاد بر 100 میلیون تومان هم 25 درصد خواهد بود.

آیا همه اظهارنامه‌ها مورد تأیید سازمان مالیاتی خواهد بود، یا اینکه ممکن است راستی‌آزمایی هم صورت پذیرد؟
تمام تلاش ما این است که راستی‌آزمایی به‌صورت سیستمی باشد. تشخیص ممیز مالیاتی در حال حذف شدن است، مگر اینکه برای ما احراز شود که مؤدی مالیاتی براساس اطلاعات پایگاه سازمان امور مالیاتی، کم‌اظهاری کرده باشد، که یکی از منابع ما همین کارت‌خوان‌هاست. در نهایت ما اظهارنامه مالیاتی را با اطلاعاتی که در اختیار داریم، انطباق می‌دهیم، اگر انحراف زیادی وجود نداشت، اظهارنامه مالیاتی قابل‌قبول خواهد بود اما اگر اطلاعات درج‌شده در اظهارنامه با اطلاعات سازمان امور مالیاتی دارای انحراف معناداری باشد، مؤدی یا مالیات‌دهنده برای حسابرسی بیشتر انتخاب خواهد شد. سپس با صدور برگه تشخیص مالیاتی، رقم به مالیات‌دهنده ابلاغ می‌شود. در این مرحله یا پزشک رقم را می‌پذیرد یا اعتراض می‌کند، که روال قانونی آن طی می‌شود.

آیا کارت‌خوانی که در مطب و مراکز پزشکی قرار می‌گیرد، باید به‌حساب پزشک یا صاحب مرکز یادشده متصل باشد؟
حتما همین‌گونه است. اصلا یکی از تفاوت کارت‌خوان‌های موردنظر سازمان امور مالیاتی با کارت‌خوان‌های معمولی همین است. چون ممکن است برخی بگویند کارت‌خوان داریم، درحالی‌که این کارت‌خوان‌ها به دلایل متعدد به‌نام صاحب کسب‌وکار نیست. آنچه سازمان مالیاتی آن را تأیید می‌کند و شناسه می‌دهد، کارت‌خوان‌هایی است که به‌حساب بانکی شخص مؤدی مالیاتی متصل و دارای شناسنامه مالیاتی است ولاغیر. قانون، بانک مرکزی را موظف کرده از 18اسفند1398، با همکاری سازمان امور مالیاتی تمام دستگاه‌های کارت‌خوان و سامانه‌های پرداخت مجازی را ساماندهی کند و بعد از یک سال مهلت قانونی، هیچ سامانه پرداخت مجازی یا فیزیکی، یا همان کارت‌خوان که فاقد هویت مالیاتی است، دیگر نباید فعال باشد.

آیا بانک مرکزی با سازمان امور مالیاتی همکاری می‌کند؟
امیدواریم این همکاری جدی‌تر شکل بگیرد تا شاهد جمع‌آوری تمام دستگاه‌های کارت‌خوان و پایانه‌های فروش فاقد هویت مالیاتی باشیم.

مگر تعداد دستگاه‌های متفرقه غیرشفاف موجود در بازار چقدر است؟
بسیاری از پایانه‌های فروش متصل به حساب‌های بانکی، برای سازمان مالیاتی شفاف نیست. البته قرار است این وضع ساماندهی شود. سازمان امور مالیاتی به‌تنهایی از پس این مسئله برنمی‌آید؛ بنابراین بانک مرکزی باید گام‌های عملیاتی را بردارد، زیرا هرگونه تغییر در کارت‌خوان‌ها و پایانه‌های فروش با نظارت بانک مرکزی صورت می‌گیرد. پس بانک مرکزی باید پای کار بیاید.

