سود معادن به جیب کردستان نمی رود

محمد توفیق مشیرپناهی|  سنندج- خبرنگار:


یکی از ظرفیت‎های مهم استان کردستان معادن غنی آن است که متأسفانه از یک درد مزمن تاریخی به نام ایجاد نشدن صنایع پایین‌دستی فراوری و خام‌فروشی رنج می‌برد و مردم استان و حتی کشور، عایدی قابل توجهی از این معادن مهم نصیبشان نمی‎شود. به نظر می‎رسد به صورت فوری وقت آن رسیده سیاست‎های معدنی در استان بازنگری شود. 

حدود ۴۰۰ معدن در استان فعالند که در این معادن هزار و 209 نفر به کار اشتغال دارند. معادن فعال استان کردستان بیشتر از نوع معادن غیرفلزی به شمار می‌روند. در این میان، سنگ لاشه با ۷۲، مرمریت و سنگ مرمر با ۳۰ و پوکه معدنی با ۱۴ معدن بیشترین فراوانی معادن در حال فعالیت استان کردستان را دارند. یکی از معادن مهم در کردستان معادن طلای این استان است. در حال حاضر 3 معدن در شهرستان سقز در حال تجهیز است و تنها معدن فعال طلای استان در نزدیکی قروه بر اساس گفته‌ نماینده این شهرستان با سوءمدیریت دست‌وپنجه نرم می‌کند.  


 نیاز به سیاست گذاری جدید

به نظر می‌رسد حوزه معدنی استان کردستان نیازمند یک سیاست‌گذاری جدید است.  در همه جای دنیا وجود معادن غنی مناسب‌ترین ظرفیت برای تحرک اقتصادی و ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری است، اما تاکنون در استان کردستان آثار توسعه‌ای و اقتصادی بهره‎برداری از معادن دیده نشده و با بهره‌برداری از هر معدن، زخمی عمیق بر پیکره معادن و منابع طبیعی این منطقه وارد آمده است. 


اولویت واگذاری معادن به افراد با توانایی فنی و مالی

یک کارشناس معدن می‌گوید: با توجه به وضع زمین‌شناسی استان و نوع ساختار آن دارای تنوع مواد معدنی در استان هستیم که به طور کلی در 2 قالب تقسیم‌بندی می‌شوند. 
«مهران محمدیان» اظهار می‌کند: بخش نخست فلزها شامل طلا، آهن، منگنز و مس و مقداری سرب و روی در بانه هستند. بخشی از غیرفلزی‌ها هم سنگ‌های تزیینی مشتمل بر مرمر، مرمریت، تراورتن و سنگ‌‌های کریستال هستند. 

وی ادامه می‌دهد: بخش دیگر مواد غیرفلزی در معادن ما شامل مصالح ساختمانی، باریت، پوکه و سنگ‌های گرانیتی هستند و به طور کلی ظرفیت‌‌های خوبی در این زمینه‌‌ها و مواد در استان کردستان وجود دارد. 
به اعتقاد این کارشناس در بخش سنگ‌‎های تزیینی، مرمر مهم‌ترین بوده و بهترین مرمر کشور در استان کردستان است. فناوری تبدیل مرمر به مصنوعات در استان کردستان وجود ندارد و نیازمند ماشین‎آلات خاصی است، ضمن آن‎که به دلیل گران‎قیمت بودن، بازار مصرف چندانی در کشور ندارد و عمدتاً به خارج صادر می‌شود. 

محمدیان با بیان این‎که سایر سنگ‎‌های تزیینی نیز غالباً در کردستان و همچنین استان‌‎های همجوار فراوری و به مصرف می‎رسد، می‎گوید: سنگ‎های گرانیت نیز در گذشته بازار خوبی داشت، اما با توجه به این‎که روشن شده که این ماده رادیواکتیو دارد، بازار خود را از دست داده است. 
وی در مورد واگذاری معادن می‌گوید: اولویت دولت باید واگذاری معادن به افرادی باشد که توانایی فنی و مالی این کار را داشته باشند و فارغ‌‌التحصیلان رشته‎های زمین‎‌شناسی و معدن و کسانی که توان مالی دارند با ارائه گردش مالی بتوانند مبادرت به انجام فعالیت معدنی کنند. 

محمدیان معتقد است: برای جلوگیری از خام‌فروشی ماده معدنی، در وهله اول باید آمایش دقیق و به‌روز شده‌ای از همه محدوده‌های معدنی انجام شود و پس از مشخص شدن ذخیره معدنی هر محدوده از نظر اقتصادی، امکان‎سنجی تأسیس واحد فراوری آن ماده معدنی در محل، بررسی شود و در صورت مثبت بودن نتیجه از بانک‌ها، جهت ورود به سرمایه‌گذاری دعوت شود.  
وی تصریح می‌کند: دولت برای جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی و احداث صنایع فراوری و به دنبال آن ایجاد صنایع وابسته، باید ابتدا ذخایر معدنی موجود را به طور کامل شناسایی و ارزیابی کند تا بتواند به گونه‌ای واقع‎گرایانه با جلب مشارکت سرمایه‌گذاری و احداث کارخانجات فراوری، زمینه جلوگیری از خروج مواد معدنی خام را فراهم کند. 


