محمد درویش/کارشناس محیط‌زیست:
این روزها بین اخبار سراسر حیرت‌انگیز، تلخ و ناامیدکننده‌ای که از عملکردهای مرد شماره یک کاخ سفید منتشر می‌شود، خبری متفاوت نیز منتشر شد که برای نگارنده دلچسب است!
ماجرا از این قرار است که ظاهراً مناظره بر سر دیوار مرزی بین ایالات‌متحده و مکزیک که دونالد ترامپ قول آن را داده، بیش از حد به داراز کشیده شده است؛ رخدادی که خشم مردم و رهبران مکزیک را برانگیخته است. اما در همان حال برنامه‌هایی برای یک پروژه زیرساختی کاملا متفاوت در حال پیشروی است که آشکارا با نیت‌های ترامپ در تضاد است؛ چراکه اگر اجرایی شود، به جای افزایش قطر دیوارهای مرزی بین 2کشور، به تلطیف رابطه بین آدم‌ها در دوسوی مرز به کمک دوچرخه می‌افزاید!
شهرهای اِل‌پاسو در تگزاس و سیوداد خوارز در ایالت چیئوائوا/ مکزیک درنظر دارند تا یک سیستم مشترک دوچرخههای کرایه‌ای بین دو شهر برپا کنند.
این ابتکار که از جانب سازمان طراحی شهری ال‌پاسو MPO بیش از یک‌سال قبل پیشنهاد شد، روز ٧ ژانویه در برابر هیأت تحقیقات حمل‌ونقل در واشنگتن دی‌سی ارائه شد. این پروژه بودجه‌ای در حدود یک میلیون دلار دارد که بخش بزرگ آن بابت ساخت مسیرهای دوچرخه و تجهیزات در خوارز مصرف می‌شود و در اوایل پاییز ٢٠١٨ افتتاح خواهد شد.
این پروژه براساس سامانه دوچرخههای اشتراکی موجود در ال‌پاسو- SunCycle- بنا می‌شود که در سپتامبر ٢٠١٥ آغاز به‌کار کرد. هدف نهایی این برنامه: یک سیستم دوملیتی با ٣٠ ایستگاه و ٣٠٠ دوچرخه که از آنها می‌توان در هر دوسوی ریوگرانده استفاده کرد. ممکن است چنین سیستمی با توجه به مناظره‌ها بر سر موضوع مهاجرت هم‌اکنون یک تعهد غیرمحتمل باشد اما به‌نظر مایکل مِدینا، مدیر اجرایی MPO و رئیس این پروژه، امری بسیار مهم و پراتیک برای ال‌پاسو است؛ شهری که شرکت‌های آمریکایی شبکه‌ای از کارخانجات در آن‌سوی رودخانه (ریوگرانده) برپا کرده‌اند. او می‌گوید: «بسیاری از کسانی که از مکزیک به ال‌پاسو سفر می‌کنند، در نقطه مرزی پیاده می‌شوند. آنها بایست از یک پل پیاده عبور کنند و سپس یا با اتوبوس به ال‌پاسو برسند و یا کسی برای حمل به‌دنبال آنها بیاید. به این منظور ما فکر کردیم، چرا آنها نتوانند با دوچرخه مستقیما به مقصد خود برسند؟»
عبور از مرز با دوچرخه نسبتا کمیاب است اما غیرممکن نیست. مدت‌هاست که گفت‌وگوهایی بر سر یک مسیر دوچرخه بین تیخوانا و سان دیه‌گو- پررفت‌وآمدترین مسیر مرزی در ایالات‌متحده- در جریان است. البته برنامه دوچرخه اشتراکی در ال‌پاسو جاه‌طلبانه‌تر است، زیرا نه‌تنها به خطوط دوچرخه و زیرساخت‌های لازم نیاز دارد بلکه همکاری اداره خشک و بی‌روحِ مهاجرت را هم می‌طلبد!
به هر حال، دوشنبه گذشته - دوم بهمن- ال‌پاسو و گمرک ایالات متحده و مأموران حفاظت مرزی CBP به موافقتنامه‌ای رسیده‌اند: شهر ال‌پاسو مخارج مستقر کردن مأموران اداره مهاجرت در طول ساعات شلوغ رفت‌وآمد را جبران می‌کند. مدینا امیدوار است که این موافقتنامه را به مصرف‌کنندگان سیستم دوچرخه اشتراکی گسترش دهد و یک پاسگاه جداگانه برای دوچرخه‌سواران، در محل تقاطع مرزی پاسو دِل‌نورته نیز مستقر کند. پرسنل این پاسگاه شامل مأموران مخصوص از اداره مهاجرت خواهند بود تا دوچرخه‌سواران برای عبور از مرز، لزومی به پیاده‌شدن از دوچرخههای خود نداشته باشند. هم‌اکنون دوچرخه‌سواران بین سیوداد خوارز و ال‌پاسو بایست در مرز از دوچرخه پیاده شوند و دوچرخههای خود را پیاده از مرز عبور دهند.
