ناجیان محیط زیست

هادی پناهی|‌  ارومیه – خبرنگار:


محیط‌زیست از مهم‌ترین ارکان توسعه پایدار در هر جامعه‌ای به شمار می‌رود. تعدی به حریم محیط‌زیست هر چند در ابتدا ممکن است خود را به شکل خطرناک نشان ندهد اما تبعات جبران‌ناپذیری به همراه دارد. نمونه این امر، سیل خانمان‌براندازی است که در کمتر از یک ماه گذشته بخش‌هایی از کشور را درگیر کرده است.

 در این میان باید علاج واقعه را از قبل کرد و تنها نهاد‌های دولتی نمی‌توانند در این زمینه موثر عمل کنند و ضرورت حضور سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان یار کمکی در این بخش‌ها به‌شدت احساس می‌شود. آذربایجان غربی هم بیش از 30 سمن محیط زیستی دارد که برخی از آنها فعالیت‌های بین‌المللی و ملی نیز دارند. 


11 انجمن فعال در ارومیه 

رئیس اداره آموزش و مشارکت‌های مردمی اداره کل محیط‌زیست آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به این‌که 34 تشکل زیست‌محیطی در استان وجود دارند، اظهار می‌کند: برخی از این انجمن‌ها فعال هستند و برخی نیز فعالیت نصف و نیمه دارند. از این تعداد 11 انجمن در ارومیه مستقر هستند. 

«علیرضا سید‌قریشی» ادامه می‌دهد: ارومیه، نقده، مهاباد، خوی و سلماس در فهرست‌ شهرهایی قرار دارند که سمن‌های فعالی را در دل خود جای داده‌اند. به گفته سید‌قریشی، در تشکل‌های مردم‌نهاد، کیفیت مهم‌تر از کمیت و تعداد آنهاست. کار مشارکتی با مردم یک روند است و این روند باید هم در جامعه و هم در سیستم اداری گسترش پیدا کند تا شاهد تغییر نگرش‌ها به عملکرد سمن‌ها باشیم. کارهای مشارکتی در میان خانواده‌ها و جامعه ادبیات جدیدی است که همه در حال یادگیری آن هستیم. 


ضرورت تغییر نگرش جامعه به سمن‌ها

رئیس اداره آموزش و مشارکت‌های مردمی اداره کل محیط‌زیست آذربایجان غربی بیان می‌کند: در حال حاضر و به نسبت گذشته شرایط سمن‌های استان بسیار بهتر شده است در سطح ملی نیز مطرح هستند. ما شاهد هستیم که برخی استان‌ها از سمن‌های ما در حوزه‌های آموزشی، حفاظت‌ها و... دعوت به همکاری می‌کنند. همچنین برخی سمن‌های آذربایجان غربی در پروژه‌های بین‌المللی در زمینه حفاظت از تالاب‌ها با نهادهای بین‌المللی نیز فعالیت دارند که حاکی از سطح بالای توانایی این تشکل‌هاست. 

سیدقریشی با اشاره به همکاری‌های دوطرفه این اداره کل و سمن‌ها اظهار می‌کند: در طول سال، سعی می‌کنیم ارتباط مداوم و هرروزه‌ای با تشکل‌ها داشته باشیم. در حال حاضر نیز بسیاری از اقدامات مثبت را از سمن‌های محیط زیستی شاهد هستیم. در موضوعاتی مانند کشاورزی پایدار، صندوق‌های حمایتی زنان روستایی و حفاظت از تالاب‌ها اقدامات خوبی را شاهد هستیم. به همین دلیل و برای ارتباط بهتر با این تشکل‌های مردم‌نهاد، یک اتاق در اداره کل در اختیار آنها قرار گرفته است. 

این مقام مسئول با تاکید بر تعامل دولت با تشکل‌های مردم نهاد، عنوان می‌کند: سمن‌ها نوپا هستند و نیاز است تا وظایف خود را به‌خوبی فرا گیرند و در کنار آن توانمند‌تر شوند. در این فعالیت‌ها، باید تعامل بین دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد بیشتر شده و دولت احترام بیشتری به فعالیت سمن‌ها بگذارد. سمن‌ها طبق قانون می‌توانند بر دولت‌ها نظارت کنند و باید این امر از سوی دولت‌ها محترم شمرده شود. اگر اهداف سمن‌ها در مسیر اهداف کلان کشور باشد، همکاری‌های بسیار مناسبی شکل خواهد گرفت. سید‌قریشی می‌گوید: ما وظیفه داریم بستر لازم برای توانمندسازی سمن‌ها را فراهم کنیم.


کار داوطلبانه برای حل مشکلات

دبیر تشکل‌های زیست‌محیطی آذربایجان غربی هم به همشهری می‌گوید: سمن‌ها نه به دنبال برجسته‌سازی مشکلا‌ت هستند و نه می‌خواهند فقط ایراد بگیرند. تشکل‌های مردم‌نهاد مشکلات را پیدا می‌کنند و با کمک اعضای خود به دنبال حل آن می‌روند. برای مثال در ماکو، انجمن «درخت‌کاران» بدون آن‌که منتظر دولت بمانند خودشان نهال پرورش می‌دهند و ‌در طبیعت می‌کارند. 

«فرزانه راجی‌فر» بیان می‌کند: تشکل‌های محیط‌زیستی نباید برای خودشان از دولت چیزی بخواهند اما از دولتمردان انتظار دارند به عنوان مثال، در زمینه تاراج درختان آذربایجان غربی ورود جدی داشته باشند. 
وی در پاسخ به این‌که آیا سمن‌های محیط زیستی آذربایجان غربی موفق هستند، بیان می‌کند: بله، صددرصد موفق هستند چراکه بدون هیچ چشمداشتی و به صورت داوطلبانه در صحنه حضور دارند. یک مثال دیگر هم بزنم. 

در سال 88 وقتی دریاچه ارومیه در حال خشک شدن بود، مسئولان وقت به‌جای آن‌که درهای استانداری را به روی مردم باز کنند، فضای شهر را بستند و دریاچه ارومیه نیز خشک شد. در نهایت دولت بعدی دست به دامان مردم شد و از آنها کمک خواست. اگر آ‌ن ‌ر‌وزها نیز از مردم کمک می‌خواستند امروز دریاچه ارومیه در حیات کامل بود. این فعال محیط‌زیست درباره ایرادات سمن‌ها، بیان می‌کند: تشکل‌های مردم‌نهاد محیط زیستی محاسن زیادی دارند اما مهم‌ترین آفتی که می‌توان برای این‌گونه فعالیت‌ها وارد کرد، این است که برخی افراد می‌خواهند با حرکت‌های نمایشی برای خود از این نمد، کلاهی ببافند که این امر با روح سمن‌ها در تضاد است.