چهره 6 ساله اقتصاد ایران

اقتصاد ایران در 6 سال دولت حسن روحانی چه سرنوشتی را تجربه کرده؟ آیا دولت دوازدهم در 2 سال باقیمانده می‌تواند شاخص‌های کلانی چون رشد اقتصادی، نرخ تورم و نرخ بیکاری را بهبود بخشد؟ سازمان برنامه و بودجه در گزارشی به مناسبت هفته دولت، به برخی دستاوردهای مثبت و منفی دولت حسن‌روحانی پرداخته که نشان می‌دهد هرچند وابستگی بودجه سالانه به درآمدهای نفتی کمتر و میزان ظرفیت تولید نفت خام ایران بیشتر شده، اما روی دیگر سکه از افزایش نرخ بیکاری، شدت گرفتن شتاب نرخ تورم و افت محسوس نرخ رشد اقتصادی حکایت دارد.

راز منفی شدن رشد اقتصادی ایران عمدتا ناشی از اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه شبکه بانکی و درآمدهای نفتی ایران بوده اما تیم اقتصادی دولت امیدوار است تا وابستگی دخل و خرج سالانه دولت به دلارهای نفتی را به حداقل ممکن کاهش دهد و نرخ بیکاری را مهار و از افزایش نرخ بیکاری جلوگیری کند. 2سال باقیمانده برای دولت آینده، سرنوشت‌ساز خواهد بود؛ زیرا اگر دولت فعلی بتواند از سطح چالش‌های داخلی و تنش‌های بیرونی کم کند، دولت بعدی کار آسان‌تری خواهد داشت.

عملکرد مطلوب در حوزه نفت
براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه از عملکرد دولت حسن روحانی در عرصه اقتصاد، میانگین قیمت فروش هر بشکه نفت از 104 دلار در سال 92 با 33.8 درصد کاهش به 68.8 دلار در پایان سال 97 رسیده؛ یعنی درآمدهای نفتی دولت از 332 میلیارد دلار در بازه سال‌های 87 تا 91 به 252 میلیارد دلار در بازه سال‌های 92 تا 97 رسیده؛ یعنی 24.1 درصد ریزش در درآمدهای نفتی دولت.

کارنامه مالیاتی
اما درمقابل سهم درآمد نفتی از کل منابع بودجه عمومی دولت از 41 درصد در سال 92 به 31.3 درصد در سال 97 رسیده است. منابع عمومی بودجه هم در طول سال‌های 92 تا 97 رشدی 2.4 درصدی داشته است. همچنین نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در این مدت یک درصد افزایش یافته که عمدتا از افزایش 9.1درصدی سهم درآمدهای مالیاتی از کل منابع دولت ناشی می‌شود؛ به این معنا که سهم مالیات‌ها از منابع بودجه سالانه از 33درصد در سال 92 به 36 درصد در پایان سال 97رشد داشته است. البته این تغییر در شرایطی رخ داده که هزینه‌های جاری دولت در فاصله سال 92 تا 97 اندکی بیش از 3-2 برابر و اعتبارات عمرانی هم تقریبا به همین میزان جهش داشته است. با این حال سازمان برنامه و بودجه می‌گوید: سهم هزینه‌های جاری از کل مصارف دولت از 81.3 درصد در سال 92 با 12.4 درصد کاهش به 71.2 درصد در پایان سال گذشته رسیده و نسبت درآمدهای مالیاتی به هزینه‌های جاری در این مدت 7.8 درصد بیشتر شده و از 42 درصد سال 92 به 45.3درصد در سال 97 تغییر کرده است.

رشد هزینه‌های جاری با اصلاح حقوق‌ها
اصلی‌ترین سؤال اینجاست که بودجه جاری دولت عمدتا در چه بخش‌هایی هزینه شده است. آمارها نشان می‌دهد متوسط حقوق کارمندان دولت با 2.2برابر افزایش از یک میلیون و 470هزار تومان در سال 92به 3میلیون و 300هزار تومان در سال 97، حداقل حقوق کارمندان هم از 490هزار تومان سال 92به یک میلیون و 35هزار تومان در سال 97و حقوق فرهنگیان هم در این مدت با 2.6برابر شدن از یک میلیون و 250هزار تومان به 3میلیون و 200هزار تومان رسیده است. البته متوسط مستمری پرداختی دولت به خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هم 3.7برابر شده و از 71هزار تومان به 262هزار تومان قد کشیده است.

تغییر ریل بانک‌ها
به گزارش همشهری، سیاست اصلی دولت در اعطای تسهیلات بانکی طی سال‌های گذشته بر تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی متمرکز شده و سازمان برنامه و بودجه می‌گوید: تنها در سال گذشته 37 هزار و 948 واحد تولیدی، 26 هزار و 217 میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند. همچنین دولت برای اصلاح نظام بانکی با هدف افزایش قدرت وام دهی بانک‌ها، سرمایه بانک‌های دولتی را از 253 هزار میلیارد ریال در سال 91به 597 هزار میلیارد ریال در سال 97 افزایش داده است.


براساس آمارهای سازمان برنامه، در 6سال گذشته وابستگی بودجه سالانه به درآمدهای نفتی کمتر و میزان ظرفیت تولید نفت خام ایران بیشتر شده است