هزاران میلیارد سرمایه معلق بر فراز شهر

پریسا امیرقاسم‌خانی/خبر‌نگار

هزینه ساخت هر پل عابر مـکانیـزه دســت‌کــم 2.5میلیارد تومان است. چیزی در حدود 110پل عابر مکانیزه در شهر تهران وجود دارد. تعداد کل پل‌های عابر پیاده تهران نیز به نزدیک 800دستگاه می‌رسد. این روزها که بسیاری از پله‌های برقی‌ پل‌های عابر مکانیزه خراب شده‌است، این پل‌ها عملا کارایی خود را از دست داده‌اند. با حسابی سرانگشتی می‌توان گفت که بیش از 2هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های پایتخت بلااستفاده و بی‌مصرف باقی مانده ‌است چرا که بخش عمده‌ای از این پل‌ها از کار افتاده‌اند و هیچ نهادی هم مسئولیت رسیدگی به آن را به‌عهده نمی‌گیرد. شهرداری‌های مناطق و سازمان زیباسازی نزدیک به 4سال است مسئولیت اداره این پل‌ها را به دوش هم می‌اندازند و رنج این ناکارآمدی تنها بر دوش شهروندان تهرانی است.

دهه70 دهه تحولات بزرگ شهری است. از بزرگراه‌سازی گرفته تا توسعه فضاهای فرهنگی. در این دهه درحالی‌که بزرگراه‌های شهر راه خودشان را در مناطق مسکونی باز می‌کردند، پل‌های عابر بر فراز بزرگراه‌ها نیز ساخته شدند. در این دهه بر آمار رو به رشد پل‌های عابر پیاده اضافه شد و دلیل آن توسعه شهر و رفع معضل ترافیکی بود. از آنجا که این پل‌ها در حوزه بصری شهر بودند، سازمان زیباسازی از ابتدا مسئولیت مستقیم صدور مجوز، راه‌اندازی، اجرا، ساخت، نگهداری و تعمیر آن را برعهده گرفت. امروز حدود 800 پل عابر پیاده در سطح شهر وجود دارد که تعداد 110دستگاه از این پل‌ها به‌صورت مکانیزه هستند. اما با گذشت تقریبا 2دهه از فعالیت نخستین پل‌ها و یک دهه از مکانیزه‌سازی‌ پل‌های عابر پیاده، به‌نظر می‌رسد تعداد زیادی از این پل‌ها خراب یا در حال تعمیر رها شده‌اند و این باعث شده شهروندان با مشکلات متعددی برای استفاده از این پل‌ها روبه‌رو شوند. از طرفی تعدادی از این پل‌ها در انجام کارکرد اصلی خود که همان کم کردن بار ترافیکی در شهر هستند، مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و در نقاطی از شهر ساخته‌ شده‌اند که بار ترافیکی ندارند و فقط به‌عنوان یک تابلو یا بیلبورد تبلیغاتی از آنها استفاده می‌شود. همچنین توزیع مناسبی برای احداث پل‌ها در سطح شهر انجام نشده‌است.


اتفاقی که 2دهه قبل درباره پل‌های عابر پیاده افتاد، راه برگشتی نداشت. ما در برهه‌ای از زمان با افزایش بی‌رویه پل‌های عابر پیاده در شهر روبه‌رو شدیم. در دهه90 سازمان‌هایی مانند شهرداری‌های مناطق نیز برای حل معضل پل‌های عابر پیاده، به کمک سازمان زیبا‌سازی‌ آمدند؛ ولی نتیجه این شد که شهروندان برای رفع مشکلات پل‌های عابر پیاده میان نهادها سرگردان شوند. برزین ضرغامی، مدیرعامل سازمان زیبا‌سازی‌ شهر تهران می‌گوید: «با توجه به مسائل و معضلات به‌وجود آمده در حوزه پل‌های عابر پیاده، قبل از سال جدید کمیته‌ای متشکل از نمایندگان نهادهای مرتبط تشکیل دادیم که در آن شیوه‌نامه‌ای تعریف کردیم. براساس شیوه‌نامه، جانمایی پل‌ها برعهده معاونت حمل‌ونقل و ترافیک و شهرداری امور مناطق، طراحی پل‌ها برعهده  معاونت حمل‌ونقل و ترافیک، شهرداری امور مناطق و سازمان زیباسازی، اجرای پل‌ها توسط  سازمان زیبا‌سازی، نگهداشت پل‌ها با شهرداری امور مناطق و  به‌روزرسانی پل‌های مکانیزه و تعمیر و تامین قطعات اساسی با سازمان زیبا‌سازی‌ است. این شیوه‌نامه در سال جدید قابل اجراست.» 


در گفت‌وگوهایی که با شهروندان مناطق مختلف تهران مانند نواب، تجریش و... انجام دادیم، شهروندان از مشکلات متعدد پل‌های عابر پیاده مانند خراب بودن پل‌های مکانیزه، شکاف کف پل‌ها، وجود معتادان، تاریکی و ناامنی به‌علت پوشیده شدن پل‌ها توسط بیلبوردهای تبلیغاتی و حتی نبود پل عابر در جایی که مورد نیاز است صحبت کردند. 
یاسر جعفری، معاونت فنی سازمان زیباسازی می‌گوید: «قطعات پل‌های عابر پیاده در ایران وارداتی هستند. سازمان از سال گذشته به‌علت وجود تحریم‌ها با معضلاتی درخصوص تامین قطعات پل‌ها روبه‌رو بوده که یکی از دلایل اصلی خراب بودن برخی پل‌هاست. به علاوه برخی دیگر از پل‌ها از استانداردهای لازم برخوردار نیستند و دچار مشکل می‌شوند و مسائل دیگر ازجمله بدهی شهرداری به اداره برق، پیمانکار و... باعث بروز مشکلاتی در پل‌های عابر پیاده شده است.»
 او در پایان می‌گوید: «هزینه احداث هر پل عابر پیاده مکانیزه در سطح شهر دو و نیم میلیارد است که این قیمت با توجه به نوسانات ارزی تغییر می‌کند و برای پل‌های با کیفیت بالاتر این رقم به دوبرابر می‌رسد.»

نظارت عالی

قرار است برای کنترل بیشتر روی پل‌های عابر پیاده، پل‌ها دارای شناسنامه شوند و در سامانه نت یعنی سامانه نگهداشت و تعمیرات، اطلاعات همه پل‌های شهر وارد شود که این امر تحت عنوان نظارت عالیه توسط سازمان زیبا‌سازی‌ شهر تهران انجام خواهد شد.

نکته
پل‌های عابر مکانیزه شهر تهران در 2سال پایانی شهرداری قالیباف، کاملا رها شدند. به‌تدریج پل‌هایی که در سال‌های نزدیک هم ساخته شده‌بود، به‌دلیل کیفیت پایین و فساد خیلی زود از کار افتادند. در طول یک سال و نیم گذشته نیز که مدیریت شهری تهران تغییر کرده ‌، هیچ اتفاقی در زمینه پل‌های مکانیزه رخ نداده است. اگرچه این روزها سخن از تحریم به میان می‌آید، اما در روزهایی که تحریم‌های سختگیرانه هم رخ نداده ‌بود، باز هم وضعیت پل‌های عابر مکانیزه همان بود که الان هست. هیچ نهادی پاسخگوی مشکلات بر زمین مانده این پل‌ها نیست و تنها دستورالعمل‌ها صادر می‌شود بی‌آنکه مشکلی از مشکلات شهروندان حل شود.