به گفته مدینا «قدم بعدی، گفت‌وگو با CBP برای تعیین مخارج این نقشه و دیگر جزئیات مانند توافق بر سر همکاری بین شهر ال‌پاسو و مقامات اداره مهاجرت برای چگونگی عملکرد در ساعت‌های شلوغ رفت‌وآمد است». در پایان، این سیستم همه نقاط ورود به ایالات متحده در امتداد مرز بین ال‌پاسو و سیوداد خوارز را پوشش خواهد داد.
جزئیات زیاد دیگری وجود دارد که می‌بایست به آنها پرداخت. هم‌اکنون، SunCycle به آنها که عضو این سیستم اشتراکی هستند اجازه استفاده از دوچرخه را تا نیم‌ساعت می‌دهد؛ زمانی که برای عبور از مرز، شامل گذشتن از اداره مهاجرت و گمرک و رسیدن به مقصد، کافی نیست. مدینا می‌گوید: «ما می‌خواهیم مطمئن باشیم هرکس که از دوچرخه برای تردد بین 2 کشور استفاده می‌کند، تاوانی پرداخت نمی‌کند». یک گزینه، به‌وجود آوردن دوچرخههای مخصوص مستقر در هر دو شهر است که به مصرف‌کنندگان امکان می‌دهد تا برای مدت زمان بیشتری از رفتن یک کشور به کشور دیگر در راه باشند.
با وجود این، یک نکته کاملا روشن است: برای این سرویس پتانسیل بزرگی وجود دارد. در حدود ١٨هزار نفر هر روز پیاده از مرز برای رسیدن به ال‌پاسو عبور می‌کنند و این رقم در سال‌های اخیر به‌دلیل رشد ارتباط اقتصادی بین 2شهر افزایش یافته. خوارز، پرجمعیت‌ترین شهر مرزی مکزیک است؛ با جمعیتی بیش از 4/1میلیون نفر. در مجموع این رقم در محدوده هر دو شهر در 2 سوی مرز به 8/2میلیون نفر می‌رسد. مدینا می‌گوید: «آنچه ما از این طریق در تلاش رسیدن به آن هستیم، بهبودی کیفیت زندگی شهروندان ال‌پاسو و خوارز است. ما می‌خواهیم که مردم از خودروها دور شده و برای عبور از مرز دوچرخه را انتخاب کنند».
خواننده عزیز روزنامه وزین همشهری!
این ماجرا را برای شما شرح دادم تا به یکی از آرزوهای خود برای مردمان تهران، اصفهان، تبریز، مشهد، کرج، قم، اراک، شیراز، اهواز، یزد و دیگر سکونتگاه‌های وطن اشاره کنم؛ اینکه آیا می‌شود روزی را تصور کرد که به‌جای مشاهده این‌همه موتورسیکلت‌های جورواجور با اصواتی ناجور و آزاردهنده روح، شهرهایی را تصور کرد که شهروندانش با دوچرخههای معمولی یا هیبرید و برقی، در کمال آرامش و بدون سر و صدا از کنار هم عبور کرده و زیر چتری از آسمان آبی شهر بر نشاط و سلامتی خود می‌افزایند؟ وقتی در آمریکا و به‌رغم مخالفت آشکار ترامپ، طرح‌هایی در جریان است که به مدد دوچرخه رابطه بین 2همسایه پرتنش بهبود یابد، چرا ما از این ابزار استفاده نکنیم و شهرهایی سالم‌تر با مردمانی شادتر و سالم‌تر نیافرینیم؟
دوشنبه شب، در میزگرد «تهران امید دارد» در خانه اندیشمندان شرکت کردم؛ گفت‌وگوهایی که به همت خانم الهام فخاری، یکی از نمایندگان پرتلاش شورای شهر تهران درجریان است. احساسم در پایان این نشست که حدود ۴ساعت به طول انجامید، این است که واقعا این بار عزمی جدی بین رهبران شهری وجود دارد برای تغییر مبلمان سکونتگاه‌های خویش از خودرومحوری به زیست‌محوری.
مؤخره:
امروز ۴ بهمن ۹۶، نگارش هفتمین یادداشتم برای ستون قلم سبز روزنامه همشهری، مصادف شده با پنجاه‌ودومین سالروز ورودم به زمین! اغلب آدم‌ها در سالروز تولدشان آرزویی را بلند فریاد می‌زنند. آرزوی من تماشای چنین شهرهایی در ایران است؛ شهرهایی که شمار دوچرخه‌سوارانش بیشتر از خودروسوارانش باشد. آمین.
