پارادوکس تولید و فروش خودرو زیر قیمت تمام‌شده

نوروز باباعلی _ کارشناس صنعت خودرو

در سال 98تولید یک‌میلیون و200هزار دستگاه از سوی وزارت صمت برای خودروسازان تعیین شده که سهم ایران‌خودرو از این تعداد تولید 550هزار دستگاه است. برای تولید 550هزار دستگاه 12هزار‌میلیارد تومان سرمایه در گردش نیاز است. البته به‌نظر می‌رسد تحقق میزان تولید یک‌میلیون و 200هزار دستگاه در سال‌جاری با توجه به شرایط خاص سیاسی و اقتصادی کشور با الزاماتی همراه خواهد بود. کارشناسان بر این باورند، این هدف‌گذاری تولید با توجه به زیان انباشته، تداوم قیمت‌گذاری دستوری و تشدید تحریم‌های بین‌المللی رؤیایی است. 

حال‌آنکه برخی دیگر معتقدند دولت از هر ابزاری کمک خواهد گرفت تا این پیش‌بینی تولید محقق شود. این در حالی است که صنعت خودرو در شرایط فعلی با دست‌اندازهایی روبه‌روست ازجمله تحریم‌های یکجانبه ایالات‌متحده آمریکا علیه صنعت خودرو، کمبود نقدینگی، خود‌تحریمی‌ها، مشکلات تأمین قطعات خارجی و مواداولیه، زیان انباشته خودروسازان و درنهایت تأمین ارز و فضای کسب‌وکار نامناسب. بااین‌حال وزیر صنعت تأکید کرده است که هدف‌گذاری تولید یک‌میلیون و100تا یک‌میلیون و200هزار دستگاه محقق خواهد شد. اما برای تحقق این امر نیاز به پیش‌نیازهایی است که در زیر می‌آید.

اولین مسئله در تحقق تولید، نقدینگی شرکت‌های خودروسازی است، آنچه سبب شده تا خودروسازان بتوانند در بهمن و اسفندماه سال گذشته وضعیت تولید خود را بهبود بخشند و به آن سر و سامان دهند، تزریق نقدینگی به زنجیره خودروسازی است. لازم است سیاستگذاران کلان الباقی تسهیلات مصوب شده (7هزار میلیارد تومان) توسط ستاد اقتصاد مقاومتی را طی یک تا 2‌ماه آینده در اختیار زنجیره خودروسازی قرار دهند تا خودروسازان بتوانند با سفارش‌گذاری به‌موقع شرایط را برای ادامه روند تولید فراهم کنند در غیراین صورت خودروهای ناقص در کف کارخانه‌های خودروسازی افزایش خواهد یافت.

دومین مسئله، افزایش عمق ساخت داخلی‌سازی‌ و مدیریت تأمین است و مهم‌ترین رویکرد خودروسازان در این زمینه، افزایش عمق ساخت داخل قطعات پیشرفته خودرو با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و سازندگان برتر، کاهش وابستگی به خارج و کاهش ریسک تأمین است. این در حالی است که از 8‌ماه گذشته با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، جهاد دانشگاهی و سازندگان برتر، پروژه‌های مرتبط با کاهش ارزبری و کاهش ریسک تأمین ناشی از تک سورس بودن قطعات در دستور کار خودروسازان قرار گرفته است.
سومین مسئله، قیمت‌گذاری خودرو. سیاست دولت در قیمت‌گذاری خودروهای داخلی در سال 98، یکی از سؤال‌هایی است که ذهن مشتریان و خودروسازان را به‌خود مشغول کرده است. دولت دو را ه پیش رو دارد؛ یا آزادسازی کامل قیمت خودرو را به اجرا درآورد یا اینکه کماکان در پروسه تعیین قیمت دخالت کند.

این در حالی است که در این سال‌ها هزینه تولید خودروسازان همواره تحت‌تأثیر عوامل مختلف به‌خصوص تورم، رشد نرخ ا رز و افزایش چندین برابری نهاده‌های تولید، دولت اجازه نداده قیمت تمام‌شده متناسب با هزینه‌ها بالا برود. درنتیجه بیشتر خودروهای داخلی عملا زیر قیمت واقعی به فروش رفته‌اند و حاصل این سیاستگذاری زیان هنگفت خودروسازان بوده است. کارشناسان همواره بر این نکته تأکید کرده‌اند که فاصله قیمتی میان کارخانه و حاشیه بازار از عوامل بی‌ثباتی بازار است. آنها می‌گویند: برداشتن فاصله قیمت میان کارخانه و بازار (‌5درصد زیر قیمت حاشیه بازار) باعث می‌شود علاوه بر اینکه خودروسازان محصولات خود را با ضرر تولید نکنند، شرایط برای خروج دلالان و سفته‌بازان از این بازار مهیا شود.