از صعود تا سقوط قیمت سیب‌زمینی و پیاز

آیدا شاکر|‌  همدان- خبرنگار:


روزهای انتهایی سال 97 و همزمان با تکاپوی افراد برای شروع سال جدید، نرخ بالای کالاهای مختلف از یک سو و افزایش ناگهانی قیمت پیاز و سیب‌زمینی از سوی دیگر سبب شگفتی مردم شد، خصوصا در استان همدان که یکی از تولیدکنندگان مهم این محصولات است.

این افزایش قیمت که تا هفته‌های آغازین سال 98 نیز ادامه داشت لابه‌لای اخبار غم‌انگیز سیل و ویرانی، سبب نگرانی بسیاری افراد از شرایط بازار شده بود، چراکه، شاید بشود پسته را به علت نرخ بالای خود از سبد کالای خانواده حذف کرد اما پیاز و سیب‌زمینی را چگونه می‌توان خط زد؟ صادرات بی‌رویه محصول پیاز و بارندگی‌های اخیر سبب شد نرخ این محصولات ناگهان آن قدر بالا برود که هر کیلوگرم پیاز با نرخ 15هزار تومان، حتی از سیب قرمز نیز گران‌تر شود.
 اگرچه در روزهای اخیر و به دنبال راهکار دولت در ممنوعیت صادرات این دو محصول قیمت‌ها شکسته شده است و پادشاهی پیاز سقوط کرده است!


تعجب بازاریان 

رضایی، صاحب یکی از میوه فروشی‌های شهر همدان در خصوص افزایش قیمت پیاز در هفته‌های اخیر می‌گوید: در ابتدا خودمان هم بسیار تعجب کردیم. در بازار یا پیاز نبود یا به قیمت خیلی بالایی می‌فروختند. ما هم به اجبار می‌خریدیم تا جنسمان تکمیل باشد. خصوصا که پیاز و سیب‌زمینی مانند موز یا آناناس نیستند که اگر گران شد نداشته باشیم و نبودش احساس نشود. پیاز و سیب‌زمینی جزو خریدهای همیشگی مشتریان ماست.

وی می‌افزاید: مردم از قیمت پیاز خیلی تعجب می‌کردند و بعضی حتی ما را مقصر می‌دانستند و تصور می‌کردند ما گران می‌فروشیم، اما به دلیل کمبود پیاز در بازار نرخ بالا رفته بود.
این فروشنده اضافه می‌کند: خوشبختانه چند روزی است که قیمت‌ها کمتر شده و در حال حاضر پیاز را از کیلویی 13 هزار تومان در هفته‌های گذشته، به کیلویی 8 هزار تومان در روزهای اخیر می‌فروشیم و علت این کاهش هم ممنوع شدن صادرات پیاز است.


مصرف بالای پیاز و سیب‌زمینی

لیلا نیازی و مادرش که برای خرید میوه و تره‌بار به این مغازه مراجعه کرده‌اند معتقدند: پیاز و سیب‌زمینی پایه 90 درصد از غذاهای ایرانی‌ است و نه تنها پرمصرف هستند، در کشور نیز تولید بالایی دارند. برای مثال استان خودمان، همدان، بیشتر کشت و کارش به این محصولات اختصاص دارد. بنابراین امیدوار هستیم قیمت این محصولات به میزان واقعی خود برگردد.او می‌افزاید: دفعه قبل که برای خرید مراجعه کردیم پیاز تا کیلویی 14 هزارتومان نیز بالا رفته بود و ما مجبور شدیم خیلی کم خرید کنیم. خوشحالم که این بار قیمت‌ها شکسته شده است.


دلایل گرانی پیاز

داریوش سرحدی، مدیر تنظیم بازار اداره جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به شرایط مختلفی که در نوسان نرخ پیاز و سیب‌زمینی نقش داشتند، بیان می‌کند: باید توجه داشت استان همدان در ماه انتهایی سال جزو تامین‌کننده‌های پیاز و سیب‌زمینی نیست و بیشتر استان‌های جنوبی در این ماه از سال محصول پیاز و سیب‌زمینی بازار را تامین می‌کنند. متاسفانه سودجویی برخی افراد برای کسب درآمد بیشتر از طریق صادرات محصول به کشورهای همسایه سبب کمبود پیاز در کشور شد که این موضوع باعث شد نرخ این محصول افزایش ناگهانی داشته باشد. همچنین بارندگی‌های زیاد در هفته‌های پایانی سال و شرایط جوی نامساعد نیز به کمبود این دو محصول دامن زد.

وی در خصوص رشد نرخ محصول سیب‌زمینی می‌افزاید: برآوردی در خصوص محصول سیب‌زمینی استان شده بود، به طوری که توانستیم در زمستان سال گذشته تا حد زیادی بازار کشور را تامین و تنظیم کنیم و اگر روند نرخ این محصول در برج 10 و 11 سال گذشته را بررسی کنیم، در این دوره قیمت محصول سیب‌زمینی به طور متوسط تا حدود هر کیلوگرم هزار و 500 تومان خرید و فروش می‌شد، اما در ماه آخر سال با شروع بارندگی‌های شدید در استان‌های مختلف کشور خصوصا استان‌های جنوبی که تامین‌کننده سیب‌زمینی در آن ماه از سال بودند، برداشت محصولات حدود 20 تا 25 روز به تعویق افتاد که همین مساله سبب کمبود محصول در بازار و رشد قیمت آن شد.