آیا ریز حساب‌های بانکی پزشکان در پایان سال مالیاتی به سازمان مالیاتی ارائه می‌شود؟
سازمان امور مالیاتی هر وقت اراده کند، به ریز حساب‌های بانکی دسترسی دارد. طبق قانون، بانک مرکزی مکلف شده گردش حساب بانکی هر شخص حقیقی را که مجموع گردش حساب‌هایش از مرز 5میلیارد تومان در سال، چه به‌صورت بدهکار و چه بستانکار عبور می‌کند، به‌صورت خودکار در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد. گردش حساب‌های بانکی متصل به پایانه‌های فروش یا کارت‌خوان‌ها براساس همین مقررات در اختیار ما قرار می‌گیرد.

یعنی الان هیچ مشکل خاصی بین سازمان امور مالیاتی و نظام پزشکی وجود ندارد؟
مشکل خاصی نیست، تنها مشکل اینجاست که هم‌اکنون در ایران 12شرکت، خدمات پرداخت الکترونیک ارائه می‌کنند، از ابتدای خرداد از آنها دعوت‌شده بیایند در حضور کارشناسان بانک مرکزی جلسه برگزار کنیم تا با همکاری سازمان امور مالیاتی کارها را پیش ببریم. البته چون ما ابزار قانونی برای ملزم کردن این شرکت‌ها در اختیار نداریم، بعضی از آنها مراجعه نکرده‌اند. به‌طور مشخص 4شرکت هیچ مراجعه‌ای نداشته‌اند؛ بنابراین اگر پزشکی بخواهد از همین فردا صبح، پایانه فروش مورد تأیید سازمان امور مالیاتی را در اختیار داشته باشد، می‌تواند به 8شرکت خدمات پرداخت الکترونیک مراجعه کند و باید توجه داشته باشد هنوز نرم‌افزار حافظه مالیاتی، روی سرور 4شرکت خدمات پرداخت الکترونیک، نصب نشده و کارت‌خوان‌های این 4شرکت در سامانه مالیاتی قابلیت ثبت ندارند.

پس چرا نظام پزشکی می‌گوید زیرساخت‌ها آماده نیست؟
گلایه سازمان نظام پزشکی مبنی بر اینکه زیرساخت آماده نیست، مربوط به زیرساختی است که مسئولیت آن برعهده بانک مرکزی است؛ یعنی زیرساخت شرکت شاپرک و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیک. همانطور که گفتم سازمان امور مالیاتی با 8شرکت مشکلی ندارد. البته ممکن است کارت‌خوان‌های 4شرکت باقیمانده هم در روزهای آینده به سامانه مالیاتی متصل شوند زیرا فرصت آنها تا 15شهریور است. حتی ممکن است برخی شرکت‌ها تا مهلت تعیین‌شده نتوانند به سامانه موردنظر متصل شوند، به‌ناچار پزشکان باید به شرکت‌های دیگر مراجعه و از کارت‌خوان‌های بقیه شرکت‌ها استفاده کنند.

ممکن است برخی پزشکان به‌دلیل مشغله کاری فرصت دنبال کردن این کار را نداشته باشند، چرا سازوکاری برای مراجعه منشی یا کارمندان پزشک مربوط، تدارک دیده نشده است؟
مگر پزشک برای افتتاح حساب بانکی خودش به بانک مراجعه می‌کند؟ اگر منشی پزشکی می‌تواند کارهای بانکی پزشک را انجام بدهد، خب طبیعتا می‌تواند برای درخواست دستگاه کارت‌خوان اقدام کند و از این بابت مشکلی وجود ندارد. این مسئله به ضوابط نظام بانکی با پزشک به‌عنوان یک مشتری مربوط می‌شود و سازمان امور مالیاتی دخالتی ندارد. ما که پزشک را مجبور نکرده‌ایم خودش شخصا به بانک برود، اجبار این است که حساب متصل به کارت‌خوان باید به نام پزشک باشد نه اینکه کارت‌خوان به نام پزشک شود. این کارت‌خوان‌ها به شرکت‌های PSP متعلق است که در اختیار پزشکان قرار می‌گیرد.