تشکیل اتاق فکر در بخش معدن

محمدیان می‌گوید: طی سال‌های گذشته برنامه‌‌ریزی برای سرمایه‌گذاری مناسب و استفاده از توان بالای فنی و مهندسی صاحبان صنعت، بستر و زیرساخت‌های استفاده بهتر از معادن فراهم شد و این قضیه باید شکل عملیاتی به خود بگیرد. 
وی تشکیل اتاق فکر در بخش معدن با توجه به ظرفیت‎های سازمان نظام‌مهندسی معدن، اساتید بخش معدن و زمین‌شناسی دانشگاه کردستان و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و نیز کارشناسان سازمان صنایع و معادن استان و ایجاد هم‌سویی تحقیقات دانشگاهی و بخش معدن استان و استقرار رژیم مالیاتی مناسب را از دیگر راهکارهای رونق بخش معدن استان عنوان می‌کند. 


بهره‎ نگرفتن از ظرفیت‎های اشتغال معادن

نماینده سنندج، دیواندره و کامیاران در مجلس می‎گوید: بخش صنعت استان درشرایط سختی قرار دارد. «سید احسن علوی» می‎افزاید: صنعت ۱۶ تا ۱۷ درصد در اقتصاد کشورمان نقش دارد و در مقیاس جهانی هم ارزش افزوده بخش صنعت ما از 6/0 درصد در سال ۹۶ به 4/0 درصد کاهش پیدا کرده و این نشان از کوچک شدن بخش صنعت ما در عرصه جهانی است.  

وی تحریم‎های اقتصادی، کاهش منابع، عدم اشتیاق سرمایه‎گذاران و عدم دستیابی به ماشین‎آلات روز دنیا را  زمینه ساز کاهش ظرفیت‎های بالقوه صنعت ایران می داند و بیان می‎کند: حدود ۴۰۰ واحد معدنی در کردستان وجود دارد که بیش از ۶۰۰ میلیون تن مواد معدنی از آنها استخراج و باید برای بالغ‌بر ۴ هزار اشتغالزایی داشته باشد که از این ظرفیت اشتغالزایی بهره گرفته نشده است.  نماینده مردم شهرستان‌های سنندج، دیواندره و کامیاران در مجلس شورای اسلامی ادامه می‎دهد: به ازای هر معدن در کشور به طور متوسط 16/46 درصد و در کردستان 5/77 درصد شغل ایجاد می‎شود. 

علوی اضافه می‎کند: به ازای هر معدن در کشور 9/23 درصد و در کردستان 6/63 فرد ماهر مشغول به کار است و این میزان در استان یزد که نمونه برتر کشوری است 25/63 درصد است. 
وی می‎گوید: یکی از دلایل فاصله استان در آمارهای مذکور با متوسط و نمونه کشوری وجود بُردارهای مخالف و کارشناسانی است که در بدنه دستگاه‎های اجرایی قانون را سختگیرانه تفسیر می‎کنند. 


کردستان می‌تواند قطب محصولات سنگی کشور باشد 

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان می‌گوید: در حال حاضر ۱۹۲ معدن در استان فعالند و در این معادن هزار و 209 نفر به کار اشتغال دارند. معادن فعال کردستان بیشتر از نوع معادن غیرفلزی هستند. در این میان، سنگ لاشه با ۷۲، مرمریت و سنگ مرمر با ۳۰ و پوکه معدنی با ۱۴ معدن، بیشترین فراوانی معادن در حال فعالیت استان کردستان را دارند. 

«محمد دره‌وزمی» می‎افزاید: یکی از راه‌های ایجاد اشتغال در کردستان، حرکت در جهت فراوری سنگ‌های تزیینی و تولید مصنوعات سنگی است. 
دره‌وزمی تصریح می‌کند: با وجود ظرفیت معادن غنی سنگ‎های تزیینی، نیروی انسانی کارآزموده و علاقه‌مند، مساعدت‎های ویژه مسئولان از جمله سازمان صنعت، معدن و تجارت در راستای مقابله با خام‌فروشی معادن، تبدیل شدن استان کردستان و به‎ویژه شهر قروه با توجه به ظرفیت‌های بالقوه این شهر به قطب محصولات سنگی کشور دور از دسترس نیست. 


فعالیت 28 کارگاه فراوری مصنوعات سنگی  

«محمد دره وزمی» رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان اظهار می‌کند: با تلاش‎های صورت گرفته و تسهیلگری سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان در تأمین سنگ مرمر مورد نیاز متقاضیان فراوری این سنگ باارزش، در حال حاضر شاهد فعالیت 28 کارگاه فراوری مصنوعات سنگی هستیم. 

وی با ابراز خشنودی از وجود چنین کارگاه‌هایی در مجاورت معادن سنگ‎های تزیینی می‌افزاید: با اقدامات این سازمان و همکاری معادن مورد نظر، برای تأمین سنگ مورد نیاز، شاهد رواج فراوری این سنگ‌ها در راستای جلوگیری از خام‌فروشی هستیم. دره‌وزمی ادامه می‌دهد: باید با تلاش و همت عمومی جایگاه مصنوعات سنگی قروه را مانند سفال لالجین به یک برند معروف و مهم تبدیل کنیم. وی با اشاره به نام‌گذاری امسال که مزین به سال رونق تولید است، می‌گوید: قروه ظرفیت تبدیل شدن به قطب مصنوعات سنگی کشور را دارد و با توجه به گفتمان مشترک توسعه در جامعه، اکنون بهترین فرصت برای حمایت از این افراد و صنعت است.