سرحدی با اشاره به مراحل خاص برداشت و عرضه سیب‌زمینی در کشور اظهار می‌کند: برداشت و عرضه سیب‌زمینی در کشور مراحل خاصی را دنبال می‌کند، به نحوی که سیب‌زمینی پاییزه استان همدان در پاییز هر سال تا اواسط زمستان بازار کشور را تامین می‌کند. 

با این حال، از برج 11 هر سال به بعد نیاز بازار براساس محصولی که از شهرستان‌های جنوبی نظیر جیرفت، اندیمشک، دزفول و شهرهای دیگر تولید می‌شود، تامین می‌شود که به عنوان سیب‌زمینی تازه در بازار عرضه می‌شود، اما در زمستان سال گذشته متاسفانه استان‌های جنوبی درگیر شرایط نامساعد جوی شد و برداشت محصول به تعویق افتاد و به دنبال این موضوع قیمت محصول در بازار افزایش یافت.


راه‌حل

مدیر تنظیم بازار اداره جهاد کشاورزی استان همدان در خصوص راهکار تعدیل قیمت پیاز و سیب‌زمینی در بازار بیان می‌کند: به دنبال افزایش قیمت این دو محصول، به دلیل تعدیل نرخ از سوی وزرات جهاد کشاورزی و همچنین وزارت صنعت و معدن تصمیم برآن شد تا با ممنوعیت صادرات محصول پیاز و سیب‌زمینی، محصول در بازار داخل عرضه شود. همین موضوع باعث شد ‌اکنون شاهد کاهش قیمت این محصولات در بازار کشور و به تبع آن بازار استان همدان باشیم، به نحوی که قیمت پیاز در حال حاضر در بازار استان از نرخ هر کیلوگرم 15 هزار تومان به حدود کیلویی 7 یا 8 هزار تومان و نرخ سیب‌زمینی از کیلویی 6 هزار تومان به 3 هزار تومان کاهش پیدا کرد و این روند کاهشی با ورود محصولات استان‌های جنوبی به بازار ادامه خواهد یافت.

سرحدی معتقد است: برخی شرایط همانند وضعیت آب و هوا سبب می‌شود کشت و کار و برداشت محصول به تعویق بیفتد. برای مثال سیب‌زمینی بهاره امسال همدان به دلیل شرایط نامساعد جوی با تاخیر کشت شده و با تاخیر برداشت خواهد شد که البته این تاخیر به این دلیل که سایر استان‌ها نیز به علت شرایط آب و هوایی در عرضه محصولات خود به بازار تاخیر داشته‌اند، سبب کمبود در بازار نخواهد شد. 

وی می‌افزاید: علاوه بر شرایط نامساعد جوی، عرضه بی‌رویه محصول در بازار خارجی با توجه به نرخ ارز، سبب کاهش عرضه در بازار داخل و افزایش قیمت محصول در کشور می‌شود. به طور کلی در این زمینه تولیدات در کشور نه تنها جوابگوی سرانه مصرف است بلکه تا حدی بیشتر از نیاز نیز هست. بنابراین ممنوعیت صادرات کمک شایانی به کاهش قیمت محصول پیاز و سیب‌زمینی در بازار کشور کرده است، به نحوی که تاثیر این اقدام در روزهای اخیر بر نرخ این محصولات در بازار مشهود است.


جوسازی‌های روانی

داریوش سرحدی مدیر تنظیم بازار اداره جهاد کشاورزی استان همدان اظهارمی‌کند: یکی از مهم‌ترین مسائلی که سبب افزایش قیمت هر محصول در بازار می‌شود، بحث جو روانی حاصل از نوسانات نرخ کالاست که به رشد قیمت کالا دامن می‌زند. برای مثال وقتی در بازار گفته می‌شود محصولی گران شده است و افراد زیادی برای خرید آن محصول روانه بازار می‌شوند، فضا برای افراد سودجو فراهم می‌شود تا از شرایط موجود سوء استفاده کنند و نرخ کالای خود را چند برابر افزایش دهند. اگرچه کارشناسان تنظیم و نظارت بر بازار در سازمان صنعت معدن، اتاق اصناف و نهادهای دیگر نهایت تلاش خود را می‌کنند تا جلوی افراد سودجو را بگیرند اما همواره افرادی در بازار هستند که از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و از شرایط سوء استفاده کنند. بنابراین مصرف‌کننده‌ها می‌توانند تا حد زیادی تعیین‌کننده و کنترل‌کننده جو روانی حاصل از نوسانات نرخ کالا در بازار باشند تا افراد سودجو از شرایط سوء استفاده نکنند.