مردم می‌خواهند بدانند وقتی در مطب پزشکان کارت می‌کشند، سند پرداخت، فقط اطلاعات مربوط به میزان مبلغ پرداختی را مشخص می‌کند یا اینکه باید اطلاعات دیگری در آن درج شده باشد؟
کارت‌خوان‌های مورد تأیید سازمان امور مالیاتی به‌گونه‌ای طراحی‌شده که قبضی متفاوت با قبض‌های کارت‌خوان‌های معمولی ارائه می‌دهد؛ به این شکل که روی سند پرداخت، یک شماره مالیاتی درج‌شده که به ازای هر تراکنش، یک شماره واحد دارد، روی سند مربوط یک بارکد دوبعدی هم درج می‌شود که با اسکنرهای گوشی‌های تلفن همراه، می‌توان مبلغ را پرداخت کرد. در این قبض‌ها مشخصات سند، شامل تاریخ، نام پزشک و مبلغ نمایان خواهد شد. هر قبض نشان می‌دهد سند پرداختی، مورد تأیید سازمان امور مالیاتی است یا نه، تا جلوی جعل و تقلب گرفته شود. در کنار بارکد هم، نشان سازمان امور مالیاتی قرار دارد. مردم باید به هنگام پرداخت هزینه پزشکی، خود این سند را دریافت کنند، افزون بر اینکه روی این کارت‌خوان‌ها گزینه خدمات درمانی فعال شده است.

آیا در زیرمجموعه گزینه خدمات درمانی، گزینه‌هایی چون حق ویزیت یا سایر خدمات درمانی هم تعیین‌شده است؟
ما قائل به تفکیک خدمات درمانی نیستیم. روی قبض و دستگاه کارت‌خوان، این تفکیک صورت نگرفته بلکه در سازمان امور مالیاتی به سوابق پزشکان دسترسی داریم تا بدانیم هر پزشکی چه خدماتی به بیماران عرضه می‌کند و متناسب به آن خدمات درآمدها و اطلاعات مالی پزشک بررسی خواهد شد.

چرا اول سراغ پزشکان رفتید و دنبال سایر حرف ازجمله مالکان آژانس‌های معاملات ملکی، خودرو، آرایشگاه‌های زنانه و طلافروشان نیستید؟
ما دنبال پزشکان به‌عنوان اولویت نخست نرفتیم.

پس چرا پزشکان در اولویت قرار گرفتند؟
بارها جواب داده‌ایم که ما سراغ کسی نرفته‌ایم، بلکه در آیین‌نامه تبصره2 ماده169 قانون مالیات‌های مستقیم به‌صراحت آمده که سازمان امور مالیاتی موظف است به‌تدریج و براساس اولویت، اشخاص مشمول حکم این تبصره را تعیین کند و تا شهریورماه هرسال از طریق درج در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار و روزنامه رسمی کشور اعلام و از ابتدای فروردین سال بعد آن را اعمال کند؛ بنابراین اعلام فراخوان در اختیار سازمان امور مالیاتی است. فراخوان نصب صندوق را به‌تدریج و براساس اولویت اعلام می‌کنیم؛ اما نمایندگان مجلس، در فرایند تصویب قانون بودجه98، حکم فراخوان جامعه پزشکی را صادر و اعلام کرد؛ صاحبان مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، دامپزشکی و داروسازی و سایر رشته‌های مشمول مرتبط، به نصب پایانه‌های فروش موظف هستند.

پس موضوع نصب پایانه‌های فروش در مطب پزشکان براساس اولویت بودجه امسال بوده و به‌زودی در سایر حرفه‌ها و مشاغل هم اجرایی خواهد شد؟
حتما همین‌گونه است. به‌زودی در جریان نشست‌ها با مجامع حرفه‌ای اصناف مختلف این فهرست را نهایی خواهیم کرد و قطعا تا پایان شهریورماه فراخوان برای سایر صنوف را منتشر می‌کنیم.

