تقارن حلول ماه رجب و ولادت امام باقر علیه‌السلام

علی دوست/کارشناس مسائل دینی

در 2بخش ماه رجب و درخصوص سبک و روش زندگی امام باقر علیه‌السلام چند کلامی به اختصار مطرح می‌شود.

بخش اول: فضیلت و شرافت ماه رجب

یکی از 3ماهی که در شرافت و بزرگی بی‌نظیر بوده، ماه رجب است. پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: رجب ماه بزرگ خداست و ماهی در احترام و فضیلت به آن نمی‌رسد و در این ماه جنگ با کافران حرام است! و به همین منظور چون ماه رجب یکی از 2ماهی بوده که لازم است انسان مومن آمادگی و حضور در ماه مبارک رمضان را پیدا ‌کند بسیار سفارش شده که نسبت به اعمالی که از ما سر می‌زند، مراقبت و محافظت بشویم. به همین منظور دستورالعمل و اعمالی را برشمرده‌اند که به برخی از آنان اشاره می‌شود: 1- روزه گرفتن 2- توسل به ذوات مقدس اهل بیت علیهم‌السلام 3- قرائت ادعیه‌ای که در این ماه آمده است 4- زیارت امام رضا علیه‌السلام 5- استغفار فراوان و توبه به درگاه خداوند متعال و مهربان 6- صدقه دادن و دستگیری از محرومان و نیازمندان 7- تلاوت قرآن کریم به‌ویژه سوره اخلاص (توحید) 8- تفکر و تأمل در نوع زندگی و کیفیت‌گذران آن البته که شرکت در انجام فریضه اعتکاف فرصت مغتنمی است 9- نمازهای مستحبی که وارد شده است 10- رفتن به زیارت اهل قبور به‌خصوص در شب جمعه اول ماه رجب که لیله‌الرغائب است 11- عمل به اعمال ام‌داود برای گشایش امور مسلمین بسیار سفارش شده است 12- و در پایان قرائت زیارت رجبیه و زیارتنامه‌هایی که از ائمه اطهار علیهم‌السلام سفارش شده است. سعادت و فلاحت هر انسانی در گرو اعمال اوست و بازگشت آن هم به خود اوست؛ بنابراین اگر توشه راه پربار و پرپیمان باشد در آخرت نیز از بازتاب آن مشاهده می‌شود. در این‌باره قرآن کریم می‌فرماید: کل نفس بما کسبت رهینه؛ سوره مدثر- آیه کریمه 38 (هر انسانی در گرو عمل و کار خویش است)

بخش دوم: جایگاه امامت و ولایت‌پذیری و به‌خصوص امام باقر علیه‌السلام

در اولین روز ماه رجب، خورشیدی تابناک از سرزمین نور و سرچشمه معرفت در خانه امام سجاد علیه‌السلام سر برآورد و مایه روشنی چشم شیعیان و محبان امامت گردید. فارغ از چگونگی تاریخ‌نگاری و... ولادت امام باقر علیه‌السلام بیشتر علاقه‌مندم درخصوص سبک زندگی و منش فردی و اجتماعی ایشان سخن به میان آورم:
 اهتمام و احترام به کانون خانه و خانواده: حضرت امام باقر علیه‌السلام در زمینه زندگی فردی و رسیدگی به امور خانه و خانواده بسیار اهمیت قائل بودند و خانواده خود را جزو اولویت‌های نخست زندگی می‌دیدند؛ برخلاف بسیاری از افرادی که خانواده، اولویت دست‌چندمشان تلقی می‌شود؛ به‌طور مثال ایشان در دوران جوانی و حتی پیری خود برای تأمین معیشت‌شان تلاش می‌کردند. نقل شده است در تابستانی گرم زیر نور آفتاب در زمین کشاورزی مشغول به امر زراعت بودند که شخصی از ایشان در ترک عمل و واگذاری امر زراعت از امام علیه‌السلام تقاضا می‌کند و می‌خواهد که امام به او اجازه دهد تا کمک‌شان کند که حضرت نمی‌پذیرند و می‌فرمایند دوست دارم با عرق جبین خودم روزی حلال را خود تأمین کنم؛ بنابراین نقش محوری پدر در خانواده و محبت به اهل آن بسیار مورد تأکید است؛ از نگاه اسلام برخلاف نگاه لیبرال و غرب‌مسلک که خانواده محتوا و واقعیت واقعی خود را ندارد و اگر هست بسیار کمرنگ و هیچ تلقی می‌شود.

 اهتمام به تدریس و تشویق دیگران برای افزایش سرانه مطالعاتی و علمی در اجتماعات مردمی: آنچه در طول تاریخ سراغ داریم و یافت شده است کشور و مردم بی‌سواد و کم‌سواد بسیار آسیب‌پذیر و بی‌اثر هستند و امروزه آنچه ما را نجات می‌دهد عبارت است از بالا بردن سطح علمی و پژوهشی و به‌کارگیری جوانان که سرمایه‌های اصلی هر ملتی به حساب می‌آیند که در سبک زندگی امام باقر علیه‌السلام کاملا این مهم احساس می‌شود. تربیت شاگردان بسیار و جوان و خلاقی که خود صاحب سبک بودند و در روایت از علم به‌عنوان سلطان نیز یاد شده است: العلم سلطان.

 سیاست در نخبه‌پروری و حفظ محیطی امن برای شیعیان و محبان اهل بیت علیهم‌السلام: از کارکردها و راهبردهای امام باقر (ع) سیاست‌های موثر در زمینه‌های نخبه‌پروری و ایجاد حوزه و دانشگاه بوده است که بنیان مکتب تشیع از زمان ایشان ظهور پیدا کرد و در زمان امام صادق علیه‌السلام تحقق یافت. ایشان علاوه بر فضای حاکم پراختناق و بسته حاکمیت بنی‌امیه به زیبایی تمام ضمن حفظ آرمان‌ها و اهداف بلند اسلام و شهدای کربلا به‌خصوص سیدالشهدا علیه‌السلام توانستند در سایه امنیت، مراکز علمی، شاگردان فقهی، اسلامی و دینی خود را برای آیندگان ذخیره‌سازی کنند؛ بنابراین همه‌چیز در سایه امنیت و آرامش حاصل می‌شود و این مهم موهبتی بس بزرگ و مغتنم است.
 توصیه و تاکید برمبنای موازین و اصول عملی امام باقر علیه‌السلام نسبت به مسئولان: در پایان باید توجه داشت که اسلام و امامان معصومین علیهم‌السلام در زندگی و سیره عملی چه، به‌طور فردی و اجتماعی آنچه به‌عنوان مهمات و اولویت‌ها برایشان مطرح بود و بسیار پراهمیت تلقی می‌شد زندگی و آرامش مردم در طول حیاتشان به حساب می‌آمد. امیدواریم این اصل اولی و ذاتی و اولویت‌دار نیز در سطوح عالی و پایین‌تر برای حاکمیت و حکومت برآمده از جنس مردم نیز مهم و اصل در برنامه‌هایشان قرار گیرد. ان‌شاءالله؛ چراکه نبی‌مکرم اسلام(ص) در سفارشاتشان به امام علی (ع) و دیگران فرمودند: الجار ثم‌الدار، اول همسایه سپس اهل خانه را دریاب.