نظام پزشکی تا کی برای اجرای مقررات مالیاتی مهلت دارد؟
برنامه زمان‌بندی تا آخر مرداد بود اما 15روز دیگر تمدید کردیم. دلیل آن درخواست سازمان نظام پزشکی بود و در جلسه مشترک هفته گذشته در معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه، با حضور رئیس سازمان امور مالیاتی و اعضای هیأت‌مدیره سازمان نظام پزشکی و شورای‌عالی پزشکان و قائم‌مقام وزیر بهداشت پس از رایزنی و وساطت معاون قوه قضاییه، سازمان امور مالیاتی موافقت کرد تا مهلت ثبت‌نام پزشکان تا 15 شهریور ادامه پیدا کند و ما 15 روز از وقت خودمان زدیم و از اول مهرماه پایانه‌های فروش و کارت‌خوان‌های یادشده در مراکز درمانی و مطب پزشکان فعال خواهد شد.

برخی دغدغه دارند که این موضوع به ارائه خدمات پزشکی آسیب می‌زند، پاسخ شما چیست؟
نتیجه نصب کارت‌خوان‌ها در مطب‌ها و مراکز درمانی و پزشکی، تسهیل رسیدگی به بیماری بیماران خواهد بود. الان هزینه‌های پزشکی در برخی موارد بسیار بالاست و حتی دستگاه‌های ATM هم بیش از 200هزار تومان نمی‌دهند که مردم آسیب می‌بینند. امیدواریم که دغدغه بیماران تنها درمان آنها باشد نه اینکه بخواهند مبلغ زیادی پول با خود همراه داشته باشند. خواهش ما این است که جامعه پزشکی به دید فرصت به موضوع نصب کارت‌خوان‌ها نگاه کند نه تهدید.

چه تعداد از پزشکان مالیات پرداخت نمی‌کنند؟
خوشبختانه اکثریت پزشکان مالیاتشان را متناسب با درآمد پرداخت می‌کنند، فقط تعداد معدودی که احتمالا درآمد نجومی دارند، برایشان سخت است که مالیات قانونی‌شان را پرداخت کنند. معمولا همین تعداد اندک سعی می‌کنند پیاده‌نظام را به میدان بفرستند و فضا را ملتهب می‌کنند اما جامعه پزشکی نشان خواهد داد که شائبه فرار مالیاتی بلاموضوع است و ارقام ادعاشده درخصوص درآمد پزشکان وجود خارجی ندارد.

چه تعداد پزشک مشمول قانون مالیات می‌شوند؟
آمارها متعدد است. بخشی از پزشکان حقوق‌بگیر هستند و مطب ندارند، در این طرح تنها آن دسته از پزشکان و واحدهای درمانی که به‌صورت شخصی کار می‌کنند و دارای پروانه مالیاتی هستند، مشمول قانون می‌شوند. حسب برآوردها تا 80 هزار پزشک که به‌صورت مستقل کار می‌کنند مشمول خواهند شد.

آماری دارید تا الان چه تعداد پزشک برای ثبت‌نام مراجعه کرده‌اند؟
آمارها هنوز نهایی نشده و پس از پایان مهلت قانونی، آمار ثبت‌نام‌شده‌ها را اعلام می‌کنیم.


تعیین مالیات بر درآمد پزشکان محدود به همین پایانه‌های فروش نخواهد بود، بلکه فقط بخشی از ویزیت که به‌صورت نقدی دریافت می‌شود، در کارت‌خوان مورد تأیید سازمان مالیاتی ثبت می‌شود اما این ارقام لزوما به‌عنوان همه درآمد یک پزشک قلمداد نمی‌شود


80 هزار پزشک که به‌صورت مستقل کار می‌کنند، مشمول قانون نصب کارت‌خوان خواهند شد
اکثر پزشکان مالیات‌شان را پرداخت می‌کنند، فقط تعدادی که احتمالا درآمد نجومی دارند، برایشان پرداخت مالیات قانونی سخت است


نتیجه نصب کارت‌خوان‌ها در مطب‌ها و مراکز درمانی و پزشکی، تسهیل رسیدگی به بیماری بیماران خواهد بود
طبق قانون، کارت‌خوان‌ها با تغییرات مختصر نرم‌افزاری، از طریق سرورهای شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیک، نقش پایانه فروشگاهی را در مطب پزشکان ایفا خواهند کرد